Siyasi Partiler Sigorta Priminden Muaf mı?
Anayasaya göre “demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez unsuru” olan siyasi partiler aslında birer dernektir. Siyasi Partiler Kanununda hüküm yoksa Dernekler Kanununa gidilir. Çünkü siyasi partiler de dernekler gibi kazanç paylaşma amacı dışında kurulurlar. Bu nedenle ticaret yapamazlar.
Dernekler ve siyasi partiler büyümeye başladıkça hizmet akdiyle çalıştıracak kişilere ihtiyaç duyarlar. Sekretarya, muhasebe, temizlik gibi hizmetler ilk akla gelenlerdir. Bu hizmetlerin üyelik/gönüllülük esasıyla yürütülmesi çok kısa süreli zaman dilimleri için geçerlidir. Zira sayılan işler için birilerinin çalıştırılması gerekir.
Malum siyasi partilerin mali denetimi Anayasa Mahkemesi tarafından yapılıyor. (Aslında denetimi Sayıştay yapıyor.) Denetim kararları Resmi Gazete’de yayımlanıyor. 9 Mart 2021 tarihli Resmi Gazete’de 15 siyasi parti mali denetimi kararı yayımlandı. Kalem kalem tüm harcamaları gösteren bilgiler kararda aktarılıyor.
| Karar No | Parti | Yıl | Toplam Gider (TL) | Personel Gideri (TL) |
|---|---|---|---|---|
| 2021/31 | A… | 2016 | 131.647,20 | 41.720,16 |
| 2021/32 | A… | 2017 | 164.218,76 | 27.000 |
| 2021/33 | D… | 2016 | 47.214 | - |
| 2021/34 | D… | 2017 | 51.399 | - |
| 2021/35 | D… | 2018 | 70.470 | - |
| 2021/36 | H… | 2016 | 3.960 | - |
| 2021/37 | U… | 2016 | 12.056,50 | - |
| 2021/38 | U… | 2017 | 2.195,17 | - |
| 2021/39 | H… | 2016 | 31.838.419,69 | 1.502.398,79 |
| 2021/40 | K… | 2016 | 703.387,83 | - |
| 2021/41 | K… | 2017 | 154.966,36 | - |
| 2021/42 | T… | 2016 | 37.181,02 | - |
| 2021/43 | T… | 2017 | 830.203,38 | - |
| 2021/44 | Ö… | 2016 | 479.590,35 | - |
| 2021/45 | D… | 2016 | 664.217,90 | 153.011,51 |
* Tablo 9/3/2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 15 Anayasa Mahkemesi Kararından derlenmiştir.
Tablodan görüleceği üzere siyasi partilerin çoğunun personel gideri görünmüyor. Bunun anlamı ya hiç kimseyi çalıştırmıyorlar ya da herkes gönüllü işler yapıyor.
Gönüllü işler konusunda SGK’nın 2013/11 sayılı genelgesine geçtiğimiz yıllarda eklemeler yapıldı. Genel olarak dernek üyelerinin yüklendiği işlerin sigortalı sayılmayacağını düzenliyor. Genelgeye göre dernek üyesi dahi olsa üçüncü kişiye hizmet akdiyle gördürülecek bir iş üstlenen dernek üyesi hizmet akdine tabi sigortalıdır.
Bu bakımdan ülkemizde çok sayıda siyasi parti, üçüncü kişilere gördürebileceği işleri kendi üyelerine gördürmeleri halinde kayıt dışılığa yönelmiş olacaklardır. Zira siyasi partiler sosyal sigorta yükümlülüklerinden muaf değillerdir.