Uygulamalar üzerinden kazanılan hediye kahvelerin teslimi KDV’ye tabi midir?
Kahve satan şirketler kahveseverler ile aidiyet oluşturmak, satışlarını artırmak, hızlı ve temassız teslimat sağlamak, uygulama üzerinden yüklenecek tutarları finansal ihtiyacında kullanmak amacıyla kendi uygulamalarını geliştirmektedir. Kahve şirketlerinin elde ettiği bu kazanımların karşılığında kahve içenlerde belli kazanımlar sağlamaktadır.
Şöyle ki, alışveriş yapan kişilere içilen her kahve karşılığında yıldız, çekirdek vb. uygulama üzerinden simge kazanımı sağlanmaktadır. Böylelikle kahve içtikçe toplanan simgeler belli bir sayıya ulaşınca bu simgeler ile ücretsiz kahve satın alınabilmektedir. Ücretsiz kahve teslimi bedava elde edildiği için müşteriler nezdinde bu duruma ilişkin herhangi bir bilgi veya bilge talep edilmese de şirketler nezdinde ücretsiz kahveye ilişkin KDV’nin 27. maddesi gereği emsal bedel üzerinden KDV hesaplanıp hesaplanmayacağı önem arz etmektedir.
Kahve üzerinden KDV hesaplanıp hesaplanmaması aslında hediye olarak verilen kahvenin KDV kanunu kapsamında promosyon olup olmadığıyla ile alakalıdır.
Bu çerçevede işbu konuyu iki farklı yorumda bulunan verilmiş özelgeler nezdinde değerlendireceğiz.
İlk özelge: Sistem içerisinde satışların artırılması amacıyla düzenlenen kampanyalar gereği belirli bir zaman aralığında ve hedeflenen miktarlarda ürün satın alan müşterilere yüzde yüz iskontolu şekilde düzenlenen fatura ile gerçekleşen bedelsiz ürün teslimi; satışı yapılan malların yanında veya bu malların satışına bağlı olarak verilmediğinden promosyon olarak değerlendirilmemektir. İşbu görüşe ilişkin özelge uzantısı https://www.gib.gov.tr/node/133567
Aslında firmaların iktisadi faaliyetini genişletme, emsal işletmelerle rekabet edebilme, üretim veya satışını yaptıkları mallara olan talebi korumak veya artırmak amacıyla bir malın yanında başka bir mal verilmesi şeklinde gerçekleşen işlemlerde, promosyon ürünü açısından bir bedelsiz teslim söz konusu olmamaktadır. Zira firmanın genişleyen faaliyetiyle bağlantılı olarak işletmede yaratılan katma değer artmaktadır. Dolayısıyla, firmanın yarattığı katma değer içerisinde vergilenen promosyon mallarının müşterilere verilmesi sırasında KDV hesaplanmasına gerek bulunmamakta ve bu ürünler için yüklenilen KDV’nin ise prensip olarak indirim konusu yapılması gerekmektedir.
Fakat yukarıda yer alan özelgede de görüleceği üzere, söz konusu promosyon çerçevesinde ürün teslim edilirken KDV hesaplanmasının gerektiğinin belirtilmesi şu temelde anlaşılabilir. Promosyon çerçevesinde ürün teslim edilirken belirlenen yüzde yüz iskontolu fatura düzenleme yöntemi esasın seyrinin değişmesinde etkili görülmüştür. Bir malın faturada bedelinin olması ve o üründe yüzde yüz iskonto yapılması bu malın bedeli karşılığı satışı yapılan diğer malların yanında verilmediğinin ispatı olarak kabul edilmiştir. Çünkü belli sayıda ilaç satın alımına karşılık bedelsiz ilaç teslim örneği ile KDV Uygulama Tebliğinde yer alan talebi artırmak amacıyla 4 kg deterjan alan müşteriye, promosyon olarak ayrıca bir bedel almaksızın 1 kg daha deterjan teslim örneği arasında fark bulunmamaktadır. Bu çerçevede teknik manada yanlış uygulama şekillerinin (yüzde yüz iskontolu fatura düzenlenmesi) hukuksal manada hakkı kullanmanın önüne geçtiğinin sert bir yorumu olmuş özelge.
İkinci özelge: GİB tarafından verilen aşağıda uzantısı yer alan özelge de, pazar payını arttırmak amacıyla belli bir ciroyu aşan müşterilere ciro primi olarak hediyelerin bedelsiz teslimi işleminde KDV hesaplanmasına gerek olmadığı açıklanmaktadır. Özelgede verilen hediyenin ana ürün ile birlikte veya sonra verilmesi şeklinde ortaya çıkan zamansal teslim farklılıkları nezdinde bir değerlendirme yapılmaksızın söz konusu hediye teslimi promosyon olarak görülüp KDV’siz teslime yeşil ışık yakılmıştır. İşbu görüşe ilişkin özelge uzantısı: https://www.gib.gov.tr/node/91695
Şimdi gelelim örneğimize. Söz konusu bedelsiz teslime konu edilen hediye kahve, yüzde yüz iskontolu bir fatura vb. belge ile gerçekleşirse promosyon hükümleri geçerli olmayacaktır. Fakat örneğimizde yer alan teslim şeklinde bedava hakediş kahvesi teslim edilirken ayrı bedeli olan yüzde yüz iskontolu belge düzenlenmese promosyon hükümleri geçerli olacak ve KDV hesaplanmayacaktır.
Esastaki birliktelik usulde ayrışınca esasa ilişkin mahiyetin de değiştiği varsayılmaktadır. Bu manada ilk görüşteki esasa dair yorum, usulün esas üzerinde doğurduğu etkiyi gösterip özelikle şekli bir vergi olan KDV Kanunu için benimsenen usul esastan önce gelir cümlesinin vücut bulmuş örneği olmuştur. Aslında tebliğdeki promosyon nedenleri sıralanırken açıklanan “Firmaların iktisadi faaliyetini genişletme, emsal işletmelerle rekabet edebilme, üretim veya satışını yaptıkları mallara olan talebi koruma veya artırma” hususlarının hepsi iki özelgede de fazlasıyla hasıl olmaktadır. Esasa ilişkin amaçlar hasıl olmuşken amacını aşan usul diretmesiyle kanunu ticari hayattan koparmamak gerekir. Bu kapsamda son söz; promosyon teslimi, bir malın yanında başka bir mal verilmesi şeklinde gerçekleşmeye bağlanırken teslime dair usul şekli esasın önüne geçmemelidir.