Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Ekonomi, Maliye

Mahfi EĞİLMEZ
Mahfi EĞİLMEZ
1351OKUNMA

Türkiye Ekonomisi ve Kriz

Ekonominin sıkıntıda olduğunu, yapısal reformların yapılması gerektiğini söyleyenlere yönelik en temelli eleştiri şu: “Yıllardır, Fed tahvil alımını durdurursa, faiz artırmaya başlarsa sıkıntı çıkar, yapısal reform yapmazsak kriz olur dediniz durdunuz, kriz filan çıkmadı.” Bu eleştiri doğru mu?

Genellikle sokak dilinde kriz denildiğinde batış, iflas, çöküş anlaşılmakla birlikte ekonomik krizlerin mutlaka bir batışla, bir çöküşle sonuçlanması gerekmez. En genel tanımıyla ekonomik kriz; ekonomik göstergelerin kötüleşmesiyle başlayıp ekonominin işleyiş biçimini bozan ve geleceğini etkileyen, olumsuz durumları ifade eder. Ekonomik krizler birçok nedenle çıkar ve farklı yönleri ve dereceleri vardır. Ekonomik krizler arasında en çok görülenleri aşağıdaki tabloda özetle sunuyorum:   

Ekonomik krizTanı
DurgunlukEkonominin büyüyememesi veya çok yavaş büyümesi
Yüksek enflasyonFiyatların hızlı artması, dolayısıyla büyümenin işe yaramaması
DeflasyonFiyatların düşmesi, ekonomide canlılığın kaybedilmesi
StagflasyonEnflasyon olmasına karşın ekonominin büyüyememesi
SlumpflasyonEnflasyona karşın ekonomide küçülme görülmesi
ResesyonEkonomide iki çeyrek üst üste küçülme yaşanması
DepresyonEkonomide küçülmeyle birlikte, enflasyon, işsizlik artışı, bütçe açığı, cari açık gibi bozulmaların birlikte ve uzun süreli olarak yaşanması

Bazen ekonomi öyle bir aşamaya gelir ki yukarıdaki tabloda yer verdiğim kriz hallerinden bazıları, farklı derecelerde olmak üzere, bir arada bulunabilir.

Fed Başkanının parasal gevşemeyi (QE programı) azaltarak sonlandırmaya başlayacaklarını (tapering) açıkladığı 22 Mayıs 2013 tarihinde Türkiye ekonomisinin başlıca göstergelerini bugünkülerle kıyaslayarak nereden nereye geldiğimize bir bakalım:

Ekonomik Gösterge22.05.201321.06.2017Durum
Büyüme (%)3,15,0+
İşsizlik (%)9,411,7-
Kişi Başına Gelir (USD)12.48010.103-
Enflasyon (%)6,5111,72-
USD TL Kuru1,843,53-
Gösterge Faiz (%)5,0811,08-
TCMB Faizi (OFM) (%)5,411,95-
BIST 100 (TL)93.17999.332+
BIST 100 (USD)5,062,81-
CDS Primi118190-

Tabloya göre Fed’in, parasal gevşemeyi azaltarak sonlandıracağı açıklamasından bu yana geçen 4 yıllık sürede, büyüme verisi dışında, ekonomide ciddi bir bozulma yaşandığı ortaya çıkıyor. BIST 100 endeksi 2013’e göre TL bazında artmış görünse de Dolar bazında 2013’deki değerinin oldukça altında olduğu için bunu bir iyileşme olarak almak mümkün değil.  

Yukarıdaki iki tabloyu bir arada değerlendirirsek bu görünüm Türkiye ekonomisinin büyümeye geri döndüğünü ama işsizliğin, enflasyonun, kurların, faizlerin arttığı ve kişi başına gelirin (satın alma gücü açısından) düştüğü bir durumu gösteriyor. Yani büyümeye dönüş ekonominin temellerini düzeltmeye, en azından şimdilik, yaramamış görünüyor. Bu duruma bakıp da ekonominin kriz yaşamadığını söylemek mümkün olmadığı gibi battı batıyor demek de mümkün değil. Asıl olan ekonominin belirli ölçüde bir kriz yaşadığını kabul edip ona göre bir tedavi uygulayarak durumu düzeltmeyi başarmaktır. 

Not: Muhtemelen bazı okurlar “Peki buradan çıkış için önerileriniz nedir?” diye soracaklar. Benim önerilerim şu yazımda yer alıyor:
http://www.mahfiegilmez.com/2015/10/guncellenmis-yapsal-reformlar-rehberi.html 

(Bu yazı, Sn. Mahfi Eğilmez’in özel izni ile yayımlanmaktadır. www.mahfiegilmez.com )

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor