Vatandaş Başvurularına İlişkin Cumhurbaşkanlığı Genelgesi
Geçtiğimiz günlerde, vatandaşlar tarafından kamu kurum ve kuruluşlarına yapılan başvuruların ilk başvuru yerinde sonuçlandırılması gerektiği konusunda çok önemli bir Cumhurbaşkanlığı Genelgesi yayınlandı. 11 Ekim 2018 tarih ve 2018/13 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesinde (12.10.2018 tarihli R.G.) yer alan hususlara baktığımızda, vatandaş odaklı bir anlayışın gereği olarak bir düzenleme yapıldığı anlaşılmaktadır.
Bireylerin kamu ile ilgili dilek ve şikayetleri hakkında idari makamlara başvuruda bulunmaları ve kendileri veya faaliyet alanlarıyla ilgili konularda bilgi edinme haklarını kullanmaları, eşitlik tarafsızlık ve açıklık ilkeleri temelinde demokratik ve şeffaf bir yönetimin gereğidir. İdare-birey ilişkisinde hukukun üstünlüğünü, demokratikleşmeyi ve saydamlığı sağlayabilmek için, idari faaliyetlerin yürütülmesi sırasında bireysel hak ve özgürlüklere duyarlı davranılması hukuk devletinin en temel niteliğidir (Ocak/2004 tarih ve 2004/12 sayılı Dilekçe ve Bilgi Edinme Hakkının Kullanılmasına Dair Başbakanlık Genelgesi).
Her ülkede vatandaşlar kamu hizmetlerine ilişkin görüş, öneri, istek, talep veya şikayetlerini hizmette olan çağrı merkezlerini aramak suretiyle veya Devletin kurumlarının kurmuş olduğu sistemler aracılığı (CİMER gibi) ile elektronik ortamda Devletin ilgili birimlerine iletirler. Ya da vatandaşlar talep ve şikayetlerini elden veya posta yoluyla kamu kurumlarına iletmektedirler.
Ülkemizde, bir vatandaşın Devletin kurum ve kuruluşlarından bir bilgiyi istemesi veya şikayet ve talepte bulunması için genel vatandaş hakkı olarak iki temel kanuni düzenleme bulunmaktadır.
Birincisi, Anayasanın 74’üncü maddesinde siyasi hak olarak yer alan “Dilekçe Hakkı”nın kullanma biçimi olan 01.11.1984 tarih ve 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun hükümlerine göre vatandaşlar tarafından verilen dilekçelerin değerlendirmeye tabi tutulmasıdır. Dilekçe Kanununa göre verilen dilekçelere 30 gün içinde kamu kurum ve kuruluşları tarafından cevap verilmesi gerekmektedir.
İkinci düzenleme ise 09.10.2003 tarih ve 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’dur. Bu Kanunun amacı; demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarını sağlamaktır. Bu Kanun; kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının faaliyetlerinde uygulanmaktadır. Bilgi Edinme Hakkı Kanununa göre istenen bilgi ve belgenin ilgili birimler tarafından 15 işgünü içinde verilmesi gerekmektedir.
Ülkemizdeki vatandaş başvurularının değerlendirilmesi bu iki kanuni düzenleme doğrultusunda yapılmakla beraber, vatandaş dilekçesini verdikten veya başvurusu yaptıktan sonra ortaya bazı sorunlar çıkmaktadır. Şöyle ki, şayet başvurunun konusu başkaca bir kurumu veya kurumları ilgilendiriyorsa, vatandaşın dilekçesi sistem üzerinden kurum ve kuruluşlar arasında dolaşmakta ve çok uzun süreçler sonrası vatandaşa geri dönüş yapılmaktadır. İşte bu sıkıntıların ortadan kaldırılması ve sürecin hızlandırılması için yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Genelgesi son derece önemlidir ve vatandaş odaklı bir düzenlemedir.
11 Ekim 2018 tarihinde yürürlüğe giren Genelgede yapılan açıklamada; kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde sorun çözen, çözüm üreten, sonuç ve vatandaş odaklı devlet anlayışı ile bürokrasinin azaltılması Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin öncelikli hedeflerinden olduğu belirtilmiştir. Aynı Genelgede, kamu hizmetlerinde hantallığa sebebiyet veren hususların ortadan kaldırılması, milletimize hizmetlerin süratli ve en iyi şekilde sunulması, devlet ve millet bütünleşmesini zedeleyen davranışlardan kaçınılması gerektiği açıklanmıştır.
Bu kapsamda;
- Kamu kurum ve kuruluşlarına yapılan tüm başvurularda, talebin sonuçlandırılması başka bir idari makamın görev alanında kalsa dahi, başvurular anında incelenerek takip edileceği,
- Talebin ilk başvuru yerinde neticelendirilmesine özen gösterileceği,
- Başvuru sahibine yapılan işlemler hakkında gecikmeksizin nihai ve kesin bilgi verileceği,
- Başvuruların süratli ve doğru sonuçlandırılması amacıyla gerekli tüm tedbirlerin alınması gerektiği belirtilmiştir.
Bu açıklamalardan anlaşıldığına göre, vatandaş başvurusunu yaptığı ilk kurumdan cevabını alacak ve muhatabını bilecektir. Geçmiş dönemde olduğu gibi, başvurusunun hangi kurum ve kuruluşta olduğunu takip etmeyecek ve ilk başvurduğu yerden sonucunu alacaktır. İlk başvurduğu kurumda bu benim görev alanıma girmiyor diyerek vatandaşın başvurusunu ilgili kurum ve kurumlara gönderdim diyerek kendisi sorumluluktan kurtulamayacaktır.
Gerçekten de ilk başvuruyu alan kurum ile diğer kurumlar arasındaki yazışmalar kendi içinde arka planda yapılmalı ve vatandaşla bir kurumun iletişim kurması mutlaka sağlanmalıdır.
Devlet ile vatandaşlar arasındaki bağların daha güçlü hale getirilmesini ve halkın talep ve beklentilerine azami düzeyde cevap verilmesini esas alan bu Genelge sonrasında, bürokrasi azalacak ve kamu hizmetlerini yerine getiren kurumlara karşı vatandaş memnuniyeti artacaktır.