Son sene primleri yüksekten yatırsak?
Emekli aylığımızın daha yüksek olmasını hepimiz isteriz. Yükseldikten sonra yine yükselmesini de. Sonu yok isteklerimizin ama emekli aylığı bağlanırken dikkate alınan prime esas kazançlar emekli aylığımızı doğrudan etkiliyor.
Primlerimiz ne kadar yüksekse emekli aylığımız da o kadar yüksek oluyor. İlk bakışta basit bir denklem gibi duruyor. Fakat bu denklemde bazı tarihler emekli aylığının belirlenmesinde daha önemli.
Sigortalılarımızın büyük çoğunluğu 4/a yani SSK sigortalısı. Haliyle emeklilerimizin de büyük çoğunluğu. SSK emekliliği bazı yönleriyle daha kolay olduğu için SSK’ya meyilli Bağ-Kurlu sayımız da az değil. Hem SSK’dan emekli olup hem de aylığı yüksek bağlatırsak cabası.
SSK emekliliğinde primler güncellenerek çalışılan sürelere aylık bağlanıyor. Dolayısıyla prim yüksekse ve çalışılan süre fazlaysa aylık da yüksek oluyor.
Primlerin güncellenmesi ve çalışılan süre aylığı belirliyor. Ancak bu iki unsur 2008 sonrası, 2000-2008 arası ve 2000 öncesi çalışmalar için aynı anlama gelmiyor.
2008/Ekim sonrası çalışmalar için aylık bağlama oranı her 360 gün için %2 olarak belirleniyor. Örneğin 7200 gün (20 yıl) priminiz varsa %2 X 20= %40 aylık bağlama oranınız oluyor. Şayet Ekim /2008 öncesi primleriniz varsa 3.600 günü doldurana kadar bu oran %3 uygulanıyor. Ama bunun için de 30 Nisan 2008 ve öncesi(1) sigortalı olmanız gerekiyor.
2000-2008 arası çalışmalar için 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile düzenleme yapılmıştır. Düzenlemeye göre aylık bağlama oranı; primlerin ilk 3600 gününün her 360 günü için % 3,5, sonraki 5400 günün her 360 günü için % 2, daha sonraki her 360 gün için % 1,5 oranlarının toplamından oluşur. Örneğin 7200 gün (20 yıl) priminiz var ilk 3600 gün için %3,5 X 10= %35, ikinci 3600 gün için %2 X 10= %20 olmak üzere %55 aylık bağlama oranınız oluyor. Fakat bu sistem sekiz yıl için uygulanabiliyor.
2000 yılı öncesi çalışmalar için yukarıdaki iki sistemden daha farklı bir oran belirleme yöntemi kullanılıyor. Yıllık kazanca göre gösterge ve üst göstergeler belirleniyor. Gösterge Tablosu’ndan hak kazanılan yaşlılık aylıklarının oranı % 60 oluyor. Üst Gösterge Tablosu’nun her kademesi için %50 ile %59,9 arasında ayrı bir oran belirleniyor.
Bu oranlar sigortalı kadın ise 50, erkek ise 55 yaşından sonra doldurulan her tam yaş için ve 5000 günden fazla ödenen her 240 günlük prim için %1 arttırılıyor. 5000 günden eksik her 240 günlük prim için %1 eksiltiliyor.
Üç ayrı aylık bağlama formülü üç ayrı dönemdeki çalışmalar için uygulanıyor. Bu nedenle şu andan itibaren yatırılacak sigorta primleri için 2008 sonrası her yıl için %2 aylık bağlama oranı kullanılıyor. Son yıl yatan primler ise tüm primlerin ortalamasını azbiraz yükseltebiliyor. Ama son yıl tavandan 7,5 kat prim yatırdınız diye emekli aylığınız 7,5 katına çıkmıyor.
Hele bir de hatır sigortalısı iken bunu yaparsanız, hele bir de yakalanırsanız, işte o zaman tavandan yatan primler SGK’nın oluyor.
1- 5510 sayılı Kanunun birden çok yürürlük tarihi bulunmaktadır. Kanuna göre sigortalılığa ilişkin hükümler 30/4/2008 öncesi, emekliliğe ilişkin hükümler Ekim/2008 öncesi, Genel Sağlık Sigortasına ilişkin hükümler 2012 sonrası yürürlük tarihlerine sahiptir. Özellikle sigortalılık ve emeklilik hükümlerine ilişkin farklı yürürlük tarihleri ilerleyen yıllarda çok sayıda hukuki uyuşmazlığa konu olabilme potansiyeline sahiptir.