Trump’ın Ukrayna planı
Son günlerde Indipendent, Telegraph, New York Times gibi birçok uluslararası yayın organında; Trump’ın Zelensky’den, Rusya savaşında Ukrayna’nın bazı güvenlik endişelerini giderme karşılığında, Grafit, lityum ve uranyum da dahil olmak üzere, Ukrayna’nın yer altı kaynaklarından elde edilecek gelirin % 50’sini talep ettiği haberle yer alıyor. (Bkz.1,2,3)
Ben de sizler için Ukrayna’nın yer altı kaynaklarının durumunu araştırarak, söz konusu kaynakların toplam parasal değerini anlamaya çalıştım.
Kömür
Ukrayna, Avrupa'nın kömür üretiminde önde gelen ülkelerindendir. Ülkedeki kömür rezervleri, özellikle Donbas bölgesinde yoğunlaşmaktadır. Bu bölgedeki rezervlerin büyüklüğü yaklaşık 47,1 milyar ton civarındadır. Ancak, kömürün kullanımı çevresel etkiler ve verimlilik sorunları nedeniyle zorluklarla karşı karşıyadır.
Doğal Gaz
Ukrayna'nın doğal gaz rezervleri yaklaşık 1,1 trilyon metreküpe ulaşmaktadır. Ülke, kendi gaz tüketiminin büyük kısmını karşılamakta ve bu kaynak, Ukrayna'nın enerji güvenliği için kritik öneme sahiptir.
Petrol
Ukrayna'nın petrol rezervleri, diğer büyük enerji kaynakları kadar geniş olmasa da, 0,6 milyar ton civarındadır. Ülkedeki petrol üretimi sınırlı olmakla birlikte, yerli üretim petrolün işlenmesi ve yerel sanayiye katkı sağlamaktadır.
Demir Cevheri
Ukrayna, demir cevheri üretiminde Avrupa'nın önde gelen ülkelerinden biridir. Ülkedeki demir cevheri rezervlerinin büyüklüğü yaklaşık 28 milyon ton civarındadır. Bu rezervler, Ukrayna'nın demir-çelik endüstrisinin temelini oluşturur. Ülkede demir cevheri özellikle Kryvyi Rih bölgesinde yoğunlaşmaktadır ve burada büyük madencilik faaliyetleri yürütülmektedir.
Manganez
Ukrayna, manganez rezervleri açısından dünyada önemli bir yere sahiptir. Manganez, çelik üretiminde kritik bir mineral olup, Ukrayna'nın bu alandaki rezervleri 3 milyon ton civarındadır. Manganez yatakları, özellikle Nikopol ve Zaporijya bölgelerinde yoğunlaşmaktadır.
Grafit
Grafit, teknolojik ve sanayi alanlarında geniş bir kullanım alanına sahip, son derece değerli bir mineraldir. Ukrayna, Avrupa'nın en büyük grafit üreticilerinden biridir. Özellikle doğu Ukrayna'daki Zaporijya bölgesinde, dünyada kaliteli grafit yataklarına sahip olmasıyla dikkat çekmektedir. Ukrayna'nın grafit rezervlerinin büyüklüğü yaklaşık 1,4 milyon tondur. Bu rezervler, özellikle pil üretimi ve metal işleme sanayisi için stratejik önem taşımaktadır.
Lityum
Lityum, batarya teknolojileri ve yenilenebilir enerji sistemlerinde kritik bir rol oynar. Son yıllarda elektrikli araçların yaygınlaşması ve enerji depolama çözümlerinin artması ile lityuma olan talep hızla artmaktadır. Ukrayna, lityum rezervleri bakımından önemli bir potansiyele sahip olup, ülke, 500.000 ton civarında lityum rezervine sahiptir. Bu kaynaklar, Ukrayna'nın teknolojik ilerleme açısından büyük bir fırsat sunmaktadır. Lityum yatakları, özellikle Zakarpattia bölgesinde yoğunlaşmaktadır.
Uranyum
Ukrayna, uranyum üretimi ve rezervleri konusunda da önemli bir konumda yer almaktadır. Ülke, uranyum yatakları açısından zengin olup, rezervlerin büyüklüğü yaklaşık 200.000 ton civarındadır. Ukrayna, uranyum kaynaklarını nükleer enerji santrallerinde yakıt olarak kullanmaktadır. Ülkede, uranyum madenciliği özellikle Dnipro bölgesinde yapılmaktadır ve bu kaynak, Ukrayna'nın enerji bağımsızlığı için kritik öneme sahiptir.
Altın
Ukrayna'nın altın rezervleri, ülkenin toplam yer altı zenginlikleri içinde nispeten daha küçük bir yer tutar. Ancak son yıllarda yapılan keşiflerle bu kaynakların arttığı düşünülmektedir. Ukrayna'nın altın rezervlerinin büyüklüğü yaklaşık 1.000 ton civarındadır. Altın yatakları, ülkenin özellikle Velykyi Burlyk, Kherson ve Zakarpatya bölgelerinde bulunur. Ancak, bu altın yatakları tam anlamıyla potansiyelini gösterme aşamasına gelmemiştir ve ekonomik çıkarım işlemleri sınırlıdır.
Gümüş
Ukrayna, gümüş açısından önemli rezervlere sahip olmasa da, gümüş yatakları, özellikle demir cevheri ve manganez yataklarının yanında yer alır. Gümüş üretimi, çoğunlukla diğer metallerle birlikte yapılır. Ukrayna'nın gümüş rezervlerinin büyüklüğü tam olarak belirlenmiş olmasa da, 30.000 ton civarında bir rezerv bulunduğu tahmin edilmektedir. Bu miktar, dünya çapındaki gümüş rezervleriyle kıyaslandığında küçük olsa da, yerli sanayi için önemli bir kaynak teşkil etmektedir.
Tuz
Ukrayna, tuz üretiminde büyük bir kapasiteye sahip bir ülkedir. Ülke, Donbas ve Transkarpatya bölgelerinde büyük tuz yataklarına sahiptir. Ukrayna'nın yıllık tuz üretim kapasitesi oldukça yüksektir ve ülkenin tuz rezervleri yaklaşık 20 milyar ton civarındadır. Bu tuz yatakları, özellikle gıda sanayi, kimya endüstrisi ve yol tuzlaması gibi birçok alanda kullanılmaktadır.
Kükürt
Ukrayna'nın kükürt rezervleri de önemli olmakla birlikte, ülke bu mineralde daha çok üretim yapmaktadır. Kükürt, özellikle kimya sanayisinde, asit üretimi gibi işlemlerde kullanılır. Ukrayna'nın kükürt rezervleri yaklaşık 2,5 milyar ton civarındadır. Kükürt yatakları, özellikle Luhansk, Donbas ve Zaporijya bölgelerinde bulunmaktadır. Bu kaynak, sanayi için önemli bir hammadde olarak değer taşır.
| Rezerv Adı | Rezerv Miktarı (Ton/M3) | Birim Değeri ($) | Toplam Değer ($) |
| Kömür | 47.100.000.000 | 102 | 4.804.200.000.000 |
| Doğalgaz | 1.100.000.000.000 | 3,6 | 3.960.000.000.000 |
| Petrol | 600.000.000 | 71,6 | 42.960.000.000 |
| Demir | 28.000.000 | 106 | 2.968.000.000 |
| Manganez | 3.000.000 | 30,2 | 90.600.000 |
| Grafit | 1.400.000 | 12 | 16.800.000 |
| Lityum | 500.000 | 76000 | 38.000.000.000 |
| Uranyum | 200.000 | 132,8 | 26.560.000 |
| Altın | 1.000 | 87000 | 87.000.000 |
| Gümüş | 30.000 | 1000 | 30.000.000 |
| Tuz | 20.000.000.000 | 58 | 1.160.000.000.000 |
| Kükürt | 2.500.000.000 | 2,5 | 6.250.000.000 |
| TOPLAM | 10.014.628.960.000 |
Tespit edebildiğim kadarıyla Ukrayna’nın mevcut yeraltı kaynaklarının toplam değeri 10 Trilyon Dolar civarındadır. Tramp’ın istediği ise bunun % 50’si yani 5 Trilyon Dolar.
Ne dersiniz modern dünyanın ilk sömürge ülkesi Ukrayna olur mu sizce?
Günün Sözü:
“Yurtta sulh, cihanda sulh.” Mareşal Gazi Mustafa Kemal Atatürk (20.04.1931)
(1) https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/trump-zelensky-rare-earth-ukraine-russia-peace-talks-b2699905.html
(2) https://www.telegraph.co.uk/business/2025/02/17/revealed-trump-confidential-plan-ukraine-stranglehold/
(3) https://www.nytimes.com/2025/02/15/world/europe/ukraine-minerals-us-deal-rejected.html
(4) https://ticaret.gov.tr/data/5f07144813b87611d894d163/Ukrayna%20%C3%9Clke%20Profili-2024.pdf
(5) The World Bank, "Ukraine Energy Sector Overview"
(6) S. Geological Survey (USGS), "Mineral Resources of Ukraine"
(7) International Energy Agency (IEA), "Ukraine Energy Policy Review"
(8) Ukrainian Ministry of Energy, "Annual Report on Energy Resources and Reserves"
(9) Ukrainian Geological Survey, "Uranium and Mineral Resources of Ukraine"