Yatırım fon payları vergi istisnasında son durum
Yeni torba kanundaki(1)düzenlemeler sonrası TL esaslı fon paylarındaki vergi durumunu “15 Temmuz 2023 tarihi öncesi ve sonrası” olarak ele almak gerekir. Tabii diğer yatırım fonlarına da karşılaştırmalı bir bakış iyi olur.
Bilindiği üzere Türk Lirası (TL) cinsinden yatırım araçlarını cazip hale getirmek amacıyla 2022 yılı içinde vergi kanunlarında yapılan düzenleme(2) ile şirketlerin, portföyü TL ürünlerden oluşan yatırım fonlarından sağladıkları gelirler Kurumlar Vergisi’nden istisna tutulmuştu. (Kurumlar Vergisi Kanunu, Madde:5/1-a/4 ve 5)
Vergi teorisi ve temel vergilendirme ilkelerine pek uygun olmayan(3)bu vergi istisnası, şimdi 7456 sayılı kanun ile kaldırılmıştır. Gerçekten ilk getirildiğinde de “günün birinde ilk kaldırılacak istisna bu olacak” şeklinde konuşulmaktaydı.(4)
Kanundaki yürürlük maddesine göre değişiklik hükmü 15 Temmuz 2023 tarihinden itibaren iktisap edilen TL yatırım fonu paylarından sağlanan kazançlara uygulanacaktır. Eskiden alınmış fon payları ise mevcut vergi avantajını ileriki yıllara taşıyabilecektir.
Başka deyişle Kanun’un yürürlük tarihine kadar iktisap edilmiş olan TL bazlı yatırım fonu katılma payları daha sonra hangi tarihte olursa olsun satıldıklarında istisnadan yararlanmaya devam edecektir. Bunların satış kazançları ve varsa kâr payı ödemeleri kurumlar vergisinden istisna olacaktır. Yineleyecek olursak; bu fonlara zamanında yatırım yapan şirketler için vergi avantajı devam etmektedir. Örneğin; fonun değeri 10-20 kat artsa dahi bu paylar elden çıkarıldığında oluşan kazançlar kurumlar vergisine tabi olmayacaktır. Şirket muhasebesindeki fon değerleme işleminden kaynaklanan değer artışları da vergi matrahına dâhil edilmeyecektir. Dolayısıyla kurumlar vergisi oranının da yükseltildiği göz önünde bulundurulduğunda mevcut fon paylarındaki vergi avantajının önemi ortadadır.
Öte yandan hemen belirtelim ki; girişim sermayesi yatırım fonlarındaki (GSYF) vergi avantajları ise eskiden olduğu gibi aynen devam ettirilmektedir. Dolayısıyla GSYF paylarından sağlanan “kâr payı gelirleri” ve “fona geri satış kazançları” ile “fon değerleme artışları” Kurumlar Vergisi’ne tabi olmamaktadır. GSYF paylarının III. kişilere satılması halinde de satış kazancının %75’i kurumlar vergisinden istisnadır.
Bu son değişiklikten sonra yatırım fonlarının vergi durumuna aşağıdaki özet tablo yardımıyla karşılaştırmalı olarak topluca bakmakta yarar var.
Yatırım Fonları Vergi Durumu Özet Tablo
Yatırım fonlarına ilişkin mukayeseli vergi durumu özet tablosu aşağıdaki gibidir:
Yatırım Fonları Vergi Kesintisi (Stopaj) Uygulamasındaki Özel Hükümler
Yukarıdaki tabloda yer alan fonlardan; aşağıdaki özellik ve kıstaslara uygun olanlarda stopaj uygulaması aşağıdaki gibidir:
- Kurumlar Vergisi Mükelleflerinin (Anonim, eshamlı komandit, limited şirketler ile yatırım fonlarının) her nevi yatırım fonlarından elde edeceği gelirlerde vergi stopaj oranı % 0’dır. (Gelir Vergisi Kanunu, Madde:67/5)
- Hisse senedi yoğun fonların katılma paylarından elde edilen kazançlar için stopaj oranı % 0’dır. (Gelir Vergisi Kanunu, Madde:67, 2006/10731 Sayılı Kararname, Madde:1-a) (5)
- İki yıldan fazla süreyle elde tutulan “Girişim Sermayesi Yatırım Fonu” ve “Gayrimenkul Yatırım Fonu” katılma paylarından elde edilen kazançlar için stopaj oranı % 0’dır. (Gelir Vergisi Kanunu, Madde:67, 2006/10731 Sayılı Kararname, Madde:1-a)
- 23/12/2020 ile 31/12/2023 tarihi (bu tarih dâhil) arasında iktisap edilen, (Değişken, Karma, Eurobond, Dış Borçlanma, Yabancı, Serbest Fonlar ile unvanında “Döviz” ifadesi geçen yatırım fonları hariç) yatırım fonlarından elde edilen gelir ve kazançlar için stopaj oranı %0 olarak uygulanır. (Gelir Vergisi Kanunu, Madde:67, 2006/10731 Sayılı Kararname, Geçici Madde:3/2)
- Sürekli olarak portföyünün[MB(YİB1] en az %51'i BİST'te işlem gören hisse senetlerinden yatırım fonları katılma belgelerinin 1 yıldan fazla süreyle elde tutulması şartıyla, bu fon paylarından elde edilen gelir ve kazançlarda vergi kesintisi yoktur. Bu gelirler stopaj kapsamına girmemektedir. (Gelir Vergisi Kanunu, Madde:67/1-8. paragraf)
(1) 7456 sayılı Kanun: 15/07/2023 tarihli RG’te yayımlanmıştır.
(2) 15.04.2022 tarihinde yürürlüğe giren 7394 sayılı Kanun
(3) Zira bu yapıda, örneğin; tahvil ihraç eden bir şirket bunun faizlerini gider kaydederken, bu tahvilleri “TL Yat. Fonu” aracığıyla alan şirket ise elde edeceği faiz gelirlerini KV matrahına dâhil etmemekteydi.
(4) Mehmet Bingöl, Türk Lirası (TL) Yatırım Fonlarındaki Vergi İstisnası Sonrası Yatırım Fonu Sektöründe Vergi Durumu, Maliye Hesap Uzmanları Vergi Dünyası Dergisi, Sayı:493/Eylül-2022
(5) SPK mevzuatına göre; Fon portföy değerinin en az %80’i devamlı olarak menkul kıymet yatırım ortaklıkları payları hariç olmak üzere BİAŞ’ta (BİST) işlem gören ihraççı paylarından oluşan ve SPK Yatırım Fonları Tebliğinde belirtilen şemsiye fonlara bağlı olarak ihraç edilen fonlar "Hisse Senedi Yoğun Fon" olarak kabul edilir.