Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Muhasebe ve Denetim

Doç. Dr. Engin ERGÜDEN
Doç. Dr. Engin ERGÜDEN
12226OKUNMA

Uluslararası Denetim (ISA’s) ve KGK- Bağımsız Denetim Standartlarına Genel Bir Bakış

2000’li yılların başlarında tüm dünyada ve ülkemizde ortaya çıkan büyük muhasebe skandalları (Dünya’da Enron, Worldcom, Parmalat, Türkiye’de İmar Bankası yolsuzlukları) ve sonrasında gerçekleşen şirket iflaslarından dolayı finansal raporlama ve denetim alanında itibar zedelenmeleri yaşandığından gerek uluslararası gerekse yerel standart belirleyici olan düzenleyici kurumlar tarafından öncelikle daha önceden yayımlanan düzenlemelerin değiştirilmesi yönünde çalışmalar yapılmıştır.

İflas eden Enron şirketine olumlu rapor görüşü vererek özellikle şirket ve borsa yatırımcılarını yanıltan o yıllarda dünyanın en büyük denetim ve danışmanlık şirketi olan Arthur Andersen denetim firmasının ABD’de Ticaret Mahkemesi tarafından iflasının istenmesi ile denetim şirketleri de sorgulanmaya başlanmış, güncellenen düzenlemelerin sonrasında Uluslararası denetim standartlarında reform niteliğinde yeni düzenlemeler yayımlanmıştır.

Denetim ile ilgili düzenlemeler mesleğin kendisi tarafından mı düzenlemeli yoksa devlet tarafından mı düzenlenmeli sorusu sorulmuş, düzenleyici kurumlar tarafından daha güçlü bir dış gözetim ve daha katı Uluslararası Denetim Standartları başta gelişmiş ülke ekonomilerinde ve diğer ülke ekonomilerde yürürlüğe koyulmuştur.

Yazımızda, dünyada yürürlükte olan ve ülkemizde de aynı finansal raporlama standartlarında olduğu gibi dünya uygulamaları ile birebir aynı şekilde olan ISA’s ları (International Standarts Of Auditing) ve Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nun (KGK) yürürlüğe koyduğu BDS (Bağımsız Denetim Standartlarını) kısaca tanıtarak ele alacağız ve ilerleyen yazılarımızda her bir standardı detaylı bir şekilde irdeleyeceğiz.

 Denetim Standartları  

Denetim standartları, denetçinin yaptığı İş için rehber ve kalite ölçütüdür. ISAs  denetçilerin uygulamaları gereken minimum standartlardır. Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu (IAASB) Uluslararası Denetim Standartlarını yayımlar ve Uluslararası Muhasebeciler Birliği Federasyonu (IFAC) üyesi ülkeler uygular.

IAASB (IFAC) bünyesinde kurulmuş ve federasyonun bir alt kurulu olarak çalışmaktadır. Denetim Standartları, denetçiye mesleki sorumluluğunu yerine getirmesinde yardımcı olan, ona denetim faaliyetlerinde ışık tutan genel ilkelerdir. Yapılan denetim çalışmalarının uygun ve geçerli kabul edilebilmesi için denetçinin bu ilkelerden hiçbir şekilde ayrılmaması gerekir.

Meslek örgütlerince kabul edilmiş ve denetim kuruluşları ile denetçilerin uymak zorunda oldukları standartlara “Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları” denilir. Genel kabul görmüş denetim standartları denetim faaliyetleri açısından uyulması gereken asgari kurallardır.

 Genel Standartlar

Genel standartlar denetçinin nitelikleri ve denetim faaliyetlerinin kalitesi ile ilgilidir. Bu standartlar;

Meslek Eğitimi ve Yeterlilik: Yeterli eğitim ve deneyime sahip olmayan kimseler denetim yapamazlar. Denetçi meslek bilgisi, muhasebe, denetim, istatistik; hukuk, maliye, vergi ve ilgili yasalar konusunda tam deneyimli olmalıdır. Denetçiler mesleki yeterlilikle ilgili yüksek kaliteli bir eğitimi tamamlamalarının yanında daha sonra özel eğitim, burs, mesleki konular hakkında sınav ve uygulama deneyimlerinin olması gerekmektedir. Mesleki yeterliliğin korunması, muhasebecilik, denetim konularında ulusal ve uluslararası kararları ve konuyla ilgili diğer kuralları kapsayan muhasebe mesleğindeki gelişmeleri sürekli olarak takip etmeyi gerekli kılmaktadır.

Bağımsızlık, Doğruluk ve Meslek Ahlakı: Denetçi, çalışmalarını kendi sorumlulukları altında tam bir bağımsızlıkta yürütülmelidir. Bağımsızlık mesleğin esası ve vazgeçilmez bir unsurudur. Meslek Elemanları bağımsızlıklarına gölge düşürecek ilişkilerden ve davranışlardan kaçınılmalıdır. Dürüstlük, güvenirlilik ve tarafsız olma şartı denetim mesleğinin temelini oluşturur. Meslek elemanlarının mesleki konulardaki çalışmalarında başarıya ulaşmaları dürüstlük, güvenilirlik ve tarafsız olmaları ile mümkün olmaktadır. Meslek ahlakı, ruhsatlı, meslek mensuplarının yeterlilik, tarafsızlık, bağımsız karar alabilme, kendi kendilerini denetlemelerinin ve dürüstlüğünün simgesidir.

Mesleki Dikkat ve Özen: Denetçiler, çalışmaları sırasında çıkar çatışmalarından uzak kalırlar ve görevlerini yerine getirirken mesleki özen ve titizliği gösterirler. Meslek elemanları mesleği icra ederken toplum ve yöneticilerine karşı sorumluluk taşırlar ayrıca işletme sahip ve yöneticilerine isabetli karar alabilmeleri için doğru ve güvenilir bilgiler sağlarlar.

 Çalışma Alanı Standartları

Çalışma alanı standartları denetim faaliyetlerinin planlanması ve yürütülmesiyle ilgilidir.

  • Denetim faaliyeti yeterli bir şekilde planlanmalı ve varsa yatırımcılar uygun bir şekilde takip edilmelidir.
  • Denetim faaliyeti sonucunda bir karara ulaşılabilmesi için denetlenen işletme ile ilgili denetim teknik ve yöntemlerinin uygulanarak yeterli delil toplanması gereklidir.
  • Denetim faaliyetinin planlaması ve yapılacak örnekleme çalışmasında örnek kitlenin belirlenmesi için denetlenecek işletmenin iç kontrol sistemi incelenmelidir.

Uluslararası Denetim (ISA’s) ve BDS’ler

Uluslarası Denetim ve Güvence Standartları (IAASB) Yapısı şu şekildedir.

  • Denetçiler için Genel Etik Kuralları
  • Uluslararası Kalite Kontrol Standartları (ISQCs)
  • Uluslararası Denetim Standartları (ISAs)
  • Uluslararası Gözden Geçirme Standartları (ISREs)
  • Uluslararası Güvence Anlaşmaları Standartları (ISAEs)
  • Uluslararası İlgili Hizmetler Standartları (ISRSs)

I) Genel İlkeler ve Sorumluluklar İle İlgili Standartlar

  • ISA 200 Bağımsız Denetçinin Genel Amaçları ve Denetimin ISAs’a Uygun Olarak Yapılması
  • ISA 210 Denetim Anlaşması ile İlgili Koşullar
  • ISA 220 Finansal Tablo Denetimi ile İlgili Kalite Kontrol
  • ISA 230 Denetim Dosyaları
  • ISA 240 Denetçinin Finansal Tablo Denetimlerinde Hileyi Göz Önünde Bulundurma Sorumluluğu
  • ISA 250 Finansal Tablo Denetimlerinde Kanun ve Yönetmeliklerin Göz Önünde Bulundurulması
  • ISA 260 Denetim ile İlgili Hususların Yönetimden Sorumlu Olanlara Bildirilmesi
  • ISA 265 İç Kontrol ile İlgili Eksikliklerin Yönetimden Sorumlu Olanlara Bildirilmesi

II) Risk Değerleme ve Değerlenen Risklere Karşı Önlem Alınması İle İlgili Standartlar

  • ISA 300 Finansal Tablo Denetiminin Planlanması
  • ISA 315 İşletmenin ve İşletmenin Çevresinin Tanınması ve Önemli Yanlışlık Riskinin Değerlendirilmesi
  • ISA 320 Denetimde Önemlilik
  • ISA 330 Değerlenen Riskler İçin Uygulanacak Denetim İşlemleri
  • ISA 402 Dışarıdan Hizmet Alan İşletmelerle İlgili Denetim
  • ISA 450 Denetim Sırasında Ortaya Çıkarılan Yanlışlıkların Değerlenmesi

III) Denetim Kanıtları İle İlgili Standartlar

  • ISA 500 Denetim Kanıtları
  • ISA 501 Denetim Kanıtları-Özellikli Hesaplar İçin Dikkate Alınması Gereken Hususlar
  • ISA 505 Dış Kaynaklardan Doğrulamalar
  • ISA 510 Açılış Bakiyeleri-İlk Denetimler
  • ISA 520 Analitik İnceleme Teknikleri
  • ISA 530 Denetim Örneklemesi
  • ISA 540 Muhasebe Tahminlerinin (Gerçeğe Uygun Değer Tahminini de İçeren) ve İlişkili Açıklamaların Denetimi
  • ISA 550 İlişkili Taraflar
  • ISA 560 Bilanço Tarihinden Sonraki Olaylar
  • ISA 570 İşletmenin Sürekliliği
  • ISA 580 İşletme Yönetiminin Açıklamaları-Teyit Mektupları

IV) Üçüncü Kişilerin Çalışmalarının Kullanılması İle İlgili Standartlar

  • ISA 600 Özel Durumlar – Konsolide Finansal Tabloların Denetimi (Diğer Denetçinin
    • Çalışmalarının Kullanılması
  • ISA 610 İç Denetçilerin Çalışmalarının Dikkate Alınması
  • ISA 620 Uzman Çalışmalarının Kullanılmaları

V) Denetim Sonuçları ve Raporlama İle İlgili Standartlar

  • ISA 700 Görüşün Oluşturulması ve Finansal Tablolar ile Birlikte Raporlanması
  • ISA 701 Kilit Denetim Konuları
  • ISA 705 Denetim Görüşü ile İlgili Verilen Ek Bilgiler
  • ISA 706 Açıklama Paragrafının Yer Alması ve Raporda Yer Alması Gereken Diğer Paragraflar
  • ISA 710 Karşılaştırmalı Bilgiler – Karşılaştırmalı Finansal Tablolar
  • ISA 720 Denetlenmiş Finansal Tabloları İçeren Belgelerde Yer Alan Diğer Bilgiler ile İlgili Denetçinin Sorumluluğu

VI) Uzmanlık İsteyen Alanlar

  • ISA 800 Özel Durumlar – Özel Amaçlı olarak Hazırlanana Finansal Tabloların Denetimi
  • ISA 805 Özel Durumlar – Tek Bir Finansal Tablonun veya Belirli Kalemlerin, Hesapların Denetimi
  • ISA 810 Özet Finansal Tabloların Denetimi ile İlgili Anlaşmalar

VII) Güvence İşlerine İlişkin Çerçeve

ISREs 2000-2699 İNCELEME SÖZ. İLİŞKİN ULUSLARARASI STANDARTLAR

  • 2400 Finansal Tabloların İncelemesi İşleri
  • 2410 Ara Dönem Finansal Bilgilerin İşletmenin Bağımsız Denetçisi Tarafından İncelenmesi

ISAEs 3000-3699 GÜVENCE İŞLERİNE İLİŞKİN ULUSLARARASI STANDARTLAR

  • 3000 Tarihi Finansal Bilgilerin Denetimi ve İncelenmesi Dışındaki Güvence İşleri
  • 3400 İleriye Yönelik Finansal Bilgilerin İncelenmesi
  • 3402 Hizmet Kuruluşlarında Yapılan Kontrollere İlişkin Güvence Raporları
  • 3410 Sera Gazı Beyanlarına İlişkin Güvence İşleri
  • 3420 Bir İzahnamede Yer Alan Proforma Finansal Bilgilerin Düzenlenmesine ilişkin Rapor Hazırlanmasına Yönelik Güvence İşleri

ISRSs 4000-4699 İLGİLİ HİZMETLERE İLİŞKİN ULUSLARARASI STANDARTLAR

  • 4400 Üzerinde Mutabık Kalınmış Prosedürlerin Finansal Bilgilere Uygulanması İşleri
  • 4410 Finansal Bilginin Düzenlenmesi İşleri

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor