Sokak hayvanları ve vergisel yönü
Sokak hayvanları, şehirlerin önemli bir parçasıdır. Bu hayvanların korunması, sağlığı ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi oldukça önemlidir. Sokak hayvanlarının korunması ve bakımı, toplumsal bir sorumluluğu vardır.
Yazıda sokak hayvanları ve vergisel yönüne inceledim.
Öncelikle, sokak hayvanlarının bakımı için kurulan barınakta çalışan kişilere ödenen ücretin vergisel yönü nedir?
Yardıma muhtaç sokak hayvanlarının (köpek, kedi, at, eşeklerin vb.) bakımı yapılan yerlerde, herhangi bir ticari amacı olmadan, bu hayvanların bakımı için de çalışan sigortalı işçilere ödene ücretler Gelir ve Damga Vergisi kesintisi nasıl olacak?
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 23. maddesinin birinci fıkrasının 2 numaralı bendinde; “Gelir vergisinden muaf olanların veya gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçilerin yanında çalışan işçilerin ücretleri” nin gelir vergisinden istisna edildiği hükmü bağlanmıştır. Mezkûr Kanunun 52. maddesinde ise zirai faaliyet; arazide, deniz, göl ve nehirlerde, ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yollarıyla veyahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle nebat, orman, hayvan, balık ve bunların ürünlerinin istihsalini, avlanmasını, avcıları ve yetiştiricileri tarafından muhafazasını, taşınmasını, satılmasını veya bu ürünlerden sair bir şekilde faydalanılmasını ifade eder şeklinde tanımlanmıştır.
52. maddenin devamında bu faaliyet sonucu istihsal olunan maddelere mahsul denileceği ve mahsullerin değerlendirilmeleri maksadıyla ve zirai istihsale müteferri olarak işlenmesinin de zirai faaliyete gireceği, ayrıca satışların dükkân ve mağaza açılarak yapılması halinde, mahsullerin dükkân ve mağazaya gelinceye kadar geçirdikleri safhaların zirai faaliyet safhasında kalacağı hükme bağlanmıştır. Bu kapsamda, yardıma muhtaç sokak hayvanlarının (kuş, kedi, köpek, at, eşek vb.) bakılması faaliyeti ticari olarak yapılmadan ve gerçek usulde vergilendirilmeyen zirai faaliyet kapsamında kalması kaydıyla çalıştırılan işçilere ödenen ücretler Gelir Vergisi Kanununun 23. maddesinin birinci fıkrasının 2 numaralı bendi uyarınca gelir vergisinden istisna edilmiştir.
Damga Vergisi Kanunu yönünden; yardıma muhtaç sokak hayvanlarının bakımı için çalıştırılan işçilere ödene ücretler 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 23. maddesinde belirtilen ücretlerden olması durumunda 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun IV/34 numaralı fıkrası uyarınca damga vergisinden istisna tutulmuştur.
Sokak hayvanları denince aklımıza ilk olarak kediler ve köpekler gelmektedir. Özellikle bu hayvanların, sağlık ve açlık sorunlarını öncelikle çözülmesi gereken meseledir.
Kedi ve köpek maması satışlarında uygulanacak KDV oranı nedir?
7346 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile KDV oranlarında değişiklik yapılmasıyla birlikte, genel KDV oranı %18’den %20’ye; % 8 indirimli KDV oranı ise % 10’a yükseltilmiştir. Bazı temel gıda maddelerine uygulanan %1 indirimli KDV oranında ise söz konusu Cumhurbaşkanı Kararı kapsamında herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Buna göre; TGTC'nin 2309.10 tarife pozisyonunda tanımlanan kedi-köpek mamalarının, söz konusu BKK eki (I) ve (II) sayılı listelerde yer almaması nedeniyle ithali veya yurt içi tesliminin %20 oranında KDV'ye tabi tutulmaktadır.
Hayvanları Koruma Derneği gibi, kamu yararına çalışan derneklere yapılan bağış ve yardımları GVK ve KVK mevzuatı uyarınca, vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilir.
GVK ve KVK mevzuatı uyarınca, vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilecek bağış ve yardımlar üç başlık altında değerlendirilebilecektir.
Buna göre,
- Belirli bir had ile sınırlandırılarak indirimi kabul edilen bağış ve yardımlar,
- Tamamı indirim konusu yapılabilecek bağış ve yardımlar,
- Doğrudan gider yazılabilecek bağış ve yardımlar, şeklinde sıralanabilecektir.
GVK ve KVK mevzuatı kapsamında tasniflenmiş olup, vergi mevzuatı dışında özel kanunlar ile düzenlenen bağış ve yardımlar ayrı bir başlık altında değerlendirilecektir. Yapılacak bağış veya yardımlara göre yukarıda sayılan tasniflere uyarınca vergiden indirim yapabilir.
Sokak hayvanlarının korunması ve bakımı, toplumsal bir meseledir. Bu konuda, vergisel düzenlemeler ve atılacak adımları ile desteklenmeli ve farkındalığı artırılması gerekmektedir. Yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve bireyler arasında işbirliği güçlendirilmesi gerekmektedir. Belediyelerin, sokak hayvanları için yaptığı harcamalarını artırması ve yapılan harcamalarını raporlanması ve şeffaf bir şekilde halk ile paylaşmaları gerekmektedir. Yerel yönetimler, sokak hayvanlarıyla ilgili projeleri desteklemelidir. Kamu kurumları, hayvan hakları dernekleri ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği yaparak, sokak hayvanları için daha etkili çözümler üretmesi gerekmektedir. Eğitim kurumlarında hayvan sevgisi ve sorumluluğu üzerine dersler veya seminerler verilmelidir. Sokak hayvanlarının korunması için yasal düzenlemeler yapmalıdır.
Özetle, Türkiye'de yaşayan sahipsiz, sokağa terkedilen veya hali hazırda sokakta yaşayan hayvanları özellikle kedi ve köpekler üzerinden vergisel yönüne bakıldı. Sokak hayvanlarının korunması ve bakımı, toplumsal bir meseledir. Vergisel düzenlemeler ile birlikte bu konuda atılacak adımları desteklenmeli ve farkındalığı artırılmalıdır. Ayrıca yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve bireyler koordineli olarak çalışması ile sokak hayvanlarının yaşam koşullarını iyileştirilebilir.
- C. AFYONKARAHİSAR VALİLİĞİ Defterdarlık Gelir Müdürlüğü, 49327596 Sayılı Özelge 02/03/2015< https://www.gib.gov.tr/gibmevzuat>
- C. KAYSERİ VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü, 50426076 Sayılı Özelge 20.12.2016 < https://www.gib.gov.tr/gibmevzuat>
- Kurumlar Vergisi Kanunu, Kanun Numarası: 5520, Kabul Tarihi: 13.06.2006, RG21/06/2006/ 26205
- Gelir Vergisi Kanunu, Kanun Numarası: 193, Kabul Tarihi: 31.12.1960, RG 06.01.1961/10700
- Katma Değer Vergisi Kanunu, Kanun Numarası: 3065, Kabul Tarihi: 25.10.1984, RG 02.11.1984/18563
- Cumhur İnan Bilen ve Selin Güler,(2020),Bağış ve Yardımların Vergisel Boyutu –I, Vergi Dünyası