Yargıtay üyeleri ne zaman ayrışacak?
Yüksek bir mahkemeden bahsediyoruz. Ziyadesiyle yüksek bir mahkeme. Devletin üç temel organından yargının en geçiş kitlesinin en üst mercii Yargıtay.
Üyelerinin hepsi hâkim veya Cumhuriyet savcısı olmak zorunda. Sayıştay, Danıştay ve Anayasa Mahkemesinde olduğu gibi bürokrat ve akademisyenler arasından üye seçimi yapılmıyor. Yargıtay üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hâkim ve Cumhuriyet savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından Hâkimler ve Savcılar Kurulunca üye tamsayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla seçiliyor.
Yargıtay’a üye seçilebilmek için birinci sınıfa ayrılmış olmak gerekiyor. Yargıtay Kanununa göre bu da yetmiyor, “birinci sınıfa ayrıldıktan sonra en az üç yıl süre ile başarılı görev yapmış ve birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş” olmak gerekiyor.
Hâkimler ve Savcılar Kanununa göre birinci sınıfa ayrılabilmek için;
- Birinci dereceye yükselmek,
- Hâkimlik ve savcılık mesleğinde on yılını doldurmak,
- Bilimsel güç ve yeteneği ile hizmet ve meslekteki başarısına göre emsali arasında temayüz etmiş olmak,
- Yer değiştirme cezası almamış olmak,
- Kınama, kademe ilerlemesinin durdurulması veya derece yükselmesinin durdurulması cezalarını aynı neviden olmasa bile birden fazla almamış olmak,
- Mesleğin vakar ve onuruna dokunan veya kişisel haysiyet ve itibarını kıran veya görevle ilgili herhangi bir suçtan affa uğramış olsa bile hüküm giymemiş olmak,
gerekiyor. Dolayısıyla Yargıtay üyesi seçilebilmek için meslekte on yılı doldurup birinci sınıfa ayrılmak ve üç yıl daha doldurarak üyeliğe hak kazanmak gerekiyor. Toplamda en az on üç yıl. Bir de doktora yapanlar, avukatlık stajı yapanlar ve fiilen avukatken hâkim/savcı olanlar var. Bu kişilerin hizmetlerinin üçte ikisi de kıdemden sayılıyor. Sürelerde biraz azalma olabiliyor.
Yargıtay üyesi veya herhangi bir hâkim savcı Anayasal bir güvence olarak 65 yaşını doldurmadıkça kendisi istemeden emekli edilemiyor.
Hâkim ve savcılar birinci sınıfa ayrılıp emekli olduklarında aylıklarına 7.600 ek gösterge uygulanıyor. Hesaplanan emekli aylığına 7.000 makam ve 17.000 yüksek hâkimlik (temsil) tazminatı olmak üzere 24.000 X 0,235445=5.650 TL ilave yapılıyor. Bu ilave Hazineden karşılanıyor. Tabi emekli 5434 sayılı Kanuna tabiyse, yani Ekim 2008 öncesinde memuriyeti varsa.
Ekim 2008 sonrasında ilk kez hâkim/savcı olan çok sayıda yargı mensubu bulunuyor. Bu kişiler arasında uzun süreler fiilen avukatlık yapmış ve daha sonra hâkim savcılık mesleğine geçmiş kişiler var. Haliyle bu kişilerin serbest avukatlık döneminde yatan Bağ-Kur primleri. Bu nedenle 2008 Ekim sonrası hâkim, savcı olup emeklilik yaşını sağlayan/sağlamak üzere olanlar da var.
Bağ-Kurlu süreler de emeklilik hesabında dikkate alınıyor. Ekim 2008 sonrası hâkim, savcı olanların emekli aylığının hesabı 5510 sayılı Kanuna göre yapılıyor. Bu kanuna göre geçmişte yatmış primler güncelleniyor ve her yıl için %2 aylık bağlama oranı veriliyor. Ek gösterge ve tazminatlar yalnızca ilgili süreler için dikkate alınıp hesaba katılıyor. Böyle olunca da ne ek göstergenin ne de tazminatların bir anlamı kalıyor.
2008 yılı Ekim ayı sonrası ilk kez memuriyete giren hâkim ve savcı sayısı arttıkça önümüzdeki beş on yılda Yargıtay üyeleri de diğer yüksek mahkemelerde olacağı gibi 5434’lü üye 5510’lu üye diye ayrışacak gibi duruyor.