Yabancı Uyruklu Personel İstihdamı Sırasında Yapılan Ödemeler Gider Kabul Edilir mi?
Özet:
Bu makalede yabancı uyruklu personellerin istihdamı sırasında ortaya çıkan masrafların nasıl değerlendirilmesi gerektiği hakkında açıklamalar yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Ücret, masraf, menfaat, yabancı
Bilindiği üzere ülkemizde yabancı uyruklu bir şahsı çalıştırabilmek için 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu uyarınca Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığından çalışma izni alınması zorunludur. Türkiye’de geçerli çalışma izni olmadan çalışan yabancılar hakkında cezai ve idari işlem uygulanmaktadır.
Türkiye’de yabancılara çalışma izinleri belirli bir işyeri veya işletme üzerinden verilmektedir. Öte yandan yabancılara verilecek çalışma izinleri ve çalışma izni muafiyetleri 492 sayılı Harçlar Kanunu gereğince harca tabidir. Ayrıca 210 sayılı Değerli Kağıtlar Kanunu uyarınca Bakanlık tarafında düzenlenmekte olan çalışma izin belgeleri değerli kağıt sayılmış olup, düzenlenecek her bir çalışma izni ve çalışma izni muafiyetinden değerli kağıt bedeli alınmaktadır
Uygulamada genellikle çalışma izni alınacak kişi için gerekli işlemleri takip eden ve oluşan masrafları karşılayan, O’nu işe alacak işveren tarafı olmaktadır. Ancak başvurular sırasında ortaya çıkan masraf belgeleri üzerinde istihdam edilmek istenen yabancı uyruklu kişiye ait bilgiler yer almaktadır. Bu durumda yapılan masrafların (bu belgelerin) başvuruyu yapan şirketin kazancında gider olarak kabul edilip edilemeyeceği sorusu gündeme gelmektedir.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 6 ncı maddesinde; “kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı, safî kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı” hüküm altına alınmış olup, Gelir Vergisi Kanununun 40 ıncı maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinde ise safî kazancın tespit edilmesinde indirilecek giderler sayılmıştır.
Bu kapsamda, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun "İndirilecek Giderler" başlıklı 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin safi kazancın tespitinde gider olarak indirilebileceği hükme bağlanmıştır.
Ayrıca, aynı Kanunun;
- 61 inci maddesinde,
"Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez...
Bu kanunun uygulanmasında, aşağıda yazılı ödemeler de ücret sayılır:
- Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan diğer menfaatler;",
- 62 nci maddesinde,
"İş verenler, hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatları dahilinde çalıştıran gerçek ve tüzel kişilerdir..."hükümleri yer almaktadır.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre yabancı uyruklu kişiler için ilgili kurumlara başvuru sırasında işverenler tarafından yapılan masrafların şirketler tarafında direk olarak gider kabul edilmesi mümkün değildir. Çünkü başvuru işlemleri sırasında bu kişiler şirketlerin personeli dahi olmadığı gibi yapılan işlemin şirketin ticari faaliyeti ile ilgisi de bulunmamaktadır. Bu sebeple yapılan başvuru masraflarının personele sağlanan net menfaat olarak değerlendirilip ücret bordrosuna eklenmek üzere işlem yapılması, oluşan ücret bordrosuna göre de kazancın tespitinde gider kaydedilmesi gerekmektedir.