Yenilenebilir enerji projelerinin finansmanının BSMV yönünden değerlendirilmesi
Ekonomik büyümede ve kalkınmada sürdürülebilirlik oldukça önemlidir. Bu nedenle devletlerin enerji arz güvenliği politikaları arasında ilk sıradadır. Ülkelerin ihtiyaç duyduğu enerjinin kesintisiz olarak sağlanması için yerli ve yenilenebilir enerji kaynakların kullanılması önem arz etmektedir.
Yenilenebilir enerji kaynakları, doğada süreklilik arz eden ve fosil enerji kaynakları gibi tükenme riski bulunmayan kaynaklardır. Sera gazı salımı ve çevresel etkilere karşı kaygılar dikkate alındığında temiz enerji kaynaklarıdır. Elektrik üretiminde bu kaynakların kullanımındaki artış, hem ülkelerin enerjide dışa bağımlılıklarını azaltmakta hem de enerji ithalatı sonucu ortaya çıkan dış ticaret açığını azaltıcı yönde katkı sağlamaktadır. Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, çevrenin korunmasına da yardımcı olmaktadır.
Bu nedenle ülkeler yenilenebilir enerji kaynaklarının geliştirilmesi ve kullanımının yaygınlaştırılması için yatırım ve finansmanını destek vermektedir.
Türkiye yenilenebilir enerji kaynakları bakımından zengin bir ülkedir. Türkiye de yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği alanında teşvik ve destek sunmaktadır.
Bankalar tarafından yenilenebilir enerji üretim projelerinin yatırımı için müşterilere proje finansmanı, 6802 sayılı Kanunun 29. maddesinin birinci fıkrasının (z) bendi kapsamında BSMV’den müstesnadır.
6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 29. maddesinin (z) bendinde, 17.4.1957 tarihli ve 6948 sayılı Sanayi Sicili Kanununa göre sanayi sicil belgesini haiz sanayi işletmelerince münhasıran imalat sanayinde kullanılmak üzere alınan makine ve teçhizatın finansmanı için bu işletmeler tarafından kullanılan krediler dolayısıyla lehe alınan paralar Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinden istisna edilmiştir.
Bankalar yenilenebilir enerji üretim projelerinin yatırımı için müşterilere proje finansmanı kredileri sağlarken, yenilenebilir enerji projelerinin yatırım sürecinin uzun bir zaman alabildiği, bu süre zarfında yatırım kapsamındaki ekipmanların tedarik, kurulum ve montaj işlerinin parçalı bir şekilde gerçekleştirildiği, santralin üretime geçirilebilmesi için ana üretim ekipmanlarına ilaveten ulaşım yollarının açılması, temel kazı işlemleri, kablolama, yardımcı elektriksel ekipmanlar ve enerji nakil hattının kurulumu ile izinlere ilişkin ödenen harçlar, proje geliştirme bedelleri ve yatırım dönemi finansman giderleri gibi kalemlerde harcamalar yapıldığı ve bu harcamaların yatırımın ayrılmaz bir parçası ve bütünlüğünü sağlayan harcamalar gibi geniş ve kapsamlı bir süreci teşkil etmektedir.
Bu süreçte 6802 sayılı Kanunun 29. maddesinin birinci fıkrasının (z) bendi kapsamında BSMV istisnasının nasıl uygulandığı karşımıza çıkmaktadır.
Yenilenebilir enerji üretim projelerinin yatırım süreci devam ettiğinden dolayı satış faturası, yasal defter kaydı, sanayi sicil belgesi ve kapasite raporunun belirtilen süreler içinde verilememesinden dolayı BSMV istisnasından yararlanılması mümkün mü?
Kredinin kapandığı tarihi aşmamak kaydıyla yenilenebilir enerji yatırımları özelinde bu belgelerin sunulması için gereken sürelerin kredi kullanım tarihi yerine Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının vereceği geçici kabul tarihinden itibaren başlatılmasının mümkün olup olmayacağına bağlıdır.
Harcama öncesi yapılan avans kullanımlar kapsamında kredi kullanımı öncesinde proforma fatura temininin mümkün olmadığı durumda avans kullanımlarının BSMV istisnasından yararlandırılıp yararlandırılamayacağı konularında tereddütler bulunmaktadır.
Sanayi sicil belgesini haiz sanayi işletmelerinin söz konusu istisnadan yararlanabilmesi için 90 Seri No.lu Gider Vergileri Genel Tebliğinde belirtilen belge (fatura, sanayi sicil belgesi, kapasite raporu) ve sürelere ilişkin şartlara riayet etmesi gerekmekte olup, belge ibrazına ilişkin sürelerin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının vereceği geçici kabul tarihinden itibaren başlatılması mümkün değildir.
90 Seri No’lu Gider Vergileri Genel Tebliği yenilenebilir enerji projelerinin finansmanında da uygulanmaktadır.
Bankalar tarafından ekipman finansmanının ithalatın yapıldığı ülkenin ihracat kredi ajansının sigortasıyla yurtdışı finans kuruluşlarından temin edildiği ("Exim Finansmanı" veya "ECA Finansmanı") ve banka bu kapsamda bütün kredi riskini üstlenecek şekilde nakdi kredi kullandıran yapan yurtdışı finans kuruluşuna hitaben teminat mektubu, harici garanti, kontrgaranti ve/veya gayrinakdi kredi kullandırımı yaptığı, bahsi geçen gayrinakdi kredileri bankaca tahsil edilen komisyon ve benzeri gelirlerin BSMV istisnasından faydalanıp faydalanamayacağı konusunda tereddüt edilmiştir.
6802 sayılı Kanunun 29/z bendinde düzenlenen istisna hükmünde yer alan kredi ifadesi, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu çerçevesinde, nakdi ve gayrinakdi kredileri kapsamakta olup, 90 Seri No.lu Gider Vergileri Genel Tebliğindeki istisna şartlarını sağlaması halinde yurtdışı finans kuruluşları tarafından finansmanı sağlanacak olan makine ve teçhizat alımları dolayısıyla, bankalar tarafından sağlanan gayrinakdi krediler dolayısıyla lehe alınacak paraların istisnadan yararlanması gerekmektedir.
Tesisin üretim faaliyetine başlayabilmesi için şart olan ekipman harici işçilik, izin ödemeleri, proje geliştirme bedelleri, lisans bedelleri ve finansman giderlerine ilişkin kullandırılan kredilerden tahsil edilen faiz ve komisyonların BSMV'den istisnaya dahil midir? Sorusu karşımıza çıkmaktadır.
İstisna, sadece yeni (kullanılmamış) makine ve teçhizat alımını kapsadığından, sanayi işletmesinin istisna kapsamındadır. Krediye konu makine ve teçhizatın ilk kullanıcısı konumunda olması gerekmektedir. Bu çerçevede, kullanılmış makine ve teçhizatın finansmanı dolayısıyla kullanılacak kredilere istisna uygulanmayacaktır. Buna göre, makine ve teçhizatın üreticisi veya ticaretini yapanlardan alınması esastır.
Bu çerçevede istisna, sanayi sicil belgesini haiz sanayi işletmelerince münhasıran imalat ve üretim faaliyetlerine ilişkin alınacak olan yeni (kullanılmamış) makine ve teçhizatın finansmanı için kullanılan kredilere yönelik olması gerekmektedir. İşçilik, izin ödemeleri, proje geliştirme bedelleri, finansman giderleri, lisans bedelleri ve izin bedeli gibi kalemlerin finansmanına ilişkin kullandırılan kredilere istisna uygulanması mümkün değildir.
İstisna uygulanacak kredi tutarı, yurt içi alımlarda satış faturasında yer alan vergiler dahil tutarı; ithalatta ise ithalat işlemine ilişkin ödenen her türlü vergi, resim, harç ve paylar ile ihracatçının düzenlediği fatura ve benzeri belgede yer alan bedel toplamını aşamaz.
İlgili finans kuruluşu, işletme tarafından sunulan belgelerin doğruluğunu kontrol ettikten sonra istisna kapsamında kredi kullandırabilecek olup, kredi kullanım tarihinden itibaren lehe alınan paralara (faiz, komisyon, masraf vs.) banka ve sigorta muameleleri vergisi istisnası uygulanacaktır.
İstisnadan yararlanabilmek için;
- Sanayi sicil belgesini sahip olmak şartıyla gerçek veya tüzel kişilik bulunan tüm sanayi işletme olması,
- Makine ve teçhizat ile sınırlı imalat ve üretim işlerinde kullanılabilecek nitelikte olması,
- Yeni (kullanılmamış) makine ve teçhizatın olması,
- Sanayi sicil belgesi ile makine ve teçhizat alımına ilişkin proforma fatura veya kredi başvuru tarihinden önceki yedi gün içinde düzenlenmiş satış faturasının birer örneğini kredi kullanılacak finans kuruluşuna ibraz etmesi şartlarını yerine getirmesi gereklidir.
Özetle, 6802 Sayılı Gider Vergileri Kanununun 29. maddesinin birinci fıkrasının (z) bendinde yer alan, istisnanın amacı imalat ve üretim işleri yapan işletmeleri desteklemek ve üretimi artırmaktır.
(1) Gelir İdaresi Başkanlığı, Gider Vergileri Genel Tebliği (Sıra No:90)
(2) Gelir İdaresi Başkanlığı, “Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri
(3) Grup Müdürlüğü, 9512 Sayılı Özelge, 8.06.2022” https://gib.gov.tr/gibmevzuat
(4) Resmi Gazete(6802 Sayılı Kanun),(1956), Gider Vergiler Kanunu.13 Temmuz 1956