Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Vergi İstisnası İle İlgili Yeni Düzenlemeler
Gelir ve Kurumlar Vergisi İstisnası İçin Yeni Koşul
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununa ek bir madde eklenmiş, istisna edilebilecek kazancın %20’sinin istisnadan yararlanabilmesi şarta bağlanmıştır. Buna göre;
- 1/1/2022 tarihinden itibaren geçici yıllık beyanname üzerinden istisna edilen kazançları tutarı 1.000.000 Türk lirası ve üzerinde olan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, bu tutarın yüzde ikisi pasifte geçici bir hesaba aktarılması,
- Aktarılması gereken tutar yükümlülüğünün, yıllık bazda 20.000.000 Türk lirası ile sınırlı olması,
- Bu tutarın, geçici hesabın oluştuğu yılın sonuna kadar Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da bu Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan diğer girişimcilere sermaye olarak konulması
zorunlu hale getirilmiştir.
Söz konusu tutarın ilgili yılın sonuna kadar aktarılmaması durumunda, yıllık beyanname üzerinden istisna edilen kazançlar tutarının yüzde yirmisi istisnadan yararlandırılmayacaktır. Bu tutar nedeniyle zamanında alınmayan vergiler vergi zıyaı cezası uygulanmaksızın alınacaktır.
Kazancın %2’sinin aktarılması öngörülmüşken, cezanın kazancın %20’si olarak belirlenmesi oldukça orantısız olmuştur.
İstisna Süresinde Uzatım
Firmaların Gelir ve Kurumlar Vergisi istisnası ile çalışanların ücret istisnasının uygulanma süresi 2028 sonuna kadar uzatılmıştır.
Bölge Çalışanlarına Asgari Geçim İndirimi İmkânı
Ayrıca bu bölgelerde çalışanların ücret istisnası nedeniyle asgari geçim indiriminden yararlanamıyor olmaları sorunu çözümlenmiştir. Yapılan düzenleme uyarınca;
31/12/2028 tarihine kadar, bölgede çalışan AR-GE, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan gelir vergisi; verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilecektir. Dolayısıyla işveren önce asgari geçim indirimini düşerek vergi hesaplayıp beyan edecek ancak hesaplanan beyan edilip vergiden indirilmek suretiyle terkin edilecektir. İşveren bu şekilde vergi hesabında indirim olarak dikkate aldığı asgari geçim indirimini çalışana ödeyecektir.
Bölge Dışında Çalışma İmkânı ve Bunların Damga Vergisi
Bölgede çalışanların yüksek lisans veya doktora yapmaları halinde istisnadan yararlanmaya devam edebilmeleri için gerekli olan bölgede 1,5 yıldan fazla çalışmış olmak şartı kaldırılmaktadır.
Bölgede çalışan personel sayısı 15’e kadar olan firmalarda gelir vergisi stopajı ve sigorta primi işveren hissesine ilişkin teşviklerden yararlanacak olan destek personeli sayısı, AR-GE ve tasarım personeli sayısının yüzde 20’si olarak belirlenmektedir.
Bölgede faaliyette bulunan firmalar için bölgede yürütülen çalışma süresinin %20’sine kadar bölge dışında çalışma yapma imkânı getirilmektedir. Bu imkân bu yöndeki mevcut imkânlara ek olarak getirilmektedir. Yapılan düzenleme aşağıdaki gibidir.
“Buna ilave olarak Bölgede yer alan işletmelerde gelir vergisi stopajı teşvikine konu edilen toplam çalışma sürelerinin yüzde yirmisini aşmamak kaydıyla bu fıkrada belirtilen durumlar haricinde ilgili personelin Bölge dışında geçirdikleri süreler de gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilir. Yüzde yirmi olarak belirlenen bu oran Cumhurbaşkanı tarafından yüzde elliye kadar artırılabilir.”
Bölge dışında yapılan çalışmalara isabet eden ve gelir vergisinden istisna edilen ücretler üzerinden Damga Vergisi hesaplanıyor olmasının yarattığı sorun çözülmekte, gelir vergisinden istisna edilen ücret tutarının damga vergisinden de istisna edilmesi sağlanmaktadır.
Bölgeye Yapılacak Finansman Desteklerinde Vergi İndirimi
Bölgede Kanun kapsamındaki projelerin finansmanında kullanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye destekleri, beyan edilen gelirin veya kurum kazancının yüzde onunu ve öz sermayenin yüzde yirmisini aşmamak üzere, 2023 yılı sonuna kadar indirim konusu yapılabilmekteydi. Yapılan düzenlemeyle bu imkândan yararlanabilmek için süre 2028 yılı sonuna kadar uzatılmaktadır. Ayrıca indirim için öngörülen 500 bin TL üst sınır 1 Milyon TL’ye yükseltilmektedir.
Değerlendirme
Yapılan düzenlemeler bir yandan istisnayı bazı koşullara bağlarken öte yandan özellikle ücret istisnası ile ilgili vergilemedeki kısıtları kaldırmaktadır. Bölgede faaliyette bulunan firmaların girişim sermayesine yatırım yapmaya yönlendirilmesi yerinde olmuştur. Ancak buna uymayanlar için öngörülen yaptırımın orantısız olduğu düşünülmektedir.
İstisnaların süresinin 2028’e kadar uzatılması yerinde olmakla beraber, böylesi bir sürenin varlığı bu bölgeler için bir öngörebilme sorunu yaratmaktadır. Sürenin bu şekilde beşer yıl olarak belirlenip uzatılması yerine çok daha uzun bir süre olarak belirlenmesi ve süre sonunda da kaldırılması daha uygun olacaktır.
Bölge dışında çalışma imkânlarının genişletilmesi ve esnetilmesi de yerinde görünmekle beraber, istisnanın sadece bölge sınırları içinde uygulanma mantığının sorgulanması gerektiğini göstermektedir.