Sokağa Çıkma Yasağı Nedeniyle İdari Para Cezası Uygulananlar Ne Yapabilir?
Çin Halk Cumhuriyeti’nin Wuhan kentinde başlayarak tüm dünyayı etkisi altına alan ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak nitelendirilen Koronavirüs (Covid-19) salgınının toplum sağlığı ve kamu düzeni açısından oluşturduğu riski yönetmek ve yayılım hızını kontrol altında tutmak amacıyla İçişleri Bakanlığı birçok önlem almıştır.
Alınan bu önlemlerin başında sokağa çıkma kısıtlaması gelmektedir. 22.03.2020 tarihinden itibaren 65 yaş ve üzeri ile kronik rahatsızlıkları olan kişilere uygulanmaya başlanan sokağa çıkma kısıtlaması tedbirine, 04.04.2020 tarihinde 20 yaş ve altı kişiler de dâhil edilmiştir.
Ayrıca, 11.04.2020 tarihinde başlayıp takip eden hafta sonları ve resmi tatillerde de belirtilen istisnalar dışında sokağa çıkma kısıtlaması kararı alınmaktadır.
Alınan kısıtlama kararlarına rağmen sokağa çıktığı tespit edilen kişilere Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 282. maddesi gereğince 3.150 TL idari para cezası uygulanmaktadır.
Peki, kendilerine bu cezai müeyyide uygulananlar;
Kesilen cezaya dava açabilirler mi?
İndirimli veya taksitli ödeyebilirler mi?
Ödemediği takdirde ceza üzerine faiz uygulanır mı?
Bu yazıda bahse konu sorular geçerli mevzuat ışığında açıklanmış olup, kendilerine cezai yaptırım uygulanan kişilerin hak ve yükümlülüklerinin neler olduğu konusunda kısa ama net açıklamalar yapılmıştır.
Cezayı İndirimli Ödemek Mümkün
İdari para cezası uygulanan kişiler, karar tutanağının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 gün içinde sulh ceza mahkemesine itirazda bulunabilir veya bu süre içerisinde cezanın dörtte üçünü ödeyebilirler.
Yani, kanun yoluna başvurmadan önce ödenen idari para cezalarına dörtte bir oranında indirim uygulanmaktadır.
7226 Sayılı Yasa ile Dava Açma Sürelerinin Durdurulması Nedeniyle İndirimli Ödeme Süresi Uzatmaktadır
Kesilen cezanın haksız nedenlere dayandığı veya zaruri bir nedenle dışarıya çıkıldığı halde ceza uygulandığı düşünülüyorsa yargıya başvuru yolu açıktır. Burada tabi yukarıda da bahsedildiği üzere geçerli bir nedenin olması önemlidir.
Kanunlarla belirlenen süre içerisinde düzenlenen cezaya karşı dava açmak mümkündür. Bu noktada bilinmesi gereken en önemli husus idari yaptırım tutanağında yer alan dava açma süresi geçmiş olsa bile yasal dava açma süresi henüz geçmemiş olabilir.
Şöyle ki; 7226 sayılı Kanunun Geçici 1. maddesinin birinci fıkrası uyarınca 13/03/2020 tarihine kadar dava açılabilecek idari para cezalarının, dava açma süreleri 30/04/2020 tarihine kadar durdurulmuştur. 30/04/2020 tarihli Cumhurbaşkanı Kararı uyarınca da bu durma süreleri tekrardan 15/06/2020 tarihine kadar (salgının etkilerinin ortadan kalkması halinde yeniden değerlendirilmek üzere) uzamaktadır. Uzayan dava açma süresi nedeniyle indirimli ödeme süresi de uzamaktadır.
Bu itibarla 13/03/2020 tarihi itibariyle uygulanan idari yaptırım kararlarının dava açma süresi (Cumhurbaşkanı Kararının değişmeyeceği varsayımı altında) 15/06/2020 tarihine kadar durdurulduğundan, dava açma süresinin son günü olan 30/06/2020 tarihine kadar indirimli olarak ödenebilecektir.
Örneğin; 11.04.2020 tarihinde haklı bir nedeni olmadığı halde sokağa çıktığı tespit edilen kişiye Emniyet tarafından 3.150 TL idari para cezası düzenlenerek aynı gün tebliğ edilmiş olsun. Normal şartlarda peşin ödeme indiriminden yararlanmak için 2.362,50 TL’yi en geç 26.04.2020 tarihine kadar ödenmesi gerekmekteydi. Fakat 7226 sayılı Kanunun Geçici Madde 1 ve 2480 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile dava açma süreleri durdurulduğundan indirimli ödeme süresi 30.06.2020 tarihine kadar uzayacaktır.
Taksitlendirme İmkânından Faydalanmak İçin Başvuru Şartı Bulunmakta
Kanuni ödeme süresi içinde taksitlendirme talebi yaptırım kararını veren idareye yapılmalı
İdari para cezası karar tutanağının tebliğinden itibaren bir aylık kanuni ödeme süresi içinde idari yaptırım kararını veren idareye taksitlendirme talebinde bulunulabilir. Taksitlendirme talebi ilgili idare tarafından kabul edilirse, idarî para cezasının ilk taksitinin peşin ödenmesi koşuluyla, bir yıl içerisinde dört eşit taksit şeklinde ödenebilir. Bu kapsamda yapılan taksitlendirmelerde teminat ve tecil faizi aranılmamaktadır. Ayrıca, 442 Seri No.lu Tahsilat Genel Tebliğinin III.D-5 bölümüne göre cezanın taksitlendirilmesi kanun yoluna başvuru hakkını engellememektedir.
İdari yaptırım kararı kesinleştikten sonra taksitlendirme talebi Vergi Dairesine yapılmalı
İdari yaptırım kararlarına karşı kanun yolunun son bulması neticesinde kesinleşen ve belirlenen süreler içerisinde ödenmeyen idari para cezaları takip ve tahsil edilmek üzere vergi dairesi müdürlüklerine gönderilmektedir.
Vergi dairesine aktarılan idari para cezaları için yazılı olarak veya interaktif vergi dairesi aracılığıyla elektronik ortamda taksitlendirme başvurusu yapılabilir. Vergi Dairesi, müracaat tarihinden itibaren 36 ayı aşmamak üzere yıllık %15 faiz uygulayarak taksitlendirebilir.
Ceza Bedeli Ödenmediği Takdirde Ne Olur?
İdari para cezasının ödeme süresi karar tutanağının tebliğinden itibaren bir aydır. 6183 sayılı kanunun 51. maddesinde“Ceza mahiyetinde olan amme alacaklarına gecikme zammı tatbik edilmez.” ifadesine yer verildiğinden, süresinde ödenmeyen idari para cezalarına gecikme zammı işlememektedir. Ancak, idari para cezasının ödenmemesi durumunda cezanın tahsili amacıyla borçlunun sahibi bulunduğu menkul malları ile gayrimenkullerine haciz uygulanabilir.
5326 sayılı Kanunun ile 6183 sayılı Kanuna göre idari para cezaları, idari yaptırım kararının kesinleşme tarihini takip eden yılın başından itibaren beş (5) yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar. Ancak 6183 sayılı Kanunun 103. ve 104. maddelerinde zamanaşımını kesen haller ile durduran haller düzenlenmiş olup vergi dairesi bu yollara başvurarak ceza alacağının sona ermesini engelleyebilmektedir.
Ceza Bedeli İnternet Aracılığıyla Ödenebilir
Kolluk birimleri tarafından düzenlenen idari para cezaları mal müdürlüklerine ya da süreksiz vergi tahsilatına yetkili vergi dairelerine ödenebilmektedir. Şayet idari para cezası belediye tarafından düzenlemiş ise belediye birimlerine ödenmesi gerekmektedir.
Ödeme safhasına gelen ceza tutarı vergi dairesi tarafından tahakkuk fişi düzenlenerek kayıtlara işlenmişse interaktif vergi dairesinde (https://ivd.gib.gov.tr) borç bilgileri arasında gözükmekte olup banka kartı veya kredi kartı ile ödenebilmektedir. İnteraktif Vergi Dairesinde borç bilgileri ekranında ceza bedeli gözükmüyorsa, ceza tutarının tahakkuk ettirilmesi için vergi dairesine bizzat başvurulması veya interaktif vergi dairesi aracılığıyla elektronik ortamda dilekçe gönderilmesi gerekmektedir.
Özetle, 7226 sayılı Kanunun Geçici Madde 1 ve 2480 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile dava açma süreleri durdurulduğundan sokağa çıkma kısıtlaması kapsamında düzenlenen idari para cezaları için hem dava açma süresi hem de indirimli ödeme süresi 30 Haziran 2020 tarihine uzamaktadır.
Ceza tutarının tamamını tek seferde ödeyecek ekonomik durumu olmayan kişiler yaptırım kararını veren idareye taksitli ödeme taleplerini iletebilirler. Cumhurbaşkanı kararı ile durdurulan sürelerde değişiklik söz konusu olmadığı takdirde dava açmanın süresi 30 Haziran 2020’de bitecek ve dava açılmazsa ceza kesinleşecektir. Kesinleşen ceza için taksitlendirme başvurusu vergi dairesine yapılacaktır. Taksitlendirme taleplerinin kabul edilmesi vergi dairesinin inisiyatifinde olacağından, başvurunun geciktirilmemesi önem arz etmektedir.
Ceza tutarına gecikme zammı işlemediğinden ceza bedeli ne zaman ödenirse ödensin miktar itibariyle sabit kalacak ve enflasyonun etkisiyle cezanın tutarı zamanla reel olarak azalacaktır.
Yorumlar