Turizm faaliyeti kapsamında kullanılan kredilerin BSMV yönünden değerlendirilmesi
Turizm faaliyetleri, insanların çeşitli amaçlarla (dinlenme, keşfetme, eğlenme, kültürel öğrenme gibi) yaşadıkları yerin dışına geçici süreyle seyahat etmeleri ve bu süreçte yaptıkları etkinlikleri kapsamaktadır. Turizm faaliyetleri, ekonomik, kültürel, çevresel ve sosyal boyutlarıyla önemli bir sektördür.
Başlıca turizm faaliyetleri şunlardır;
- Kültürel Turizm
- Deniz ve Kıyı Turizmi
- Doğa Turizmi (Ekoturizm)
- Sağlık ve Termal Turizm
- Kış Turizmi
- Kongre ve İş Turizmi
- Gastronomi Turizmi
- Dini Turizm
Turizm faaliyeti kapsamında kullanılan krediler, turizm sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin finansman ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla bankalar, kalkınma ajansları, kamu kurumları veya uluslararası kuruluşlar tarafından sağlanan mali desteklerdir. Alınan kredileri, otel, pansiyon, restoran, seyahat acentesi, tur operatörü gibi işletmelerin kurulması, yenilenmesi, modernize edilmesi veya genişletilmesi için kullanılmaktadır.
Turizm sektöründe kullanılan başlıca kredi türleri;
- Yatırım Kredileri
- İşletme Kredileri
- KOSGEB Turizm Destekleri ve Kredileri
- C. Ziraat Bankası, Halkbank ve Vakıfbank Kredileri
- Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı (TGA) Destekleri
- Kalkınma Ajansı Destekleri ve Hibeleri
- Yeşil Turizm / Sürdürülebilir Turizm Kredileri
Kullanılan kredileri BSMV yönünden değerlendirirsek;
6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 28. maddesinde, banka ve sigorta şirketlerinin 10/6/1985 tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanununa göre yaptıkları işlemler hariç olmak üzere, her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları bütün muameleler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paraların BSMV'ye tabi olduğu; 30. maddesinde, BSMV'yi banka ve bankerlerle sigorta şirketlerinin ödeyeceği; 31. maddesinde ise BSMV matrahının 28. maddede yazılı paraların tutarı olduğu hükümleri yer almaktadır.
Diğer taraftan, ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde BSMV istisnası, Bakanlar Kurulu Kararları ile bu Kararlara istinaden Ticaret Bakanlığınca düzenlenen Tebliğlere göre uygulanmaktadır.
99/13812 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına istinaden çıkarılan ve başvuru tarihiniz itibarıyla yürürlükte olan 2017/4 sayılı İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğin "Vergi, Resim ve Harç İstisnasının Kapsamı" başlıklı 4 üncü maddesinde, vergi, resim ve harç istisnası kapsamında; ihracatla ilgili işlem yapan bankaların (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası dahil), faktoring şirketlerinin, sigorta şirketlerinin, noterlerin ve diğer kuruluşların ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerle ilgili olarak yapmış oldukları bütün hizmet ve muameleler (Türk Eximbankın ihracat kredi sigortası/garantisi ile ilgili işlemleri dahil) dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paraların BSMV'den müstesna olduğu belirtilmiştir.
Aynı Tebliğin "Belgeli İşlemler" başlıklı 6. maddesinin (1) numaralı fıkrasında, "Aşağıda belirtilen ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler çerçevesinde vergi, resim ve harç istisnasından yararlanmak isteyen firmalar, Bakanlığa müracaat ederek dahilde işleme izin belgesi ve/veya vergi resim harç istisnası belgesi almak zorundadırlar. Vergi, resim harç istisnası, belgenin geçerlilik süresi içerisinde ve belgede yer alan tutarla sınırlı olmak kaydıyla uygulanacak olup, belge müracaat tarihi ile belge tarihi arasında yapılan işlemlere istisna uygulanmaz. Ancak, bu süre içerisinde gerçekleştirilen hizmet ve faaliyetler taahhüde sayılır.'' hükmü yer almakta olup, aynı maddenin (3) numaralı fıkrasının (h) bendinde, "Turizm müesseseleri ile seyahat acentelerinin yurt içindeki ve yurt dışındaki turizm faaliyetleri sırasında yaptıkları döviz karşılığı hizmet satışları" ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında sayılmıştır.
Mezkur Tebliğin; 11. maddesinde, belgeli ihracat kredilerinin vergi, resim ve harç istisnasından yararlanma süresinin, Bakanlıkça düzenlenecek dahilde işleme izin belgesi ve/veya vergi resim harç istisnası belgesi süresi (ek süreler dahil) kadar olduğu, 13 üncü maddesinde de vergi, resim ve harç istisnasından yararlandırılan belgeli ihracat kredilerinin ihracat taahhütlerinin, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerden elde edilen ve belgede taahhüt edilen gelirlerle kapatılacağı hususları belirtilmiştir.
Belirtilen mevzuat çerçevesinde bankaların ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerle ilgili olarak yapmış oldukları bütün hizmet ve muameleler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar BSMV'den istisna bulunmaktadır.
Vergi, resim ve harç İstisnası Belgesi, (VRHİB) ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı bir takım hizmet ve faaliyetlerin vergi, resim ve harç istisnasından yararlandırılmasına imkân sağlayan Ticaret Bakanlığı tarafından düzenlenen belgedir.
Turizm faaliyeti kapsamında, ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerle ilgili olarak yapmış oldukları bütün hizmet ve muameleler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar BSMV'den istisna bulunmaktadır.
(1) Resmi Gazete(6802 Sayılı Kanun), (1956), Gider Vergiler Kanunu. 13 Temmuz 1956.
(2) 09.05.2024 tarih ve 34801 sayılı Özelge
(3) Melek ÖZ (2022). Bütçe Gelirleri İçerisinde Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisinin İncelenmesi: 2012-2022. Banka Ve Finans Hukuku Dergisi, 11 (44), 765 - 780