Üniversite tarafından yurt dışına verilen hizmetin vergilendirilmesi
Üniversitelerin Döner Sermaye İşletme Müdürlüğüne bağlı fakültelerin yurt dışına verdikleri hizmetler karşılığında yabancı para cinsinden yapılan ödemelerin vergisel boyutu nasıl gerçekleşmektedir?
Vergi Usul Kanunu yönünden
- maddesinde, "1. Bu Kanuna göre tutulacak defter ve kayıtların Türkçe tutulması zorunludur. Ancak, Türkçe kayıtlar bulunmak kaydıyla defterlerde başka dilden kayıt da yapılabilir. Bu kayıtlar vergi matrahını değiştirmeyecek şekilde tasdik ettirilecek diğer defterlere de yapılabilir.
- a) Kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılır. Belgeler, Türk parası karşılığı gösterilmek şartıyla, yabancı para birimine göre de düzenlenebilir. Şu kadar ki yurt dışındaki müşteriler adına düzenlenen belgelerde Türk parası karşılığı gösterilme şartı aranmaz.
...",
- 229 uncu maddesinde, "Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.",
- (231/5) maddesinde, "Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır.",
- 280 inci maddesinde, "Yabancı paralar borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayicinin takarrüründe muvazaa olduğu anlaşılırsa bu rayiç yerine alış bedeli esas alınır. Yabancı paranın borsada rayici yoksa, değerlemeye uygulanacak kur Maliye Bakanlığınca tespit olunur." hükümleri yer almaktadır.
Döviz cinsinden yabancı paralar için 516 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde, "130 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 217 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtildiği üzere değerleme günü itibariyle Bakanlığımızca kur ilan edilmediği durumlarda T.C. Merkez Bankasınca ilan edilen kurların esas alınması gerekmektedir. Bu durumda döviz alış kurunu dikkate alınacaktır.
Bu kapsamda, ödemenin/tahsilatın yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın, hizmetin tamamlanmasından itibaren yedi gün içerisinde müşteri (yurtdışındaki firma) adına yukarıda belirtilen çerçevede fatura düzenlenmesi gerekmektedir. Ayrıca projelerden elde edilen gelirden projeye katılanlara yapılacak dağıtımlarda, proje katılımcılarına ödenecek bedelin/tutarın döviz cinsinden belirlenmiş olması halinde, söz konusu döviz karşılığı Türk Lirası cinsinden ödeme tutarının belirlenmesinde, TCMB tarafından ilan edilen ilgili döviz alış kurunun dikkate alınması gerekmektedir.
Gelir Vergisi Kanunu yönünden
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61. maddesinde ücretin tarifi ve 63. Maddesinde gerçek ücretler belirtilmektedir. Aynı Kanunun 94. maddesinin birinci fıkrasında tevkifat yapmakla yükümlü olanlar sayılmış ve aynı fıkranın (1) numaralı bendi ile hizmet erbabına nakden veya hesaben ödenen ücretler üzerinden 103 ve 104. maddelere göre gelir vergisi tevkifatı yapılması gerektiği hükme bağlanmıştır.
6 Kasım 1981 tarih ve 17506 sayılı Resmi Gazete' de yayımlanan 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanununa göre "Üniversitelerin uygulama alanına yardımı" başlıklı 37. maddesinde; "Yükseköğretim kurumları dışındaki kuruluş veya kişilerce, üniversite içinde veya hizmetin gerektirdiği yerde, üniversiteler ve bağlı birimlerden istenecek, bilimsel görüş proje, araştırma ve benzeri hizmetler ile üniversitede ve üniversiteye bağlı kurumlarda, hasta muayene ve tedavisi ve bunlarla ilgili tahliller ve araştırmalar üniversite yönetim kurulunca kabul edilecek esaslara bağlı olmak üzere yapılabilir. Bu hususta alınacak ücretler ilgili yükseköğretim kurumunun veya buna bağlı birimin döner sermayesine gelir kaydedilir." ve aynı Kanunun "Döner Sermaye" başlıklı 58 inci maddesinin (k) bendinde; "Üniversite-sanayi işbirliği kapsamında araştırma ve geliştirme, tasarım ve yenilik projeleri ile faaliyetleri sonucunda elde edilen gelirler döner sermaye işletmesinin ayrı bir hesabında toplanır. Bu gelirlerden (b) fıkrası uyarınca yapılacak olan kesintiler de dâhil herhangi bir kesinti yapılmaz. Bu kapsamda görev yapan öğretim elemanına ödenecek gelirin yüzde 85'i, herhangi bir vergi kesintisi yapılmaksızın ilgili öğretim elemanına ödenir. Kalan tutar, (b) fıkrasında belirtilen işler için kullanılır. Bu kapsamda değerlendirilecek proje ve faaliyetlere, öğretim elemanının müracaatı doğrultusunda, üniversite yönetim kurulunun izni ile karar verilir." hükümlerine yer verilmiştir.
Yurtdışına verilen hizmetin (proje), 2547 sayılı Kanunun 58. maddesinin (k) bendine göre üniversite-sanayi işbirliği kapsamında yürütülen bir proje olarak değerlendirilmesi mümkün değildir.
Yukarıdaki hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, yurt dışına verdikleri hizmetlerde (projelerde) görev alan öğretim elemanlarına ödenecek gelirden gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi yapılması gerekmektedir. Elde edilen gelirlerin döviz olarak dağıtımının yapılması halinde, döviz olarak yapılan ödemenin ödeme gününün borsa rayici ile Türk parasına çevrilmesi gerekmektedir.
Katma Değer Vergisi Kanunu yönünden
KDVK’nın 6/b maddesinde, işlemlerin Türkiye'de yapılmasıyla, hizmetin Türkiye'de yapılması veya hizmetten Türkiye'de faydalanılması ifade edilmiştir. Adı geçen Kanunun 12/2. maddesinde, bir hizmetin hizmet ihracı kapsamında değerlendirilebilmesi için hizmetin yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olması ve hizmetten yurt dışında faydalanılması gerektiği hüküm altına alınmıştır. Ayrıca Kanunun (11/1-a) maddesi kapsamında bir hizmetin KDV'den istisna olabilmesi için, aynı Kanunun (12/2). maddesine göre;
- Hizmetin yurtdışındaki bir müşteri için yapılması,
- Hizmetten yurtdışında faydalanılması, gerekmektedir.
Kanun hükümleri çerçevesinde, yurt dışına verdikleri hizmetlerde (projelerde) söz konusu hizmetin ihracat istisnası kapsamında değerlendirilmesi mümkün olabilmektedir.
(1) Gelir İdaresi Başkanlığı, “Antalya Vergi Dairesi Başkanlığı”, 153882 Sayılı Özelge 09.10.2020
(2) Vergi Usul Kanunu, Kanun Numarası: 213, Tarihi: 04.01.1961, Kabul Tarihi: 04.01.1961 RG 10703 – 10.01.1961
(3) Gelir Vergisi Kanunu, Kanun Numarası: 193, Kabul Tarihi: 31.12.1960, RG 06.01.1961/10700
(4) Katma Değer Vergisi Kanunu, Kanun Numarası: 3065, Kabul Tarihi: 25.10.1984, RG 02.11.1984/18563