Otoyol ve Köprü Geçiş Ücretlerine Yapılan Zammın Analizi
Karayolları Genel Müdürlüğü 1 Ocak 2017 den itibaren geçerli olmak üzere köprü geçiş ücretleri ile otoyol ücretlerine zam yapıldığını açıkladı. Basında yer alan haberlere göre Kara Yolları Genel Müdürlüğünce yapılan yazılı açıklamada zammın gerekçesi olarak;
- Boğaz köprülerine onarım yapılması,
- İşçilik ve malzeme fiyatlarındaki artışlar
- Bakım işletme maliyetlerindeki yükselmeler ve
- 2017 yılı tahmini ÜFE oranı
olarak gösterilmiştir.
Bu çerçevede otoyollarda 3 Ocak 2016 tarihinden beri uygulanmakta olan geçiş ücretlerinde yeni bir düzenleme yapılmış, otoyol geçiş ücretleri yüzde 15, boğaz köprüleri ücretleri ise ortalama yüzde 48 oranında arttırılmıştır.
Geçiş ücretlerindeki artış çok yüksek oranda yapılmıştır. Bilindiği kadarıyla köprülerde geniş kapsamlı en son onarım 25.9.2013 tarihinde ihaleye bağlanmış ve 2014 yılında sonuçlandırılması planlanmıştır. Yine bilindiği kadarıyla 2016 yılında köprülerde önemli bir bakım onarım işlemi gerçekleşmemiştir.
Geçiş ücretlerinde bu derece artışın diğer gerekçeleri işçilik ve malzeme fiyatlarındaki artış ve bakım işletme maliyetlerindeki yükselme olarak belirtilmektedir. 2016 yılında sözkonusu maliyet unsurlarında genel fiyat artışları çerçevesinde bir artışın olduğu düşünülmekte olup geçiş ücretlerinde bu düzeyde bir artışa yol açması beklenmemelidir.
Geriye 2017 yılı enflasyon beklentisi kalmaktadır. Orta Vadeli Programda GSYH deflatörü %7,2 olarak öngörülürken TÜFE yıl sonu yüzde değişimi %6,5 olarak öngörülmektedir.
Köprüler ve oto yollarının en son gelir gider dengesi bilgileri 2015 yılına ilişkin olup Kara Yolları Genel Müdürlüğünün internet sitesinde yer alan 2015 Yılı Otoyollar Bakım İşletme ve Ücret Toplama Maliyetleri Raporundan alınmak suretiyle aşağıda özetlenmektedir.
2015 yılında otoyolların Gelir- Gider Tablosu aşağıdaki gibidir.
Otoyol Giderleri (TL) | 407.962.313 | |
---|---|---|
Trafik Giderleri | 149.295.927 | |
Karla Mücadele Giderleri | 30.211.076 | |
Bakım Giderleri | 168.428.556 | |
Çalışan Ücretleri | 60.026.754 | |
Otoyol Geçiş Ücret Gelirleri (TL) | 779.227.355 | |
Net Gelir | 371.265.042 | |
Net Gelir/ Köprü Geçiş Ücret Gelirleri | %48 |
Otoyollardan elde edilen gelirin %52’si bu yollara harcanmakta, %48’i net gelir olarak Devlet hazinesine kalmaktadır.
2015 yılında İstanbul köprüleri Gelir-Gider Tablosu ise aşağıdaki gibidir.
Köprü Giderleri (TL) | 17.253.424 | |
---|---|---|
Trafik Giderleri | 4.645.600 | |
Karla Mücadele Giderleri | ||
Bakım Giderleri | 817.404 | |
Çalışan Ücretleri | 11.790.420 | |
Köprü Geçiş Ücret Gelirleri (TL) | 288.268.120 | |
Net Gelir | 271.014.696 | |
Net Gelir/ Köprü Geçiş Ücret Gelirleri | %94 |
Köprülerden elde edilen gelirin sadece %6’sı köprülere harcanmakta, %94’ü net gelir olarak Devlet hazinesine kalmaktadır.
Bu bilgiler ışığında otoyol ve köprü gelirlerinin maliyetleri ile bir ilgisinin olmadığı, kamu harcamaları için vergi benzeri bir gelir kaynağı olarak düşünüldüğü anlaşılmaktadır. Dolayısıyla geçiş ücret artışını daha çok bütçe ihtiyaçları çerçevesinde değerlendirmek gerekiyor.