Doç. Dr. Engin ERGÜDENGiriş: 27.09.2020 - 23:58Güncelleme:28.09.2020 - 00:04

7891OKUNMA

Ülkemiz İçin Yeni Finansal Raporlama Standardı: KÜMİ FRS

Türkiye’de 2005 yılından itibaren halka açık işletmeler ve Kamu Yararını İlgilendiren Kuruluşlar (KAYİK) için uygulanmaya başlanan Türkiye Finansal Raporlama Standartları’na (TFRS) ek olarak 2018 yılı itibariyle uygulamaya konulan bağımsız denetime tâbi olup TFRS uygulamayan işletmelerin finansal tabloları açısından geçerli olan Büyük ve Orta Ölçekli İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standartları (BOBİ FRS) finansal raporlama çerçevesi haline gelmiştir. Böylece, KAYİK’ler ile büyük ve orta boy işletmeler için gerçeğe ve ihtiyaca uygun ve karşılaştırılabilir sunum sağlayan finansal raporlama çerçevesi oluşturulma amacına ulaşılmıştır.

Bunlar dışında kalan bağımsız denetime tabi olmayan küçük ve mikro işletmeler için mevcut durumda MSUGT dışında bir yönerge bulunmamaktadır. Bu kapsamda bilanço esasına göre defter tutma hadlerini sağlayan ve bağımsız denetime tabi olmayan işletmelerin finansal tablolarının, gerçeğe ve ihtiyaca uygun ve karşılaştırılabilir finansal bilgi sunmasını teminen Küçük ve Mikro İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı’nın oluşturulmasına karar verilmiştir.

Ülkemizdeki tüm finansal raporlama çerçevelerinin uyumunu sağlamak amacıyla KGK tarafından, Küçük ve Mikro İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı (KÜMİ FRS) Taslağı hazırlanmış ve 12 Temmuz 2019 tarihi itibariyle kamuoyunun görüşüne açılmıştır.

TFRS ve BOBİ FRS’ye göre uygulanması daha kolay ve daha az maliyetli olan, uluslararası finansal raporlama uygulamalarıyla tutarlı, daha ziyade BOBİ FRS ile uyumlu fakat ülkemizdeki vergi uygulamalarına diğerlerinden daha yakın olan ve bilgi için finansal tablo düzenlenmesinde Tekdüzen Muhasebe Sisteminin yerine kullanılması amaçlanan “Küçük ve Mikro İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı (KÜMİ FRS)” ile vergi esaslı muhasebe anlayışından, bilgi esaslı muhasebe anlayışına geçilmesi sağlanacaktır.

KÜMİ FRS AB Direktifi, UK (Birleşik Krallık)’ın mikro işletmeler açısından yürürlükte olan standardı (FRS 105) başta olmak üzere Türkiye’de daha önce uygulanmış muhasebe düzenlemeleri dikkate alınarak hazırlanmıştır. 

1- Küçük ve Mikro İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı Taslağı’nın Temel Özellikleri

Sade bir anlatım diliyle kaleme alınmış ve 22 bölümden oluşan, KÜMİ FRS ile ülkemiz ekonomisinde yer alan çok sayıdaki küçük ve mikro ölçekteki işletme için gerçeğe ve ihtiyaca uygun, karşılaştırılabilir finansal tabloların hazırlanmasının sağlanması, halen uygulamacılar için hakim olan vergi için muhasebe anlayışından bilgi için muhasebe anlayışına geçiş için temel oluşturulması amaçlanmaktadır.

01.01.2021 tarihi ve sonrasında başlayan hesap dönemlerinden itibaren uygulamaya konulması planlanan KÜMİ FRS’ye göre hazırlanan, gerçeğe ve ihtiyaca uygun bilgi sunan finansal tablolar, işletme yöneticilerinin kararlarına dayanak oluşturacak ve tüm ilgili tarafların, işletmelerin gerçek durumunu doğru değerlendirmelerini ve rasyonel kararlar almalarını sağlayacaktır.

Bir işletmenin küçük işletme sayılabilmesi için AB Direktifine göre belirlenen üç ölçütten en az ikisini sağlaması gerekmektedir. Küçük işletme ölçütlerini sağlamayan işletmeler mikro işletme olarak değerlendirilecek olup, mikro işletmelerden bilanço esasına göre defter tutma hadlerini sağlamayan işletmeler bu düzenleme kapsamında yer almayacaktır.

KÜMİ FRS seti yürürlüğe girdiğinde küçük ve mikro işletmeler için ayrı tanımlamaların yapılması planlanmaktadır. Bu kapsamda, aktif toplamı, net satış hasılatı ve çalışan sayısı için belirlenen hadlerden en az ikisini sağlayan işletmeler küçük işletme olarak tanımlanacak ve KÜMİ FRS seti uygulama kapsamına alınacaktır. Diğer yandan, mikro işletme olarak tanımlanan işletmelerden bilanço esasına göre defter tutma hadlerini sağlayan işletmeler de KÜMİ FRS seti uygulama kapsamında yer alacak, sağlamayanlar ise bu düzenleme kapsamı dışında tutulacaktır.

2- KÜMİ FRS Kapsamındaki İşletmeler

KGK’ya göre bu standart finansal tablolarının, gerçeğe ve ihtiyaca uygun ve karşılaştırılabilir finansal bilgi sunmasını temin etmek amacıyla bağımsız denetime tabi olmayan ve bilanço esasına göre defter tutma hadlerini sağlayan Küçük ve Mikro İşletmeler tarafından kullanılması öngörülmektedir.

KGK, AB Direktiflerindeki ölçekler dikkate alınarak belirlenen “Küçük İşletme” tanımı dışında kalan işletmeler “Mikro İşletme” olarak kabul edilip “küçük ve mikro ayrımı” yapılmasını planlanmaktadır. AB Direktiflerine göre bir işletmenin “küçük işletme” sayılabilmesi için, aşağıda belirlenen üç ölçütten en az ikisini sağlaması gerekmektedir:

• Aktif toplamı, 350.000 Avro ile 4.000.000 Avro aralığında olması (2.975.000 TL ile 34.000.000 TL*),
• Net satış hasılatı, 700.000 Avro ile 8.000.000 Avro aralığında olması (5.950.000 TL ile 68.000.000 TL*),
• Çalışan sayısı, 10 ile 50 kişi aralığında olması

*[ Avro kuru 8,50 TL olarak alınmıştır (Eylül 2020)]

Öte yandan mikro işletme olarak tanımlanan işletmelerden Türkiye’de birinci sınıf tüccarların bilanço esasına göre defter tutma hadlerini sağlayan işletmelerin de KÜMİ FRS seti uygulama kapsamında yer alması öngörülmektedir. Sağlamayanların ise bu düzenleme kapsamı dışında tutulması öngörülmektedir. Küçük ve mikro işletme olma alt sınırının Türkiye’de birinci sınıf tüccarların bilanço esasına göre defter tutma hadleri olacağı görülmektedir.

Küçük işletme olma kriterlerini belirleyen aktif büyüklüğü, satış hâsılatı ve çalışan sayısı ölçütlerinin AB Direktiflerindeki ölçekleri dikkate almayı planlayan KGK, bu ölçütlerin ne kadar olacağı konusunda şu ana kadar bir yönerge yayınlamamıştır. Ancak her ne kadar bu ölçütler belirlenmemiş olsa da küçük ve mikro işletme olma üst sınırının BOBİ FRS’ye tabi bağımsız denetim kapsamına giren orta boy işletme sayılma ölçütlerinin olacağını öngörebiliriz. Küçük ve mikro işletme olma üst sınırını oluşturan orta boy işletme olma ölçütleri ile Küçük ve mikro işletme olma alt sınır hadleri aşağıda sunulmuştur:

Yukarıda sınırlarını çizdiğimiz küçük ve mikro işletme olma ölçütlerine giren, işletme sayısı şu an için 639.435 adettir Gelir İdaresi Başkanlığı, (2019). Bu bağlamada ülkemizde TMS/TFRS, BOBİ FRS ve KÜMİ FRS uygulayacak işletmelerin hadleri ve bu hadlere uyan işletmelerin şu anki sayıları KGK tarafından aşağıda şu şekildeki şekilde sunulmuştur:

Şekil: TMS/TFRS, BOBİ FRS ve KÜMİ FRS
Uygulayacak İşletmelerin Hadleri
Kaynak: Gelir İdaresi Başkanlığı, (2019).

KÜMİ FRS’yi bağımsız denetime tabi olmayan bilanço esasına göre defter tutan diğer işletmelerin tabi olacağı görülmektedir. Şekilde gösterdiğimiz küçük ve mikro işletme olma alt sınır hadleri sağlayan işletmelerin küçük ve mikro ayrımına ilişkin ölçütler KÜMİ FRS taslağının değişimine göre şekillenecektir. KGK’nın bu ölçütleri AB Direktiflerindeki ölçekleri dikkate alarak belirlemeyi planlamaktadır.

3- KÜMİ FRS’nin Temel Özellikleri

AB Direktifi, UK (Birleşik Krallık)’ın mikro işletmeler açısından yürürlükte olan standardı FRS 105 temel alınarak hazırlanan KÜMİ FRS toplam 22 bölümden ve terimler sözlüğünden (105 sayfa) oluşmaktadır.

TFRS ve BOBİ FRS ile karşılaştırıldığında uygulayıcılar açısından daha az maliyetli olacak şekilde tasarlanan KÜMİ FRS taslağı, uluslararası muhasebe ve finansal raporlama uygulamalarıyla tutarlı, işletmelerin genel olarak karşılaşabileceği tüm muhasebe işlemlerine ilişkin muhasebe esaslarının yer aldığı kabul edilebilir bir finansal raporlama çerçevesi ortaya koymaktadır. Metni sade bir anlatım diliyle kaleme alınmış KÜMİ FRS taslağının bölümleri ve içeriği aşağıdaki Tablo’da sunulmuştur:

TMS/TFRS 2019 tam setinde standart yorumları hariç yaklaşık 760 sayfa ve 41 standart (16’sı TFRS ve 25’i TMS), BOBİ FRS seti ise 240 sayfa ve 27 bölümden oluşmaktadır. (KGK, 2017; KGK, 2019a). Buna karşın KÜMİ FRS taslağı 105 sayfa ve 22 bölümden oluşmaktadır. KÜMİ FRS taslağı küçük ve mikro işletmelerin ihtiyaçlarına uygun finansal bilgi sağlayabilecek nitelikte olduğu düşünülmektedir. Standart kapsamında konsolidasyon ve ertelenmiş vergiler gibi hükümlere yer verilmediği görülmüştür.

2013/34/AB “Şirketler için Finansal Raporlama Yükümlülükleri” isimli AB Yönergesi üye ülkelerin işletmelerini mikro işletme, küçük işletme, orta ölçekli işletme ve büyük işletme olarak sınıflandırmalarını zorunlu kılmaktadır. Aynı yönerge küçük işletmelerin yalnızca finansal durum tablosu (Bilanço), kar veya zarar tablosu (Gelir Tablosu) ile finansal tablo dipnotlarını düzenlemelerinin finansal tablo kullanıcılarına bilgi vermek açısından yeterli olacağını belirtmektedir. KÜMİ FRS taslağının finansal tabloların kapsamı açısından uygulayıcılara daha az maliyete katlanmasını öngören bu yaklaşımı benimsediği görülmektedir. KÜMİ FRS taslağının nihai halinin Türkiye’de uygulanmaya başlanması ile birlikte beklenen faydalar KGK tarafından aşağıdaki gibi sıralanmaktadır( KGK, 2019c):

Türkiye ekonomisinde yer alan çok sayıdaki küçük ve mikro ölçekteki işletme için gerçeğe ve ihtiyaca uygun sunum ile karşılaştırılabilirlik ilkelerinin tabana yayılması beklenmektedir. Küçük ve mikro ölçekteki işletmelerin; yatırımcı ve borç verenlere, gerçeğe ve ihtiyaca uygun finansal bilgi ile karşılaştırılabilir finansal tablo sunmaları sağlanacak, böylelikle işletmelerin düşük maliyetli kredi ve fon temin etme sürecinde yaşanan zorluklar büyük oranda giderilmesi beklenmektedir. Vergi esaslı muhasebe anlayışından, bilgi esaslı muhasebe anlayışına geçecek olan küçük ve mikro ölçekteki işletmelerin alacakları kararlar işletme düzeyinde kaynak dağılımının etkinliğini arttırması beklenmektedir. Gerçeğe ve ihtiyaca uygun bilgi sunan finansal tablolar, işletme yöneticilerinin işletmelerin gerçek durumunu doğru değerlendirmelerini ve rasyonel kararlar almalarını sağlayarak işletmelerin kurumsal yapılarının gelişim sürecine olumlu bir katkı sağlaması beklenmektedir.