Transit ticaret kazançlarına 5 puan vergi indirimi uygulanabilir mi?
Globalleşen dünyamızda ticaret işlemleri de hızla değişmektedir. Ticaret ile ilgilenen şirketler ithalat, ihracat işlemlerine ilave olarak şimdi de transit ticaret işlemleri de yoğunlaşmaktadır.
Transit ticaret gelirlerinin kurumlar vergisi indirimine tabi olup olmadığından önce, transit ticaret konusunun tanımını yapalım.
Transit ticaret uygulamasına kısacası, ihracat ve ithalat için gerekli olan şartlara uymadan ticaret yapılması denir.
Transit ticaretin daha geniş tanımlarını yaparsak, alış ve satış bedelleri arasında lehte fark esas olmak üzere, gerçek ve tüzel kişi transit tacirince satın alınan yabancı menşeli veya yerli menşeli olup da yurt dışına satılmış malların doğrudan doğruya ithalat ve ihracat rejimi hükümlerine tabi olmaksızın başka bir ülkeye satılmasıdır.
Daha sade anlatmak istersek, bir ticari malı bir ülkeden satın alıp faaliyet gösterdiğiniz ülkeye sokmadan direkt başka bir ülkeye satma işlemine transit ticaret diyebiliriz. Bu işlem sırasında, malların ülke sınırları içine girmeden, bir ülkeden diğerine aktarılması esas alınır. Transit ticaret işlemlerinde başka bir ülkeden alınarak ve ülkemiz gümrük kapılarından giriş yapılmadan, kısacası millileştirilme, ithalat işlemi yapılmadan da yurt içine satış işlemi yapılabilmektedir.
Bu işlemler antrepodan yurtiçinde yerleşik kişilere teslim ise transit ticarete konu olan malın millileştirilmeden yurtiçindeki yerleşik kişilere malın mülkiyetinin geçirilmesidir. Bu işlem için, alış ve satış faturaları yeterlidir.
Ayrıca, antrepodan yurtdışına yapılacak teslimlerde bu teslim şeklini belgelendirebilmek için gümrük firması tarafından “transit ticaret beyannamesi” düzenlenmesi gerekmektedir.
Transit ticaret yaparken gümrük beyannamesi verilir mi?
Başka bir ülkeden alınıp diğer bir ülkeye satılan, yani Türkiye’de satışa veya kullanıma sunulmayan ürünler için gümrük beyannamesi verilmez.
Ancak Türkiye’deki antrepolar, serbest bölgeler arası bir taşıma söz konusuysa, yani ürünler Türkiye gümrük bölgelerinden geçmek durumundaysa, gümrük beyannamesi verilir.
Transit ticarette KDV var mıdır?
KDV Beyannamesi KDV’nin konusu giren işlemlerin beyan edildiği bir beyannamedir. Bir işlemin KDV’nin konusuna girebilmesi için, mal teslimleri bakımından teslim anında malın Türkiye’de olması, hizmet şeklinde işlemler bakımından ise hizmetin yurt içinde cereyan etmesi gerekir.
KDV açısından, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 6/b maddesine göre Türkiye’de ifa edilmeyen veya Türkiye’de faydalanılmayan hizmetler Türkiye’de yapılmamış sayılır ve verginin konusuna girmez.
Transit ticarete konu mallar şirketin mal varlığına girip çıkmasına ve satışın fatura ile belgelenmesine rağmen, bu mallar millileştirilmeksizin satışa konu olduğu için KDV’nin konusuna girmez ve KDV beyannamesinde hiçbir şekilde gösterilmez.
Ülkemizde kazancımızın vergilendirilmesi amacıyla, kesilecek Türkçe faturanın da KDV siz olarak düzenlenmesi esastır. Alırken KDV ödemediğimiz için, satarken de ihracat yaptığımız için KDV bu faturalarda yer almayacaktır.
Transit ticaret de satış işlemi; KDV Beyannamesinin hangi satırında gösterilir?
Transit ticaret uygulamaları 3605 sayılı KDV Kanunu kapsamına girmez. Yani bu uygulamalarda KDV Beyannamesi söz konusu değildir. Ancak bu işlemin yapıldığını gösterecek bir ibare olarak, KDV Beyannamesinde “Kısmi İstisna Kapsamına Giren İşlemler” kısmında 235 koda sahip satır kullanılır.
Fatura nasıl kesilir?
Transit ticarette fatura malın alındığı yer tarafından kesilir. Transit ticareti yapan kişi de malı sattığı yere bir fatura keser. Bu fatura yurt dışına tanzim edildiğinden dolayı İngilizce olmalıdır. Kesilen İngilizce faturada bulunan bütün açıklamaların aynısı Türkçe olarak da yazılmalıdır.
E-irsaliye kesilir mi?
Diğer belgelerin (Serbest Bölge İşlem Formu, transit ticaret formu vb.) ekinde yer alan ihracat faturaları e-Fatura kapsamında değildir." Bu nedenle bir e-fatura kullanıcısı konu transit ticaret olduğunda e-arşiv fatura kesmelidir.
Dolayısıyla transit ticarete ilişkin faturanın Gümrük Beyannamesi ekinde yer almayacağı ayrıca söz konusu teslimin, KDV'nin konusuna girmeyeceğinden "SATIŞ Fatura tipi" ile "e-Arşiv Fatura" olarak düzenlemesi gerekmektedir.
Transit Ticaret işlemlerinde fatura kesme işlemlerini özetlemek gerekirse; GİB’in e-fatura kılavuzuna göre "İhracat faturalarının e-Fatura olarak düzenlenmesi zorunluluğu sadece Gümrük Beyannamesi ekinde yer alan mal ihracı faturaları için geçerlidir. Bu nedenle transit ticaret yaparken e-Fatura mükellefleri e-arşiv Fatura kesebilirler. E-arşiv kullanıcıları ise kâğıt fatura hazırlayabilirler.
- Transit ticarette malın alındığı yer, alıcıya bir fatura keser.
- Aynı şekilde ticareti yapan kişi de malı sattığı yere bir fatura keser. Bu fatura hem İngilizce hem de Türkçe olarak kesilir ve alıcıya gönderilir.
- Antrepodan yurtdışına yapılacak teslimlerde, gümrük firması tarafından “transit ticaret beyannamesi” düzenlenir.
- Faturalandırma işlemlerinin ardından, ticaret sonucu elde edilen kar muhasebe defterlerine kaydedilir ve bildirilir.
Transit Ticaret İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi
Transit ticarette ürünler, işletmenizin stoklarına fiilen girmez. Bu nedenle mal alışlarında, stoklar 157 Diğer Stoklar hesabında, borçlu hesap olarak 320… Yurtdışı Satıcılar hesabının kullanılması önerilir. Satış işlemlerinde ise 601 Yurtdışı Satışlar hesabın alacağı karşılığında 120… Yurtdışı alacaklar hesabına borç kaydı yapılır. . Bu arada satışı yapılan ve stoklarımızda görünen tutarında 621.. Hesabın borcu karşılığında 157 Diğer Stoklar hesabın alacağına yazılarak satışların maliyetinin de oluşturmayı unutmamamız gerekmektedir
Bu işlemleri yaparken oluşacak kur farklarını ise, transit ticarete ilişkin satışla ilgili dönemde gerçekleşen kur farkları 601/612 numaralı hesaplarda, sonraki döneme ilişkin olanları ise 646/656 numaralı hesaplara intikal ettirmeliyiz.
Transit ticaretin vergilendirilmesi ve vergi avantajı
Gelir ve Kurumlar Vergisi açısından transit ticarete konu mal ve hizmet alımlarına ilişkin ticari nitelikteki alım ve ödemeler (mal bedeli, komisyon bedelleri, ilan ve reklam bedelleri, sigorta-taşıma bedelleri, gözetim ücretleri, fuar katılım ücretleri vb.) stopaja tabi değildir.
Yazımızın ana başlığında belirtiğimiz üzere “Transit ticaretten elde edilen kazançlar 5 puanlık kurumlar vergisi indiriminden yararlanırlar mı?” sorusunun yanıtına. Bu konuda fazlaca düşünmeye gerek yok. Çünkü 5520 sayılı Kurumlar vergisin yasasının 1 no.lu Genel tebliğin 32.1.2.5 maddesinde gerekli açıklama net bir şekilde yapılmıştır. İlgili tebliğ aşağıdadır.
32.1.2.5. İhracat faaliyetlerinden elde edilen kazançlarda kurumlar vergisi oranının 5 puan indirimli uygulanması İhracat yapan kurumlar gerek mal gerekse hizmet ihraçlarından elde ettikleri kazançlarına münhasır olmak üzere ilgili dönemde geçerli olan kurumlar vergisi oranını 5 puan indirimli uygulayabileceklerdir. Bu madde uygulamasında hizmet ihracı, yurt dışındaki bir müşteri için yapılan ve yurt dışında faydalanılan hizmetleri kapsamaktadır. Ayrıca, karşılıklı olmak şartıyla uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye’de verilen roaming hizmetlerinden elde edilen kazançlar da oranın 5 puan indirimli uygulanacağı kazançlar arasında kabul edilecektir.
Mükelleflerin; ihracat faaliyetlerinin yanı sıra diğer faaliyetlerinden elde ettiği kazançlarının da bulunması halinde, ihracattan kaynaklanan ve 5 puan indirim uygulanacak matrah, ihracattan elde edilen kazancın ticari bilanço karına oranlanması suretiyle tespit edilecektir.
Öte yandan, 5 puan indirim uygulanacak kazanç tutarının gerek ihracattan elde edilen kazancı gerekse ilgili dönem safi kurum kazancını aşamayacağı tabiidir.
Dolayısıyla, mükelleflerin ihracat faaliyetinden elde ettiği kazancın ticari bilanço kârından fazla olması halinde safi kurum kazancını aşmamak kaydıyla ihracat faaliyetinden elde edilen kazancın tamamına 5 puan indirim uygulanabilecektir.
Ayrıca, Kurumlar Vergisi Kanununun 32’nci maddesinin yedinci fıkrasının uygulamasında yurt dışından satın alınan malların Türkiye’ye girmeksizin başka bir ülkedeki müşteriye satılmak suretiyle ihraç edilmesi halinde de bu faaliyetten elde edilen kazanç için 5 puan indirimden yararlanılabilecektir. Yurt içinden, serbest bölgeler ile gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere bu mağazalara yapılan satışlar da ihracat olarak kabul edilecek ve bu faaliyetten elde edilen kazançlara 5 puan indirim uygulanabilecektir.
Yararlanılacak olan 5 puanlık indirim için uygulanılacak formül;
İhracat faaliyetinden elde edilen kazanç
İndirimli oran uygulanacak matrah= Matrah x --------------------------------------------
Ticari bilanço kârı (TBK)
İlgili tebliğin devamında ise verilen değişik örneklerle transit ticaret işlemlerinde 5 puanlık indirimin nasıl hesaplanacağı açıklanmıştır.
Kurumlar vergisi indiriminden yararlanılan transit ticaret işlemleri de ihracatlar gibi, ihracat bedelinin yurda getirilmesi ve DAB a bağlanması kurallarına tabii midir?
6 Kasım 2018 tarihli İhracat Genelgesi'nin 21. maddesinin 6 fıkrası uyarınca söz konusu bedellerin 180 gün içinde yurda getirilmesi ve %25'inin DAB'a bağlanması zorunludur.
İlgili genelgenin 21. maddesinin 6 fıkrası aşağıdadır.
(6) Dış ticaret mevzuatı hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilen mal ihraç ve ithalinde, tarafların farklı kişiler olması ve ihraç bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması kaydıyla, ilgili GB’lerin bankalara ibrazı durumunda mal ihraç ve ithal bedellerinin bankalarca mahsubu mümkündür. Bu kapsamda mahsup edilecek tutarların yurda getirilmiş olması zorunludur. Ancak mahsup sonrası kalan tutar için bu Genelgenin 8 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uygulanır.
Sonuç: Transit ticaret işlemleri globalleşen dünyada hızla yayılan bir ticaret işlemleri olmaktadır. Bu neden ile bu işlemlerin tanımlarını, gümrük beyannamesi, KDV karsısındaki durumunu, faturasının nasıl tanzim edileceği, muhasebe işlemlerini ve özellikle vergisel avantajlarını anlatmaya çalıştım.