TEKNOKENT ve ARGE merkezleri dışında geçirilecek çalışma sürelerine ilişkin yeni oran
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri ve Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde çalışanların bölge veya merkez dışında geçirebilecekleri çalışma sürelerine ilişkin oran, Cumhurbaşkanı Kararı ile yüzde 50’den yüzde 75’e yükseltildi. Karar, 21 Temmuz 2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi ve yeni oran 31 Aralık 2023 tarihine kadar geçerli olacak.
Karara göre gelir vergisi stopaj teşviki kapsamında bölgelerde ve merkezlerde çalışan personelin toplam sayısına veya teşvike konu edilen toplam çalışma sürelerine uygulanmak üzere söz konusu bölge ve merkezler dışında geçirilen süreler bakımından belirlenmiş olan oran yüzde 75 olarak uygulanacak.
İlgili kanunlarda,
- Bölgede veya Ar-Ge merkezinde çalışan personelin toplam sayısının veya
- Teşvike konu edilen toplam çalışma sürelerinin
yüzde 20’sini aşmamak kaydıyla merkez veya bölge dışında geçirilen sürelerin de gelir vergisi stopaj teşviki kapsamında olduğu hükme bağlanmış olup, söz konusu yüzde yirmi oranı Kanunun verdiği yetki çerçevesinde Cumhurbaşkanı Kararıyla önce yüzde 50’ye şimdi de yüzde 75’e yükseltilmiş durumda.
Yeni oran nasıl uygulanacak?
Konu ile ilgili olarak yayımlanan 9 numaralı 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun Genel Tebliği ile yüzde 50 oranı esas alınmak suretiyle teşvikin nasıl uygulanacağına ilişkin açıklamalar yapılmış durumda.
Tebliğ, Kanuni düzenlemeye bazı noktalarda aykırılık taşımakla beraber Tebliğ kapsamında yüzde 75 oranının nasıl uygulanacağına ilişkin değerlendirmelerimize aşağıda yer vermekteyiz.
Buna göre,
- Yüzde 75 oranının geçerli olduğu dönemlerde Ar-Ge, tasarım veya destek personelinin, çalışma süresinin dörtte birini bölge içinde veya merkezde, dörtte üçünü bölge veya merkez dışında çalışarak geçirmiş olması durumunda, bu personele ödenen ücretin tamamının teşvik kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini,
- Yüzde 75 oran uygulamasının, bölge içinde veya merkezde çalışılan sürenin üç katı kadar bölge veya merkez dışında gerçekleştirilen çalışma sürelerini teşvik kapsamına aldığını,
- Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin her birinin çalışma süresinin dörtte birini bölgede veya merkezde geçirmesi veya toplam personelin dörtte birinin çalışma süresinin tamamını bölgede veya merkezde geçirmesi durumlarında, tüm personele ödenen ücretlerin teşvik kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini,
- Ar-Ge, tasarım ve destek personeli tarafından toplamda bölgede veya merkezde çalışılması gereken sürenin dörtte birinin bölgede veya merkezde çalışılarak geçirilmesi durumunda, hangi personelin ne kadar süre çalıştığına bakılmaksızın tüm personele ödenen ücretlerin teşvik kapsamında değerlendirilmesinin mümkün olduğunu,
- Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin toplam çalışma süresinin dörtte birden daha az bir oranda bölgede veya merkezde çalıştığı veya toplam Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin dörtte birden azının çalışma süresinin tamamını bölgede veya merkezde çalışarak geçirdiği durumlarda, bölgede veya merkezde çalışılan süre dikkate alınmak suretiyle, bölge veya merkez dışında çalışılan sürelerden ücretine teşvik uygulanacak personel işverence belirleneceğini,
düşünüyoruz.
Bölge veya merkez dışında gerçekleşen çalışma süresinin toplam çalışma süresinin yüzde 75’ini aşması durumunda istisnanın nasıl uygulanması gerektiğini aşağıdaki örnek yardımıyla açıklamaya çalışacağız.
Örnek: İşveren (L)’nin Ar-Ge merkezinde veya Teknoloji Geliştirme Bölgesindeki şubesinde 50 Ar-Ge ve destek personeli haftada 5 gün 9 saat esasına göre çalışmakta ve hafta sonları çalışmamaktadır.
2022 yılı ağustos ayında bu personelden;
- 10 personel aylık 180 saat olan çalışma süresinin tamamını merkez veya bölge içinde,
- 10 personel, aylık çalışma süresinin beşte biri olan 36 saati merkez veya bölge içinde, kalan beşte dördünü merkez veya bölge dışında,
- Diğer 30 personel ise aylık çalışma süresinin tamamını merkez veya bölge dışında çalışarak geçirmektedir.
Bu durumda, teşvikten tam olarak faydalanılabilmesi için;
- 50 personelin, dörtte birinin aylık 180 saat merkez veya bölge içinde çalışması veya
- Aylık toplam çalışma süresi olan (50x180=) 9.000 saatin, dörtte birinin (2.250 saat) merkez veya bölge içinde çalışılarak geçirilmesi gerekmektedir.
Ancak, merkez veya bölgede çalışılan toplam süre 2.205 saat olduğundan, merkez veya bölge dışında çalışılan süreden ücretleri teşvike konu edilecek personel işverence belirlenecektir.
Tebliğ bu örnek çerçevesinde bölge veya merkezde geçirilen süre kadar bölge veya merkez dışında geçirilen sürenin istisna kapsamında değerlendirileceğini ifade ediyor.
Ancak bu ifade, yeni yüzde 75 oranı kapsamında anlamsız olmaktadır.
Tebliğdeki mantığı esas alırsak bölge içinde gerçekleşen çalışma süresinin bölge dışında gerçekleşen üç katı kadar bir sürenin istisna kapsamında değerlendirilmesi gerekir. Buna göre istisna tablosunun aşağıdaki gibi olması beklenir.
| Personel Sayısı | Çalışma Süresi | Aylık Çalışma Süresi | Merkez-Bölge İçi Süre Aylık | Merkez-Bölge İçi Toplam | Merkez-Bölge Dışı Süre Aylık | Merkez Bölge Dışı Toplam | Bölge Dışı Teşvik Edilecek Süre | Teşvikten Yararlanacak Personel Sayısı |
| 10 | 180 | 1.800 | 180 | 1.800 | - | - | - | 10 |
| 10 | 180 | 1.800 | 36 | 360 | 144 | 1.440 | 1.440 | 10 |
| 30 | 180 | 5.400 | - | - | 180 | 5.400 | 5.040 | 28 |
| 9.000 | 2.160 | 6.840 | 6.480 |
Bölge dışında çalışan personelin sadece ikisinin bölge dışında gerçekleştirdiği 360 günlük çalışması karşılığı almış olduğu ücret istisna kapsamında değerlendirilmeyecektir. Bu iki personel de işveren tarafından belirlenecektir.
Sonuç
Bunlar bizim görüş ve değerlendirmemiz. Ancak Gelir İdaresinin konuyu açıklığa kavuşturmasında yarar bulunmaktadır. Ayrıca Gelir İdaresi konuyu değerlendirirken mevcut Tebliğin Kanuna aykırı olduğunu düşündüğümüz açıklamasını tekrar gözden geçirmesini öneriyoruz. Yukarıdaki örnekte toplam çalışma süresinin (9.000 saat) %75’ine kadar olan bölge dışı çalışma süresinin yani 6.750 saatin istisna kapsamında değerlendirilmesi gerekir.