Yüksek teknoloji için proje bazlı yeni bir destek: HİT-30
Geride bıraktığımız yaz ayları içinde yüksek teknolojiye dayalı yatırımları teşvik etmek amacıyla teşvik ve destek dünyasına yeni bir enstrüman daha dahil oldu: HIT-30 Yüksek Teknoloji Yatırım Programı.
En son geniş çaplı değişimin 2012 yılında gerçekleştiği teşvik ve destek sistemimizin temeli bölgesel esaslı teşvik sistemi olarak tasarlanmıştı.
Zaman için stratejik yatırımlar, öncelikli yatırımlar, cazibe merkezleri ve proje bazlı destek ve teşvikler devreye alınmaya başlandı.
Kısaca söylemek gerekirse bölge esaslı teşvik sisteminden arzu edilen sonuçlar tam anlamıyla elde edilemeyince proje bazlı teşvik sistemine doğru bir yönelim başladı.
İşte bu kapsamda Temmuz 2024’te duyurulan HIT-30 Yüksek Teknoloji Yatırım Programı da özünde bir proje bazlı destek sistemi.
Proje bazlı destek sistemi nedir?
Teşvik dünyamıza 20 Ağustos 2016 tarih ve 6745 sayılı Kanun ile 2016/9495 sayılı “Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Karar” kapsamında giren proje bazlı destek sistemi, stratejik hedefler çerçevesinde tespit edilen sektörlerde çağrı veya davet usulü ile projelerin belirlenmesi ve desteklenmesidir.
Proje bazlı teşvik sisteminin amacı nedir?
İlgili Bakanlar Kurulu Kararında proje bazlı teşvik sisteminin amaçları;
- Ülkemizin mevcut durumda veya gelecekte ortaya çıkabilecek kritik ihtiyaçlarını karşılayacak,
- Arz güvenliğini sağlayacak,
- Dışa bağımlılığı azaltacak,
- Teknolojik dönüşümünü gerçekleştirecek,
yenilikçi, Ar-Ge yoğun ve yüksek katma değerli yatırımların proje bazlı olarak desteklenmesi olarak belirlenmiştir.
HİT (High Tech Türkiye) 30’un amacı nedir?
HİT-30’un amacı, Türkiye’de ekonomik ve toplumsal değer üretiminde daha fazla ön plana çıkması beklenen yüksek teknoloji alanlarında, değer zincirlerinin tamamını içine alan büyük bir kapasite ve bütüncül bir ekosistem inşa edilmesidir.
HİT-30 projelerinde hani özellikler aranıyor?
HİT-30 Programı kapsamında desteklenecek projelerde aşağıda yer alan niteliklerden bir kısmının veya tamamının gerçekleşmesi bekleniyor:
- Yeni teknolojileri odağa alan bir yatırım olması
- Rekabet için gerekli ekonomik ölçeğe sahip olması
- Teknik yetkinlik ve mali yeterliliğin olması
- Teknolojik kazanım boyutu içermesi
- Stratejik katma değer sağlaması
HİT-30’da verilecek destek türleri nelerdir?
Proje bazlı devlet desteklerinin temel destek teşviklerinin tamamına yakınını içeren HİT30 desteklerinde ilk kez yeni bir hızlandırıcı mekanizma öngörülmüş durumdadır.
Yüksek Düzeyli Politika Desteği olarak adlandırılan bu yeni destek ile Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı başkanlığında faaliyet yürütecek olan Sanayileşme İcra Komitesi kurulması ve komiteden HİT-30’un öncelikli alanlarında teknolojik gelişimi ve yerli üretimi destekleyecek politikalara ve uygulamalara yön verilmesi beklenmektedir.
Sağlanacak diğer destekleri incelediğimizde proje bazlı Devlet desteklerinde yer alan desteklerden inşaat işlerine ilişkin KDV iadesinin ve çalışanların ücretlerinden yapılan gelir vergisi kesintisi desteğinin yer almadığını görüyoruz.
Bu kapsamda HİT-30 kapsamında yararlanılabilecek teşvik ve destekler aşağıda bir tablo olarak yer alıyor.
Proje bazlı desteklenecek yedi yüksek teknoloji sektörü
Ülkemizde yedi yüksek teknoloji sektörü ve bu sektörlerin değer zincirini tamamlayıcı 30’un üzerindeki öncelikli yatırım konusu HİT-30’un kapsamına giriyor.
Yarı İletkenler
- Çip Üretimi
- Çip Üretimi için Ingot ve Wafer
- Çip Paketleme ve Test
- Mikro elektro mekanik sistemler
Mobilite
- Elektrikli Araçlar
- Hidrojen Yakıtlı Araçlar
- Mobilite için Batarya
- Elektrikli Hızlı Raylı Sistemler
- Mikro Mobilite Hava Araçları
- İnsansız Kara/Hava/Deniz Taşıtları
Yeşil Enerji
- Yeşil Hidrojen Üretimi
- Elektrolizör
- Rüzgâr Enerjisi Sistemleri
- Güneş Enerjisi Hücresi, Wafer ve Ingot
- Enerji Depolama İçin Batarya
- Batarya Bileşenleri (Katot Aktif Malzeme, Elektrolit, Seperatör)
- Yüksek Teknolojide Kritik Madenlerin İşlenmesi
İleri İmalat
- Endüstriyel Robotlar ve İnsansız Araçlar
- Eklemeli İmalat Makineleri
- Yüksek Teknoloji Ürünleri için Makineler
Sağlıklı Yaşam
- Biyoteknolojik İlaçlar
- Yenilikçi Sağlık Teknolojileri
- Akıllı Tıbbi Cihazlar
- Teknolojik Gıdalar
Dijital Teknolojiler
- Büyük Dil İşleme Modelleri
- Dijital Ürün ve Hizmetler (Arama motorları, navigasyon uygulamaları vb.)
- Bulut Hizmetleri Sunulan Büyük Ölçekli Veri Merkezleri
Haberleşme ve Uzay
- Alçak Yörünge Uydu Sistemleri
- Yeni Nesil Haberleşme Altyapıları
- Akıllı Haberleşme Cihazları
Değer Zincirini Tamamlayıcı Yatırımlar
HIT-30 Programı dahilindeki yedi yüksek teknoloji sektörünün değer zincirlerini tamamlayacak, geliştirecek, sürdürülebilirlik anlamında garanti altına alacak yatırımlar
- Değer Zincirinde Dikey Tamamlayıcı Yatırımlar
- Stratejik Hammadde Yatırımları
- Yerel Tedarikçi Geliştirme
HİT-30 programına nasıl başvurulabilir?
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca yapılacak çağrılarda duyurulan yüksek teknoloji alanlarında hazırlanacak projelerle başvuru yapılması gerekiyor.
Bakanlığın değerlendirmesi sonucu uygun görülen projeler ve verilecek destek paketi Cumhurbaşkanı Kararına bağlanıyor.
Teşvik Belgesinin düzenlenmesi Cumhurbaşkanı Kararının Resmi Gazetede yayınlanması ile başvuru süreci tamamlanmış oluyor.
İlk aşamada çağrı yapılan alanlar
Temmuz 2024’te kamuoyuna tanıtımı yapılan HİT-30 programında eş zamanlı olarak altı alanda girişimcilere çağrı yapıldı. Bu alanlar;
- Elektrikli Araç
- Batarya
- Çip
- Güneş enerjisi
- Rüzgar enerjisi
- Ar-Ge
Programın süresi
HİT-30 Programının sunduğu destek ve teşviklerden yararlanabilmek için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca Yatırım Teşvik Belgesine bağlanan projelerin 31 Aralık 2025 tarihinden önce başlaması ve 2030 yılına kadar tamamlanması gerekiyor.
HİT-30 programında her bir proje kapsamında tanımlanan özel teşvik paketlerinden yararlanma süresinin, yatırımın konusuna göre 2030-2032 yıllarında sona ermesi planlanıyor.