Yurtdışında yapılan inşaatlarda çalışan işçilerinin ücretlerinin vergilendirilmesi konusu
Bu günlerde TMMM’ de görüşülmekte olan torba yasanın içerisinde “Yurtdışında Yapılan İnşaatlarda Çalışan İşçilerinin Ücretlerinin Vergilendirilmesi” konusu da bulunmaktadır.
Söz konusu Kanun teklifinin 2. maddesinde yer alan düzenleme ile; 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun gelir vergisinden istisna edilen ücretlere ilişkin 23. maddesine “Yurtdışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerde çalışan hizmet erbabına, fiilen yurtdışındaki çalışmaları karşılığı işverenin yurtdışı kazançlarından karşılanarak yapılan ücret ödemeleri” bendinin eklenmesi öngörülmektedir.
Yasa görüşülürken, bu yasadan kimlerin yararlanacağı konusunda bazı yazarlar tarafından değişik değerlendirilmeler yapılmaktadır. Yasayı tartışmadan önce yurtdışı inşaatlarda çalışan işçilerin yurdumuzdan hangi yöntemlerle gönderildiğini inceleyelim.
Şirket Merkezden Geçici Süreli İşçi Gönderilmesi
Kısa süreli işler için merkezde kadromuzda bulan işçileri yurtdışı şantiyelerimize İş- Kur’a kaydını yaptırarak gönderebiliriz. Bu işçilerin ücretleri aynen şirket merkezinde çalışıyor gibi SGP ve GV hesaplanarak ilgili kurumlara ödenir.
510 Sayılı yasanın 5-g maddesine göre işçi gönderilmesi. (Eski tanımlama ile Topluluk Sigortası Kapsamında İşçi Gönderilmesi)
Bu işçiler için SGK’ nda açılacak olan 21 numaralı belge kapsamında; %12,5 GSS ve %2 oranında İş Kazası ve Analık pirimi ödenmektedir. %5 işçi, %7,5 işveren hissesi olan %12,5 oranındaki genel sağlık sigortası priminin işveren hissesine düşen 5 puanlık kısmı, Hazine tarafından karşılanmaktadır. Kısacası işçiler için % 9,5 SGP ödenmektedir.
Bu işçilerin eş ve çocukları, SGK’ nun her türlü sağlık hizmetlerinden yararlanabilmektedirler. Yurtdışında meydana gelebilecek iş kazalarında da SGK’ nun sağlık haklarından yararlanılmaktadır. Yurtdışındaki hastanelerde yapılan harcamalar, belgeleri karşılığında, SGK’ ndan tahsil edilebilmektedir.
Sigorta primine esas kazanç:6552 sayılı Torba yasanın 50. maddesi ile “Yurtdışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen sigortalılar için sigorta primine esas kazanç günlük üst sınırı 16 yaşından büyük sigortalılara ait günlük kazanç alt sınırının 3 (üç) katıdır” hükmü uygulanmaktadır.
Bu işçilerimizin Türkiye’de yapılan bordrolarında ayrıca Gelir Vergisi stopajı yapılmamaktadır.
Bu yöntemle yurtdışına giden personelimiz gittikleri ülkede bordroya tabi olmaktadırlar. Bu nedenle ilgili ülkede kendilerine orada SGP ve gelir vergisi ödenmektedir.
GVK’nin 3/2. maddesinin parantez içi hükmünde;” Resmi daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye'de bulunan teşekkül ve teşebbüslere bağlı olup adı geçen daire, müessese, teşekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısıyla yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları “Bu gibilerden, bulundukları memleketlerde elde ettikleri kazanç ve iratları dolayısıyla gelir vergisine veya benzeri bir vergiye tabi tutulmuş bulunlar, mezkûr kazanç ve iratları üzerinden ayrıca vergilendirilmezler” denilmektedir.
Yani, bulunduğu ülkede çalışan kişi aldığı ücret gelirinden vergi ödüyorsa, ücretini hangi ülkede alırsa alsın Türkiye’de o ücret gelirinden işveren vergi kesintisi yapmayacaktır.
Bu konuda Gelir İdaresinin vermiş olduğu pek çok özelgeden bir örneği aşağıdadır.
Örnek 1: 04.06.2016 tarihli ve 168 sayılı Ankara Gelir İdaresi’nin vermiş olduğu özelgeye göre;
“Şirketinizin Irak’ta yapacağı … Üniversitesi inşaatı elektrik işleri yapımı işi ile ilgili olarak gönderdiği işçilere Irak’ta tahakkuk ettirilerek ödenen ve bu ülkede kazancın tespiti sırasında gider olarak dikkate alınan ücretler üzerinden vergi tevkifatı yapılmayacaktır. Bu ücretlerin Türkiye’deki bir bankaya transfer edilerek bu banka aracılığıyla ödenmesi söz konusu uygulamayı etkilemeyecektir.
Ancak, ücret ödemesinin şirketin Irak şantiyesinde tahakkuk ettirilmekle birlikte ödemenin Türkiye’de şirket merkezinden yapılması ve merkez hesaplarında gider olarak gösterilmesi halinde, bu ücret ödemesinin vergi tevkifatına tabi tutulacağı tabiidir.”
Bu özelge örneğinde olduğu üzere, ayrıca Başta Sayın Mehmet Maç başta olmak üzere bu konuda çok fazla uzman görüşü de bulunmaktadır. Örnekten anlaşılacağı üzere bu yöntemle yurtdışına gönderilen işçilerin ücretlerinden vergi kesilmemesi konusu bu yöntemle ile yurtdışına gönderilen işçileri kapsamamaktadır.
Yurtdışı Firma Adına İşçi Gönderilmesi
Yurtdışında iş alan şirket veya merkezi Türkiye’de bulunan şirketin iş alınan ülkede kurduğu şubesi; Türkiye’deki bir temsilci vasıtası ile yurtdışına göndereceği işçilerle, İş Kurumu’nda gerekli sözleşmeyi imzalayarak, yurtdışına işçi gönderebilmektedir. Bu yöntemle gönderilecek işçilerin hiçbir sosyal güvenceleri bulunmamaktadır.
Bazı inşaat şirketleri genellikle bu yöntemle yurtdışına işçi göndermektedirler.
İş-Kur da ki işçi dosyalarının incelenmesinde de bu konu gayet net olarak anlaşılır.
Bu yöntemle de yurtdışına gönderilen işçilerimizin ücretlerinden vergi kesilmemesi konusu da işçilerimizi ve işverenleri etkilememektedir.
İkili Sosyal Güvenlik Anlaşması Yapılan Ülkelere İşçi Gönderilmesi
Anayasamızın “Yabancı Ülkelerde Çalışan Türk Vatandaşları” başlıklı 62.maddesinde Devletin, yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarının sosyal güvenliklerinin sağlanması için gereken tedbirleri alacağına ilişkin düzenlemeye yer verilmiştir.
İşgücü anlaşmalarını takiben, yabancı ülkelere gönderdiğimiz vatandaşlarımız ve bunların bakmakla yükümlü oldukları kimselerin, çalıştıkları ülkede; sosyal güvenceye kavuşturulmaları ve o ülkede kazandıkları sosyal güvenlik haklarından Türkiye’de bulundukları sırada da yararlanmalarını sağlamak için vatandaşlarımızı çalıştıran ülkeler ile ülkemiz arasındaki Anayasamızın öngördüğü düzenlemeler çerçevesinde iki taraflı sosyal güvenlik sözleşmeleri imzalanmıştır.
SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ İMZALANAN ÜLKELER
Türkiye Cumhuriyeti, 1950’li yıllardan başlayarak İngiltere, Almanya, Hollanda, Belçika, Avusturya, İsviçre, Fransa, Danimarka, Libya, İsveç, Norveç, K.K.T.C., Kanada, Makedonya, Arnavutluk, Azerbaycan, Gürcistan, Romanya, Kebek, Bosna Hersek, Çek Cumhuriyeti (Çekya), Lüksemburg, Hırvatistan, Slovakya, Sırbistan, İtalya, Kore, Karadağ, Tunus, Macaristan ile (imzalanmış olmakla birlikte henüz yürürlüğe girmemiş olan Moldova ve Polonya) olmak üzere 34 ülke ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış, ayrıca, İran ile de sözleşme hazırlıkları tamamlanmış ve imzalanma aşamasındadır.
Kısaca, toplam 35 ülke ile yapılan sosyal güvenlik sözleşmelerinden 33 adedi yürürlüktedir. İmzalanan bu sözleşmelerle vatandaşlarımızın farklı ülkelerde geçirdikleri çalışma sürelerinin, emeklilik ve/veya sağlık sigortası bakımından değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Sosyal Güvenlik Anlaşması yapılan ülkelere geçici olarak gönderilecek işçilerimizi anlaşma süreleri içerisinde ister Türkiye’ den isterse karşı ülkeden sosyal güvenlik sigorta işlemlerini yaptırmak mümkündür.
İşçilerin gerek ülkemizde gerekse çalışmaya gittikleri ülkelerde sigortalı yapılması, her iki koşulda da işçilerin sağlık sigortaları açısından sorun çıkmamakla birlikte, uzun vadeli sigorta primlerinde (Emeklilik) farklar oluşmaktadır. İşçi ve işveren primlerinin tamamı işveren tarafından yatırılmaktadır. Ayrıca ödenecek ücret, asgari ücretin 7.5 katına kadar SGK primine tabi bulunmaktadır.
(Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelere, gönderilecek işçiler için ödenecek SSK primleri, ödenecek ücretin; genel sağlık sigortası %12,5 + iş kazası, meslek hastalığı, hastalık, analık %2 + Emeklilik %20 + İşsizlik %3 Toplam %37,5 genel indirim (--) %5 = %32,5)
Bu işçilerimizin ücretlerinden Türkiye’ deki diğer işçilerde olduğu gibi GELİR VERGİSİ de kesilmekteydi. Görüşülmekte olan yasa TMMM de kabul edilip Cumhurbaşkanı’ tarafında da onaylandıktan sonra bu işçilerin maaşlarında gelir vergisi kesintisi yapılmayacaktır.
Bu arada yaklaşık 90 mülke ile yapılan ÇVÖA’larının 15. maddesinde aşağıda belirtilen hüküm bulunmaktadır.
ÇVÖA’ların Bağımlı Faaliyetleri düzenleyen 15. maddesi “Gelir elde eden kişi, diğer Devlette ilgili takvim yılı içinde başlayan veya sona eren herhangi 12 aylık dönemde bir veya birkaç seferde toplam 183 günü aşmamak üzere kalırsa, yalnızca ilk bahsedilen Devlette vergilendirilecektir” şeklindedir. Yasada buluna bu hüküm genellikle hiçbir ülkede uygulanmamaktadır. İlgili ülke yetkilileri “ BİZ VERGİMİZİ KESERİZ. İşçi 183 günden erken yurduna döner ise kesilen vergisini diğer işçilerin vergisinden mahsup edilir demektedirler.
Değişik yazarlar tarafından farklı olarak değerlendirilen ilgili yasa maddesini ben de bir uygulamacı olarak değerlendirdim.
Yorumlar