Türkiye’de Genç İşsizliği Sorunu
Türkiye ekonomisinde İşsizlik ve işgücü piyasası ile ilgili çok önemli sorunlar var. İşsiz sayısı, istihdam oranı, Toplam istihdamın yüzde kaçı güvenceli, yüzde kaçı kayıt dışı, geniş anlamda işsizlik ne oldu vb.. Türkiye’de resmi rakamlara baktığımızda yaklaşık “4 Milyon İşsiz” var. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2020 yılı kasım ayı işsizlik rakamları açıklandı. TÜİK bile işsizlik artışını gizleyemedi. İşsizlik %12,9 seviyesinde gerçekleşti.
TÜİK’ in işsizlik tanımı olan geniş tanımlı işsizlik; son 4 haftada iş arayıp bulamayanları değil de, iş arayıp yarın çalışmaya hazır mısın razı mısın diye sorulduğunda evet diyenleri de kattığımız zaman oluşan işsizlik oranını ifade etmektedir. Geniş tanımlı İşsizlik oranı Türkiye’de %24’ü geçiyor ve bu çerçeveden bakıldığında yaklaşık ‘’8 Milyon işsiz’’ var. Türkiye’deki hane halkı ortalama büyüklüğünü 4 olarak alırsak, 83 milyon kişinin 1/3’ ünden daha fazlası yaklaşık 30 milyonun üzerinde insanımız acı bir şekilde bu işsizlik rakamlarından payını alıyor anlamına gelmektedir. Bu durum sürdürülemeyecek bir sosyal sorundur.
Tüm bunların yanında işsizlik ile ilgili bir diğer problem Türkiye’de istihdam oranının çok düşük olmasıdır: %46 civarında.. ‘’Bağımlılık oranı’’ ya da ‘’bağlı nüfus’’ adı verilen, her bir çalışanın kendisi dahil kaç kişiye bakmakla yükümlü olduğunu hesaplanan oran ‘’3,1’’e yaklaşmış durumdadır.
İşgücü Piyasalarında Genç Nüfus
Genç Nüfusta İşsizlik Oranı %25,4 olarak karşımıza çıkmaktadır. Genç işsizlik çok daha başka bir boyutta bir sorun; genç işsizliğin süresi ve boyutu çok önemli Türkiye’de gençlerin ¼’ü ne okulda ne istihdamda ve diğer ¼’ü işsiz ve bu işsizlik süresi 3 yıla kadar uzayabilmektedir. 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,9 puanlık artışla % 25,4, istihdam oranı ise 3,0 puan azalarak %29,6 gibi bir orana gelmiştir.
15-24 yaş arası gençlerde işsizlik oranı, genel işsizlik oranıyla aynı yönde hareket etse de, Türkiye ortalamasının çok daha üstünde seyretmektedir. Aynı dönemde işgücüne katılma oranı 3,6 puanlık azalışla %39,6 seviyesinde gerçekleşmiştir.
Dar anlamlı işsizlik oranından farklı olarak, geniş anlamlı işsizlik oranını hesaplarken ‘’ümidi kırılanlar ve herhangi başka bir sebepten dolayı iş aramaktan vazgeçenler’’ gurubu da dikkate alınmaktadır. Bu tanım kapsamında TÜİK’in yayınladığı resmî verileri kullanarak yapılan hesaplamalar gençlerde geniş tanımlı işsizlik oranının yaklaşık %40,5 şekline ulaştığı tahmin edilmektedir.
Ne Eğitimde Ne İstihdamda Olan Genç Nüfus
Genç işsizliğinin gerçek boyutunun ancak “geniş tanımlı” bir çerçeveden hesaplanmasıyla ortaya çıkabilecektir. Kasım 2020 dönemi itibariyle bu oran %27,1 olarak açıklandı. Geniş tanımlı genç nüfus işsizlik oranı, 15-24 yaş grubundaki işsizlik %38,5’e tırmanmış durumdadır. Bu durumda, çalışabilir durumdaki her beş gençten ikisi işsizdir.
Yaşları 15-29 arasında bulunan 17.8 milyon gencin 5.7 milyonu, yani neredeyse üçte biri ne okuyor, ne çalışıyor, her 100 gençten 32’si hiçbir şey yapmıyor. Eğitimine devam etmeyen ve çalışmayan gençlerin oranı kadınlarda % 43'ü buluyor. Ne eğitimde ne istihdamda olanlara ilişkin bu veriler dar tanımlı işsizlik hesaplamasına göre. Geniş tanımlı hesaplamada oran çok daha yüksek çıkıyor.
Genç Nüfusta Kadın-Erkek Ayrımı
Genç işsizlikteki genel oran %32 erkeklerde %21,3 düzeyinde, kadınlarda ise %43’ü buluyor. Erkeklerde ne eğitimde ne istihdamda oranı en yüksek düzeye 20-24 yaş aralığında çıkıyor. Bu yaş grubundaki oran %26,6. Kadınlarda ise bu oran 25-29 yaş grubunda rekor kırıyor. Yaşları 25-29 arasında bulunan 3 milyon 75 bin kadının %56,1 oranında 1 milyon 726 bini ne okuyor, ne çalışıyor.
Yani boş oturan ya da boşta gezen, istihdama katamadığımız genç kadınlar Her 100 kadından 56'sı evinde oturuyor. Bu yaş grubundaki kadınlarda istihdamda olanların sayısı bir milyona bile ulaşmıyor.
Gençlerde Geniş Tanımlı İşsizlik
TÜİK araştırma yaparken işsizlere "Son 4 haftadır aktif olarak iş arama kanallarını kullandınız mı?" diye soruyor. Bu soruya hayır cevabını aldıkları takdirde o insan iş gücünde değerlendirilmiyor dolayısıyla işsizlik oranı gerçekte olduğundan çok daha dalgalı. Bunu iyileştirmek için geniş tanımlı işsizlik oranını kullanmak gerekiyor.
Prof. Dr. Serdar Sayan, “Gençlerde de ilk kez geniş tanımlı işsizlik oranını tanımlamaya başladık. Hatta kadın erkek ayrımını da hesaplamaya başladık. Kadınlarda geniş tanımlı işsizlik oranı korkutucu, Kasım itibari ile %49,8. Yani 2 kadından 1’i işsiz, erkeklerde de her 3 erkekten 1’i işsiz durumdadır. Potansiyel olarak en verimli olabilecek yaş grubu üretimin tamamen dışında, atıl kaynak olarak bırakılıyor. Ekonomi belli bir oranda büyümezse de her yıl çalışabilir yaştaki nüfusa katılan 800 bin kişiye istihdam yaratılamaz. Genç işsizlik hem talep hem de arz tarafındaki uyumsuzlukların da bir sonucu. Gençlerden bir işe başvururken tecrübe isteniyor ama o genç ancak çalışmaya başlarsa tecrübe elde edebilir.’’ şeklinde konuştu.
Türkiye’de Genç İşsizliği Sistem Sorunudur
15-34 yaş grubundaki üniversite mezunlarının %20’si, yani toplam 961 bin kişisi işsiz. İşgücünün dışında kalansa 1 milyon 277 bin kişi var. En az 1 milyon kadarının imkan olsa çalışmak isteyebileceğini tahmin edebiliyor, bu sayı da eklediğinde ise 2 milyona yakın genç üniversiteli işsizden söz edilmektedir.
Üniversite okuyarak emek, zaman ve para yönünden daha çok harcama yapılmakta ancak bunun karşılığı alınamamaktadır. Genelde niteliksiz işler için bile üniversite mezunları tercih edilmekte, daha da kötüsü ücretleri oldukça düşük şekilde çalışmak zorunda kalmaktadırlar.
Gençlerin iş bulamama nedenleri; Türkiye’nin mevcut ekonomik şartları %37, torpilinin olmaması %20 şeklinde sıralanmaktadır. Ayrıca, %58,3’ünün işsizlik sebebiyle aile ilişkileri olumsuz etkilenmektedir.
Gençlerin, bağımsız bireyler olarak yaşama isteğine çoğu zaman ekonomik nedenler engel olmaktadır. Gençler ya işsiz kalmakta ya da düşük ücretlerle çalışmaktadırlar. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün Uluslararası Çalışma Konferansı raporuna göre, çalışabilirlik yeteneğinin daha az olduğu ve dolayısıyla talebin azaldığı birçok sayıdaki işçilerin içinde gençler de bulunmakta ve bu grup ya işten çıkarılmakta ya da düşük ücretli, alt kademe ve güvenliği az olan işlerde çalıştırılmaktadır.
Gençler arasındaki işsizlik, onların aldıkları eğitimi, profesyonel yeteneklerini ve beklentilerini göz önüne almaksızın yüksek düzeylerde seyretmektedir. Endüstriyel olarak gelişmiş dünyada, bugünkü bunalımlı ekonomik ortamda en yüksek bedeli ödeyenler, yine gençlerimiz olmaktadır.
- TOBB ETÜ SOSYAL POLİTİKALAR UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ DİREKTÖRÜ Prof. Dr. Serdar Sayan - Bloomberg TV 711.02.2021 tarihli yayın
- TOBB ETÜ SOSYAL POLİTİKALAR UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ;
- İŞGÜCÜ PİYASALARINDA GENÇ NÜFUSUN GÖRÜNÜMÜ / Dr. Pınar Kaynak Aylin İngenç
- DÜNYA GAZETESİ / ALAATTİN AKTAŞ
- TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU