Sosyal Güvenlik Meseleleri-IV
Bilge Yayınevi, Ankara-Ocak, 2023, 120 sayfa
Modern ulus devlet kavramı beş yüzyıl kadar önce ortaya çıktıktan sonra sınırlar ve savaşlar nitelik değiştirmeye başladı. Bu kavramın devlete yüklediği misyonların başında “milli güvenlik” geliyordu. Milli güvenlik; devletin varoluşsal temelinde, uyruğun askerlik yoluyla siyasal katılımını da içeriyordu. Geçtiğimiz yüzyıldaki –hiçbir akl-ı selimin tekrarını arzu etmeyeceği- iki dünya savaşına kadar geçen sürede devletlerin belki de tek gündemiydi milli güvenlik.
Yirminci yüzyılın ortalarında yaygınlaşan anayasacılık hareketleri uyruğun yurttaşa dönüşümüne büyük katkı sağladı. Bu dönüşüm devlete, milli güvenliğin yanında yurttaşlarına “kişi güvenliği” sağlama misyonunu da yükledi. Zaman içinde temel hak ve hürriyetler anlamında devletin negatif yükümlülükleri de arttı. Uluslararası hukukun gelişimi de bu yeni gündemi destekledi elbette.
İçinde bulunduğumuz yüzyıla geldiğimizde ise devletlerin en az ilk ikisi kadar önemli, yeni bir gündemi ortaya çıktı: “sosyal güvenlik”.
Artan nüfus, çalışma ilişkilerinin çeşitlenmesi, otomasyon, metropoller, işsizlik gibi kavramlar daha önce hiç olmadığı kadar hayatımızın içinde. Geleneksel yardımlaşma yerini; emeklilik, sağlık finansmanı, çalışma hayatı sonrası riskler konularında kamu hizmeti veren devlete bıraktı.
Ülkemizde sosyal güvenlik kamu hizmeti bir asırlık tecrübeye sahip. Bürokratik kültürümüz ise 1950’li yıllarda kurumsallaşmaya başlamış. Memurlar için Emekli Sandığı, işçiler için SSK, esnaf için de Bağ-Kur adında üç büyük Kurum bu hizmetleri yürütmüş. Hepsi için farklı kanunlar uygulanmış. Hepsinin farklı hakları, yükümlülükleri düzenlenmiş.
Yüzyılımızın başlarında ise üç yapı birleştirilmiş. Geçmişten gelen kanunların koruduğu haklar kazanılmış hak olmuş. Fakat yeni durumda yapılacak işlemlerde –bürokratik deyimle- tereddüt hasıl olmuş. Olmaya da devam ediyor.
Sosyal güvenliğin giderek önemini artırdığı yüzyılımızda, devletler daha fazla sosyal politika üretimine ihtiyaç duyacak gibi duruyor. Artan nüfus, düşük emekli aylıkları, yaşa takılanlar, primi yetmeyenler, ömrü vefa etmeyenler sosyal güvenlik meselelerinin başında geliyor.
Bu kitap, 2021 yılı mart ayı başından bu yana düzenli olarak yazılarımın yayımlandığı www.vergialgi.com adlı araştırma ve düşünce platformu ve diğer basın organlarında yer alan yazıların bir bölümünden oluşuyor.
Kitapta yer alan tüm yazılar gerçek bir olay sonrası mesele edilerek yazılmış yazılardır.
Keyifli okumalar dilerim.
(Önsözden)