Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Vergi

İmdat TÜRKAY
İmdat TÜRKAY
9775OKUNMA

Yıllık Beyannamede Gelir Toplamından Yapılacak İndirimler

2020 yılında elde ettikleri yedi gelir unsuru için yıllık beyanname vermesi gereken mükelleflerin, 1-31 Mart 2021 tarihleri arasında yıllık beyannamelerini vermeleri gerekmektedir.

Yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlere ilişkin indirimler Gelir Vergisi Kanunu ile diğer kanunlarda belirtilmiştir. Beyan edilen gelir tutarından yapılan indirimler hesaplanan gelir vergisini azaltan bir unsur olduğu için mükelleflerin bu imkanlardan yararlanması çok önemlidir.

Gelir vergisi matrahının tespitinde gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıda belirtilen indirimlerin yapılabilmesi için yıllık beyanname ile bildirilecek bir gelirin bulunması ve yapılacak indirimlerin ilgili mevzuatta belirtilen şartları taşıması gerekmektedir.

Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesine göre, gelir vergisi matrahının tespitinde, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıdaki indirimler yapılabilir:

  • Hayat/şahıs sigorta primleri,
  • Eğitim ve sağlık harcamaları (eğitim ve sağlık harcamaları beyan edilen gelirin %10’unu aşmaması şartıyla),
  • Engellilik İndirimi (Serbest meslek faaliyetinde bulunan veya basit usulde vergilendirilen engellilerin beyan edilen gelirlerine uygulanan yıllık engellilik indirimi uygulamasından bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı ile hizmet erbabı (tevkifat matrahı dahil) da yararlanır.),
  • Beyan edilecek gelirden sınırlı olarak indirilebilecek bağış ve yardımlar ile tamamı indirilebilecek bağış ve yardımlar,
  • Gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara yapılan bağışlar,
  • Kültür ve sanatsal faaliyetlere ilişkin harcamalar ile her türlü bağış ve yardımlar,
  • Sponsorluk harcamaları (Amatör spor dalları için %100’ü, profesyonel spor dalları için %50’si),
  • 5746 sayılı Kanun kapsamındaki AR-GE ve tasarım indirimi,
  • Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına yapılan ayni ve nakdi bağışlar,
  • İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar,
  • Girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların indirimi,
  • Türkiye’den yurt dışı mukim kişi ve/veya kurumlara verilen hizmetlerden sağlanan kazançlara ilişkin indirim,
  • Korumalı iş yeri indirimi,
  • Bireysel katılım yatırımcısı indirimi.

Hayat/şahıs sigorta primleri: Yıllık beyannamede matrahın tespitinde dikkate alınacak sigorta primleri;

  • Mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait birikim priminin alındığı hayat sigortalarına ödenen primlerin %50’si ile,
  • Ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primlerinin %100’ünden,oluşmaktadır. İndirim konusu yapılacak primlerin toplamı, beyan edilen gelirin %15’ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır. 2020 yılı gelirlerine ilişkin olarak kullanılacak olan asgari ücretin yıllık brüt tutarı 35.316 TL’dir. Ancak, bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları indirim konusu yapılamayacaktır.

Eğitim ve sağlık harcamaları: Beyan edilen gelirin %10'unu aşmaması, Türkiye'de yapılması ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamaları beyan edilen gelir tutarından indirilebilecektir. Eşe ait eğitim ve sağlık harcamalarının indiriminde, eşin çalışıyor olup olmamasının ve gelir durumunun bir önemi bulunmamaktadır.Beyan edilen gelir tutarından, eğitim ve sağlık harcamalarının indirim konusu yapılmasının şartları şöyledir;

  • Eğitim ve sağlık harcamaları beyan edilen gelirin %10’unu aşmaması,
  • Eğitim ve sağlık harcamasının Türkiye’de yapılması,
  • Gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi,
  • Eğitim ve sağlık harcaması mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocukları için yapılması,gerekmektedir.

 Engellilik indirimi: Serbest meslek faaliyetinde bulunan veya basit usulde vergilendirilen engellilerin beyan edilen gelirlerine, GVK’nın 31. maddesinde yer alan esaslara göre hesaplanan yıllık engellilik indirimi tutarı beyan edilen gelirden indirilebilecektir. Bu indirimden bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı ile hizmet erbabı da yararlanacaktır.

Buna göre, GVK’nın 31 ve 89/3. maddelerine göre göre engellilik indirimi uygulamasından;

  • Engelli ücretli ile ailesinde bakmakla yükümlü olduğu engelli bulunan ücretli,
  • Engelli serbest meslek erbabı ile ailesinde bakmakla yükümlü olduğu engelli bulunan serbest meslek erbabı,
  • Basit usulde vergilendirilen engelliler,yararlanabilecektir. 2020 yılında elde edilen gelirin yıllık beyanname ile beyanında dikkate alınacak yıllık engellilik indirimi tutarları şöyledir:
Birinci derece engelliler için   (1.400 X 12)16.800 TL
İkinci derece engelliler için     (790 X 12)9.480 TL
Üçüncü derece engelliler için  (350 X 12)4.200 

Bağış ve yardımlar (sınırlı olarak indirilecekler-sınırsız olarak indirilecekler)

Makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar (sınırlı olarak indirilecekler): Gelir vergisi mükellefleri; genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin %5'ini (kalkınmada öncelikli yöreler kapsamındaki illerde zikredilen kurum/kuruluş, dernek veya vakıflara yapılan bağış ve yardımların yıllık toplamı beyan edilecek gelirin %10'unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yaptıkları bağış ve yardımları yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerinden indirim konusu yapabilirler. Burada dikkat edilmesi gereken husus bağış ve yardım yapılacak dernekler kamuya yararlı derneklerle, vakıflar ise Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflarla sınırlandırılmıştır.

Diğer bağış ve yardımlar ile harcamalar (sınırsız olarak indirilecekler): Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve 100 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 50 yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı beyan edilen gelirden indirim konusu yapılabilecektir.

Okul, sağlık tesisi, öğrenci yurdu ve diğer tesisler ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılan ibadethane ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin yapımı veya bu tesislerin faaliyetlerine devam edebilmeleri için yapılan bağış ve yardımların (harcamaların) herhangi bir sınırlamaya tabi olmaksızın vergi matrahının tespitinde dikkate alınabilmesi için bu bağış ve yardımların genel bütçeye dahil daireler, özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ve köylere yapılması gerekmektedir.

Ayrıca, mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılan ibadethaneler ve/veya Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası veya faaliyetine devam etmesine yönelik yapılan bağış ve yardımların, anılan amaçlarla kurulmuş bulunan vakıf veya derneklere de yapılması mümkündür.

Diğer Kanunlara göre tamamı indirilecek bazı bağış ve yardımlar ise şöyledir;

  • 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu’na göre yapılan bağış ve yardımlar,
  • 278 sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Kurulması Hakkında Kanuna göre yapılan bağış ve yardımlar,
  • 2457 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu’na göre yapılan bağış ve yardımlar,
  • 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu’na göre yapılan bağış ve yardımlar,
  • 2876 sayılı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanunu’na göre yapılan bağış ve yardımlar,
  • 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu’na göre bağış ve yardımlar,
  • 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’na göre yapılan bağış ve yardımlar,
  • 4122 sayılı Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanunu’na göre yapılan bağış ve yardımlar,
  • 7174 sayılı Kapadokya Alanı Hakkında Kanunu’na göre yapılan bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamaları,
  • 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanuna göre yapılan bağış ve yardımlar.

 Gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara yapılan bağışlar: Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedellerinin tamamı beyan edilecek gelirden indirilebilecektir.

Kültür ve sanatsal faaliyetlere ilişkin harcamalar ile her türlü bağış ve yardımlar: Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler, kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ya da Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen çalışmalara ilişkin harcamalar ile bu amaçla yapılan her türlü bağış ve yardımların %100’ü beyan edilen gelirden indirim konusu yapılabilecektir.

Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni veya nakdi bağışlar: Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamı yıllık beyannamede bildirilecek gelirlerden indirim konusu yapılabilecektir.

İktisadi işletmeleri hariç Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar: İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı, bildirilecek gelirlerden indirim konusu yapılabilir. Burada dikkat edilmesi gereken konu iktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamının beyan edilecek gelirden indirim konusu yapılacağıdır. Şayet, söz konusu derneklere nakit olarak değil de ayni olarak bağış ve yardım yapılması durumunda, anılan dernekler kamuya yararlı dernek olmaları nedeniyle bu Derneklere yapılacak ayni bağış tutarının Takdir Komisyonunca belirlenmiş emsal bedelinin indirim konusu yapılması mümkündür. Ancak, 89. maddenin (4) numaralı bendi gereğince indirime konu edilen bağış tutarının, yıllık beyannamede toplam beyan edilecek gelir tutarının %5'ini geçmeyecektir.

Sponsorluk Harcamaları: Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının;

  • Amatör spor dalları için %100’ü,
  • Profesyonel spor dalları için %50’si,yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirim konusu yapılabilecektir.

5746 Sayılı Kanun Kapsamındaki Ar-Ge ve Tasarım İndirimi: Mükelleflerin işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının %100’ü oranında hesaplanacak “Ar-Ge İndirimi” yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirilebilecek; Ar-Ge faaliyetleri ile doğrudan ilişkili olmayan giderlerden ve tamamen araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde kullanılmayan amortismana tabi iktisadi kıymetler için hesaplanan amortisman tutarlarından verilen paylar üzerinden Ar-Ge indirimi hesaplanmayacaktır.

Öte yandan, 5746 sayılı Kanunda belirtilen işletmelerce gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamı 31.12.2028 tarihine kadar GVK’nın 89. maddesi uyarınca ticari kazancın tespitinde “Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi” nin ilgili satırında gösterilmek suretiyle indirim konusu yapılabilecektir. 5746 sayılı Kanun kapsamındaki indirimden yararlananlar, Gelir Vergisi Kanunu ile Kurumlar Vergisi Kanununda belirtilen “Ar-Ge İndirimi” nden ayrıca yararlanamazlar. 5746 sayılı Kanun kapsamında hesaplanan Ar-Ge indirimi tutarının ilgili dönemde kazancın yetersizliği nedeniyle indirim konusu yapılamaması halinde bu tutar sonraki hesap dönemlerine devredilecek, devredilen tutarlardan Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonraki dönemlere ait olanlar, takip eden yıllarda Vergi Usul Kanununa göre her yıl belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınacaktır.

Girişim Sermayesi Fonu Olarak Ayrılan Tutarların İndirimi: Bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükelleflerince 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların beyan edilen gelirin % 10’unu aşmayan kısmı indirim konusu yapılabilecektir.

 Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilerle, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara hizmet veren bazı sektör işletmelerinin münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlara ilişkin indirim: Türkiye'de yerleşmiş olmayan kişilerle, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara Türkiye'de verilen ve münhasıran yurt dışında yararlanılan mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi, ürün testi, sertifikasyon, veri saklama, veri işleme, veri analizi ve ilgili bakanlıkların görüşü alınmak suretiyle Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen mesleki eğitim alanlarında faaliyette bulunan hizmet işletmeleri ile ilgili bakanlığın izni ve denetimine tabi olarak eğitim ve sağlık alanında faaliyet gösteren ve Türkiye'de yerleşmiş olmayan kişilere hizmet veren işletmelerin münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazancın %50'si, bildirilecek gelirlerden indirim konusu yapılabilir. Bu indirimden yararlanılabilmesi için fatura veya benzeri belgenin yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmesi şarttır.

 Korumalı İş Yeri İndirimi: 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanuna göre kurulan korumalı işyerlerinde istihdam edilen ve iş gücü piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel veya ruhsal engelli çalışanlar için diğer kişi ve kurumlarca karşılanan tutar dâhil yapılan ücret ödemelerinin yıllık brüt tutarının %100'ü oranında korumalı işyeri indirimi, bildirilecek gelirlerden indirim konusu yapılabilir. İndirim, her bir engelli çalışan için azami beş yıl süre ile uygulanır ve yıllık olarak indirilecek tutar, her bir engelli çalışan için asgari ücretin yıllık brüt tutarının yüzde 150'sini aşamaz.

Bireysel Katılım Yatırımcısı İndirimi: Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 82 inci maddesine göre, 31/12/2022 tarihine kadar bireysel katılım yatırımcısı tam mükellefler gerçek kişiler, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra iktisap ettikleri tam mükellef anonim şirketlere ait iştirak hisselerini en az iki tam yıl elde tutmaları şartıyla, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun değerlemeye ait hükümlerine göre hesapladıkları hisselerin tutarlarının %75’ini yıllık beyannamelerine konu kazanç ve iratlarından hisselerin iktisap edildiği dönemde indirebilirler. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu ile Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen araştırma, geliştirme ve yenilikçilik programları kapsamında projesi son beş yıl içinde desteklenmiş kurumlara iştirak sağlayan bireysel katılım yatırımcıları için bu oran %100 olarak uygulanır.

Bağış ve yardımın ayni olarak yapılması (nakden yapılmaması) durumunda indirim

Mükellefler tarafından yapılan bağış ve yardımların nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın varsa mukayyet değeri, yoksa 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre Takdir Komisyonunca tespit edilecek değeri esas alınacaktır.

Konu hakkında, 10.03.2004 tarih ve 21 sıra no.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde; bağış ve yardımların ayni olarak yapılması durumunda, bağışlanan veya yardım konusu yapılan mal veya hakkın varsa mukayyet değeri, bu değer yoksa Vergi Usul Kanununun 267. maddesinin üçüncü sırasına göre takdir komisyonunca belli edilecek emsal bedelinin indirime esas alınacağı, gelir vergisi mükelleflerince yapılan bağış ve yardımların ilgili kurumlardan alınacak belgelerle tevsik edilmesinin yeterli olacağı, dolayısıyla bu kurum ve kuruluşlardan alınacak belgelerin Vergi Usul Kanununun mükerrer 257. maddesindeki yetkiye istinaden indirim için geçerli belge olarak kabul edilmesi gerektiği açıklanmıştır.

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor