Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Muhasebe ve Denetim

Doç. Dr. Engin ERGÜDEN
Doç. Dr. Engin ERGÜDEN
4020OKUNMA

31.12.2021 TMS-TFRS ve BOBİ FRS mali tablolarının mali bağımsız denetimi ile ilgili genel hatırlatmalar

01.01.2021-31.12.2021 dönemin finansal durum tablosu, dönemin kâr veya zarar ve diğer kapsamlı gelir tablosu, dönemin nakit akış tablosu, dönemin özkaynak değişim tablosu ve önemli mali tablolarının firmalar tarafından geçerli raporlama çerçevesine göre hazırlanması, denetime yönelik ve mevzuata ilişkin dikkat edilmesi gereken önemli muhasebe politikalarını özetleyen dipnotlar ve diğer açıklayıcı notların denetlenmesi sırasında güncel ve önemli konuları özellikle denetimlerin başladığı bu günlerde ilgililere hatırlatmak için bu yazıyı kaleme alınmıştır.

Bağımsız Denetime Tabi Olma

Türk Ticaret Kanunu’na göre bağımsız denetime tabi olacak şirketlerin aşağıdaki şartları taşımaları gerekmektedir:

a) (I) sayılı liste kapsamında yer alan şirketler

Aşağıdaki üç ölçütten en az ikisinin eşik değerlerini art arda iki hesap döneminde aşan diğer şirketler. Sermaye piyasası araçları bir borsada veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem görmeyen ancak SPK’nın kapsamında halka açık sayılan şirketler için eşik değerler:

Aktif toplamı 15 milyon Türk lirası.

Yıllık net satış hasılatı 20 milyon Türk lirası.

Çalışan sayısı 50 kişi.

b) (II) sayılı listede yer alan şirketler için eşik değerler:

Aktif toplamı 30 milyon Türk lirası.

Yıllık net satış hasılatı 40 milyon Türk lirası.

Çalışan sayısı 125 kişi.

c) (a) ve (b) bentlerinde sayılanların dışında olan şirketler için eşik değerler:

Aktif toplamı 35 milyon Türk lirası.

Yıllık net satış hasılatı 70 milyon Türk lirası.

Çalışan sayısı 175 kişi.

(II) sayılı liste kapsamında yer alan şirketler, tek başına veya bağlı ortaklıkları ve iştirakleriyle birlikte listede belirtilen sınırlamalar dahilinde bağımsız denetime tabidir.

Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Güvence Denetimine Tabi Olma

 01.11.2006 tarihli ve 26333 sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanan Bankaların Kredi İşlemlerine ilişkin Yönetmeliğin 11/A Maddesi 16 Ağustos 2019 tarihli Resmî Gazete ile yeniden düzenlenmiştir. Resmî Gazete ’de yayımlanan “Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik” uyarınca firmalar Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi nezdindeki en güncel bilgilere göre bankacılık sektöründeki toplam riski (talep edilen kredi dâhil) 100 Milyon-TL ve üzerinde olan firmalara bağımsız denetim zorunluluğu getirilmiştir. Yönetmelik 16 Ağustos 2019 tarihi itibariyle geçerlidir.

TTK ve Bobi FRS’ye Göre Dönem sonu Değerleme

Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nun “KGK” 15 Mart 2021 tarihinde yapmış olduğu duyuru ile TFRS ve BOBİ FRS’ye uygun olarak hazırlanacak finansal tablolarda dönem sonu değerlemesinde, 30 Aralık tarihinde açıklanan gösterge niteliğindeki kurların değil, 31 Aralık (ya da eş değer olarak raporlama dönemi son gününe denk gelen tarihteki) tarihli şirket için geçerli olan spot kur üzerinden yapmaları gerektiğini açıklamıştır.

Bu duyuru ile TFRS ve BOBİ FRS’ye hazırlanacak finansal tablolarda;

  • Yabancı para cinsinden parasal varlıklarını raporlama dönemi sonu itibarıyla geçerli alış kurundan,
  • Yabancı para cinsinden parasal yükümlülüklerini raporlama dönemi sonu itibarıyla geçerli satış kurundan,

Örnek hesaplama aşağıdaki gibidir:

     VUK TMS 21  
 Orijinal Para Değerleme TMS 21 Değerlenmiş Değerlenmiş  
Bilanço Kalemi Bedel Birimi Kuru Spot Kur Bedel Bedel Fark
Varlık2.000.000USD12,977513,482025.955.00026.964.0001.009.000
Yükümlülük-2.000.000EUR14,682315,2484-29.364.600-30.496.800-1.132.200

Enflasyon Muhasebesi TMS 29 Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama

Uluslararası uygulamalarda, satın alım gücündeki değişiklikleri yansıtan genel fiyat endeksi olarak tüketici fiyat endeksi esas alınmaktadır. Başka bir ifadeyle ilgili Standardın 37’nci paragrafına göre TFRS’yi uygulayan işletmelerimizin TMS 29’u uygulayıp uygulamayacağı konusunda da genel satın alım gücündeki değişiklikleri yansıtan TÜFE oranlarını esas almaları gerekmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan TÜFE oranlarına göre son üç yılın genel satın alım gücündeki kümülatif değişiklik %74,41 olarak gerçekleşmiştir. Bu itibarla, TFRS’yi uygulayan işletmelerimizin 2021 yılına ait finansal tablolarında TMS 29 kapsamında herhangi bir düzeltme yapmalarına gerek bulunmamaktadır.

Bu doğrultuda, gerçeğe uygun sunum sağlayan geçerli finansal raporlama çerçeveleri arasında uygulamada ciddi farklılıkların oluşmaması adına Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı (BOBİ FRS) Bölüm 25 Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlamada yer alan ilgili hükümlerin TFRS’ye uyumlu şekilde değiştirilerek BOBİ FRS uygulayan işletmelerde de yukarıda belirtilen uygulamanın esas alınması sağlanacaktır.

Bağımsız Denetçi- Bağımsız Denetim Kuruluşundan Alınan Hizmetlere İlişkin Ücretlerin Açıklanması

Bağımsız Denetçi ya da Bağımsız Denetim Kuruluşundan Alınan Hizmetlere İlişkin Ücretlerin Açıklanması Hakkında Kurul Kararı 30/3/2021 tarihli ve 31439 sayılı (Mükerrer) Resmi Gazete ‘de yayımlandığı üzere 26/9/2011 tarihli ve 660 sayılı Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 9’uncu maddesinin (b) ve (ğ) bentleri uyarınca; uluslararası uygulamalar çerçevesinde, bağımsız denetimde gerekli kalite ve güvenin artırılmasını teminen kamu yararını ilgilendiren kuruluşlar ile büyük işletmelerin bağımsız denetçi ya da bağımsız denetim kuruluşundan aldığı hizmetlere ilişkin ücretleri finansal tablolarında açıklamasını sağlamaktır.

BOBI FRS’deki Güncel Değişiklikler

BOBİ FRS ilk olarak 29/7/2017 tarihinde yayımlanmış ve 1/1/2018 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiştir. Bu standart bağımsız denetime tabi olmakla birlikte Türkiye Finansal Raporlama Standartlarını (TFRS) uygulamayan işletmelerin finansal raporlama çerçevesini oluşturmaktadır.

BOBİ FRS 27 bölümden oluşmakta olup ilk bölüm finansal tabloların sunumuna ilişkin genel kuralları, finansal tablolar aracılığıyla sağlanan bilgilerin taşıması gereken özellikleri ve finansal tabloların asgari içeriğini ele almaktadır. Ayrıca bu bölümde işletmelerin esas alacakları tablo formatlarına yer verilmektedir. Diğer bölümler ise TFRS’de olduğu gibi belirli işlem ve olaylarla ilgili muhasebeleştirme ve ölçüm hükümlerini düzenlemektedir. Bunun yanı sıra, finansal tablo dipnotlarının işletmeler tarafından kolaylıkla hazırlanmasını teminen yapılması gereken dipnot açıklamalarına BOBİ FRS’de ayrı bir bölümde yer verilmiştir.

Önemli değişiklik olarak BOBİ FRS 2021 Sürümü çalışmaları kapsamında büyük işletmelerin belirlenmesinde esas alınan aktif toplamı ve yıllık net satış hasılatı ölçütlerine ilişkin eşik değerler aşağıdaki şekilde yeniden belirlenmiştir:

 ÖNCEKİ DEĞERLER  YENİ DEĞERLER
AKTİF TOPLAMI 75 MİLYON TL ve Üzeri  200 MİLYON TL ve Üzeri
YILLIK NET SATIŞ HASILATI 150 MİLYON TL ve Üzeri  400 MİLYON TL ve Üzeri

Ortalama çalışan sayısına ilişkin eşik değer ise 250 ve üstü olarak dikkate alınmaya devam edilecektir.

Kurumlar Vergisi Oranlarında Değişikliklerin Ertelenmiş Vergi Etkisi

Bilindiği üzere 22.04.2021 tarihli ve 31462 sayılı Resmî Gazete‘de 7316 sayılı “Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” yayımlanmış ve yayımlanan Kanun ile Kurumlar Vergisi Kanunu’na “Geçici Madde 13” eklenmiştir.

Eklenen madde ile 2021 yılı için %20 olan Kurumlar Vergisi Oranının, 2021 yılı vergilendirme dönemine ait kurum kazançları için %25, 2022 yılı vergilendirme dönemine ait kurum kazançları için %23 olarak uygulanması hükme bağlanmıştır.

Oran değişikliği; 01.07.2021 tarihinden itibaren verilmesi gereken beyannamelerden başlamak ve 01.01.2021 tarihinden itibaren başlayan vergilendirme dönemine (özel hesap dönemi tayin edilen kurumlar için 01.01.2021 tarihinden itibaren başlayan hesap dönemine) ait kurum kazançları için geçerli olmak üzere 22.04.2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Yürürlük tarihi dikkate alındığı 2021 yılı Kurum Kazançları için geçerli olacak %25 oranındaki Kurumlar Vergisi oranı, 2021 yılı 1. Geçici Vergi Dönemine ait kurum kazançlarına uygulanmayacaktır. Uygulama 2021 yılı 2. Geçici Vergi Döneminde itibaren geçerli olacaktır.

Kurumlar Vergisi oranı değişikliğinin, TMS 12 – Gelir Vergileri Standarttı bakımından etkilerinin neler olacağına ilişkin açıklamalarımız aşağıda yer almaktadır.

TMS 12 – Gelir Vergileri Standartlında “Vergi gideri (vergi geliri), dönem vergi gideri (dönem vergi geliri) ile ertelenmiş vergi gideri (ertelenmiş vergi geliri) toplamından oluşur.” şeklinde düzenlenmiştir.

Ertelenmiş Vergi Geliri ve Ertelenmiş Vergi Gideri; bir varlık veya yükümlülüğün TMS/TFRS ya da BOBIFRS (Büyük İşletme ise) Finansal Tablolardaki defter değeri ile VUK Finansal Tablolardaki değerinin arasındaki farkların vergi etkisidir.

Yine TMS 12 Gelir Vergileri standardına  göre “Ertelenmiş vergi varlıkları veya borçları raporlama dönemi sonu itibariyle yürürlükte olan veya yürürlüğe girmesi kesine yakın olan vergi oranlarına (ve vergi kanunlarına) dayanılarak varlıkların gelire dönüştüğü veya borçların ödendiği dönemlerde uygulanması beklenen vergi oranları kullanılmak suretiyle hesaplanır.” (p.47) ve “İşletme, ertelenmiş vergi borçlarını ve ertelenmiş vergi varlıklarını, varlıklarının defter değerlerini ne şekilde geri kazanacağı ve borçlarını defter değerleri ile ne şekilde ödeyeceği ile ilgili raporlama dönemi sonundaki beklentilerinin vergisel sonuçlarıyla tutarlı bir şekilde hesaplar.” (p.51)

Bu açıklamalara göre Şirketlerin raporlama dönemi sonlarında Ertelenmiş Vergi’ ye konu varlıkları ve yükümlülüklerine ait geçici farklarının kazanç veya kayıp olacağı dönemleri tahmin ederek; ilgili dönemde geçerli olacak vergi oranları ile hesaplaması beklenmektedir.

As/Nexia Türkiye Bağımsız Denetim ve Raporlama Gündem: 31.12.2021 TMS-TFRS ve BOBİ FRS Mali Tabloları ile İlgili Önemli Hatırlatmalar Bülteni Erişim: 04.02.2022

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor