KDV indirimini fiyatlara yansıtmayanlara ceza kesilebilir mi?
Pahalıkla mücadele etme amacı çerçevesinde geçim sıkıntısı çeken ve özellikle de gelirinin daha büyük kısmını temel gıda maddelerine harcamak zorunda kalan düşük gelir düzeyindeki insanları biraz olsun rahatlatabilmek amacıyla 5189 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile bazı temel gıda maddelerinde %8 olan KDV oranı %1’e indirildi.
İndirimin hemen ardından, basında ve sosyal medyada bu indirimlerin satıcılar tarafından fiyatlara yansıtılıp yansıtılmayacağı tartışması başladı.
Ticaret Bakanlığı da, 81 ilde ticaret il müdürlükleri aracılığıyla yaptığı denetimleri yoğunlaştırarak, KDV indirimlerini fiyatlarına yansıtmayanlara etiketten 615 liraya; haksız fiyattan 148 bin liraya; haksız ticari uygulamadan 150 bin liraya varan miktarlarda olmak üzere 3 ayrı ceza kesileceğini açıkladı.
Peki bu mümkün mü? KDV indirimleri fiyatlara yansır mı?
Ve daha önemlisi, yansıtmayanlara yukarıda bahsedilen cezalar kesilebilir mi?
Bu soruların cevabını Vergi-Algı sitesinde 8 Eylül 2014 tarihinde yayımlanan “KDV Dâhil Uygulamasının Vergi Bilinci Üzerindeki Etkisi” başlıklı yazımda yaptığım tespitten yola çıkarak vereceğim.
Türkiye’de KDV fiyata dahildir. KDV Kanunu’nun 57’nci maddesinde “Katma Değer Vergisinin satış fiyatına dâhil olup olmadığının açıkça belirtileceği, vergi satış fiyatından hariç ise bunun miktarının ayrıca gösterileceği” söylenmiştir.
Ülkemizdeki yaygın uygulama “KDV dâhil fiyat” söylenmesi şeklindedir. Yani fiyata dahil olma “kural”, hariç olma “istisna”dır. Dolayısıyla KDV hem satıcı, hem de alıcı bakımından doğrudan doğruya fiyatın bir parçası olarak algılanır. Daha doğrusu, fiyatın içinde bir KDV olduğu algılanmaz. Bu husus, günlük tüketim maddelerinde çok daha belirgindir. Satıcı fiyatını KDV’ye göre belirlemez. Ona göre malını satıp parasını tahsil edecek, ay sonunda da muhasebecisi “şu kadar KDV ödemeniz çıktı” derse oflaya puflaya onu ödeyecek, işler nasıl diye sorana da “ne kadar çok vergi ödediğinden” bahsedecektir. Böyle olması da doğaldır, zira dediğim gibi fiyatını belirlerken KDV’yi düşünmüş değildir. Tüm tahsilatı kendi cirosu olarak, çıkan (çıkarsa tabi) ödenecek KDV’yi de kendi cebinden çıkan vergi olarak görür. Alıcı da, bir vergi ödediğini düşünmez. Aldığı malı kaça aldığını sorsanız, KDV dahil fiyatı söyler ve “KDV dahil” sisteminde bu da son derece doğaldır.
Bu nedenle “KDV indirimleri fiyatlara yansır mı?” sorusunun cevabı, “büyük ölçüde hayır”dır. Satış fiyatını belirlerken KDV’yi koymamıştır ki, oranı düşünce fiyattan çıkartsın.
Gelelim ikinci soruya! Yani Ticaret Bakanlığı başta olmak üzere hükümet yetkililerinin yüksek perdeden seslendirdikleri vergi müfettişi, zabıta, kontrol “timi” vb unsurlar eliyle hem de 3 tane uygulayacaklarını söyledikleri cezalar gerçekten de uygulanabilir mi?
Eğer ülkemizde serbest piyasa ekonomisi geçerli ise bu sorunun cevabı da kocaman bir “hayır”dır. Bu görevliler ancak ve olsa olsa (ki, sayılanların hepsinin yetkisi de yoktur) yazarkasada bu gıda maddelerine %8 yerine %1 KDV uygulanıp uygulanmadığına bakabilirler. Kaldı ki, %1 KDV uygulanması gereken ürüne %8 KDV uygulandığını tespit etseler dahi en azından vergi cezası kesemezler. Zira düşük yerine yüksek orandan vergi alan ve bunu da kayıtlarında gösteren işletme tahsil ettiği KDV’yi tahsil ettiği orandan ödeme yükümüne girmiştir. Nitekim KDV Kanunu’nun 8’inci maddesine göre “vergiye tabi bir işlem söz konusu olmadığı veya katma değer vergisini fatura veya benzeri vesikalarda göstermeye hakkı bulunmadığı halde; düzenlediği bu tür vesikalarda katma değer vergisi gösterenler, bu vergiyi ödemekle mükelleftirler. Bu husus kanuna göre borçlu oldukları vergi tutarından daha yüksek bir meblağı gösteren mükellefler için de geçerlidir” denilmektedir. Yani %1 KDV’li malı %8 KDV tahsil ederek satan ve %8 tahsil ettiğini düzenlediği belgede de gösteren mükellef, bu %8’i vergi dairesine ödemek (veya varsa devreden KDV’sinden indirmek) durumundadır.
Hiçbir görevli, hiçbir satıcıya “geçen hafta bu ürün KDV dahil 108.-TL idi, bu hafta niye 101.-TL değil de yine 108.-TL” diye ceza kesemez. Zira %1 KDV oranına tabi ve KDV dahil fiyatı 108.-TL olan malı kasada %8 olarak satmışsa 1.-TL yerine 8.-TL KDV’yi vergi dairesine ödemek zorunda kalacaktır. Yok eğer %1 KDV oranına tabi ve KDV dahil fiyatı 108.-TL olan malı %1 KDV uygulayarak satıyorsa satıcı malının fiyatını 100.-TL’den 106,93.-TL’ye çıkarmış demektir, ki bunun için Devletin iznine ihtiyacı yoktur. En azından mevcut yasalara göre böyledir.
Hayaletler, yumrukla dövülemezler!
