Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Vergi

İmdat TÜRKAY
İmdat TÜRKAY
8323OKUNMA

Özel Sektörde ve Kamuda İşveren Değiştiren Çalışanlarda Vergi Tarifesi Nasıl Uygulanacak?

Ücret, işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. İşverenler tarafından çalışanlara yapılan ücret ödemelerinden yapılan vergi tevkifatı, ücretin nakden veya hesaben ödenmesi aşamasında yapılmaktadır. Ücret ödemelerinin safi tutarına uygulanacak gelir vergisi tarifesine göre, belirlenen beş gelir dilimlerine karşılık gelen %15-20-27-35-40 oranları uygulanmak suretiyle gelir vergisi hesaplanmaktadır.

Vergi tarifesinin üçüncü gelir diliminden itibaren ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde, diğer gelir unsurlarına göre ücretlilerin lehine farklılaştırma yapılmış ve ücret ödemeleri için uygulanan vergi tarifesi dilimleri arasındaki aralık genişletilerek, ücretlilerin üçüncü ve dördüncü gelir dilimlerine daha geç girmeleri sağlanmış ve böylece ücret gelirlerinin diğer gelir unsurlarından daha düşük oranda vergilendirilmesi öngörülmüştür.

Gerçek ücretlerin vergilendirilmesi kendi içinde iki şekilde yapılmakta olup birincisi işverenler tarafından yapılan ücret ödemeleri üzerinden kaynakta ödeme anında kesinti suretiyle yani tevkifat yapılmak suretiyle verginin kesilmesi; ikinci yöntemde ise tevkifata tabi tutulmayan ücretler ile tevkifata tabi tutulmakla beraber yıllık olarak belirlenen beyanname verme sınırını aşan ücretler için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmek suretiyle gerçekleşmektedir.

Bir işveren tarafından yıl boyunca aynı çalışana aylık olarak ücret ödenmesi durumunda, yıl içinde ödenen ücretlerin kümülatif tutarları vergi tarifesi ile karşılaştırılmakta ve vergi matrahı hangi orana isabet ediyorsa vergi kesintisi yapılmaktadır. Aynı işveren tarafından aynı çalışana yıl boyunca yapılan ücret ödemelerinde kümülatif ücret matrahı üzerinden vergi kesintisi yapılmaktadır.

İşverenler tarafından çalışanlara yapılan ücret ödemelerinde uygulanacak vergi tarifesinde tereddüt edilen konular genellikle çalışanın işveren değiştirmesi ve birden fazla işverenden ücret elde etmesi gibi durumlarda yaşanmaktadır.

İşverenler tarafından çalışanlara yıl içinde ödenen ücret ödemelerine uygulanacak vergi tarifesi, yapılan ödemenin tek işverenden mi yoksa birden fazla işverenden mi yapıldığına göre ya kümülatif ücret matrahı üzerinden ya da ücret matrahı sıfırlanmak suretiyle uygulanmaktadır.

Ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde 7194 sayılı Kanunla 193 sayılı GVK’da yapılan yasal düzenleme sonrasında konu hakkında Vergi İdaresi tarafından yayımlanan 311 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde; 2020 yılında elde edilen ücret gelirlerinden ne şekilde vergi tevkifatı (kesintisi) uygulanacağı ile tevkifata tabi olarak elde edilen bu ücret gelirlerinin hangi şartlarda yıllık beyanname ile beyan edileceği ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

311 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılan açıklamalarla kamuda veya özel sektörde hangi durumlarda tek işveren, hangi durumlarda birden fazla işverenden ücret geliri elde edildiğinin kabul edileceği ve işveren değişikliğinde vergi tarifesinin nasıl uygulanacağı konusuna açıklık getirilmiştir. Buna göre; genel yönetim kapsamında bulunan kamu idareleri ile bu idarelere bağlı, ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşlarda (ticaret şirketleri hariç) çalışan personelin, yıl içerisinde bu kapsamdaki diğer kurum ve kuruluşlardan da ücret alması veya bu kapsamdaki diğer bir kurum ve kuruluşa nakil olması durumunda, elde ettikleri ücretler tek işverenden alınan ücret olarak değerlendirilecektir.

Aynı yıl içerisinde birden fazla kamu kurumundan çeşitli adlarla ücret alan personel bulunduğu gibi atama, nakil ve benzeri sebeplerle bir kurumdan diğer bir kuruma geçen personel de bulunmaktadır. Bu çerçevede, genel yönetim kapsamındaki idareler ile bu idarelere bağlı, ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşlar (ticaret şirketleri hariç), bu idarelerde çalışanların ücretlerinin vergilendirilmesinde tek işveren olarak değerlendirilecektir. Genel yönetim kapsamındaki idareler ile bu idarelere bağlı, ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşlarda (ticaret şirketleri hariç) çalışan personelin, aynı yıl içerisinde atama, nakil ve benzeri sebeplerle tek işveren olarak değerlendirilen diğer bir kuruma geçmesi veya birden fazla kurumdan ücret geliri elde etmesi durumunda, bu personelin elde ettiği ücret gelirlerinin toplamı, kümülatif matrah esas alınmak suretiyle vergilendirilecektir.

Ancak, genel yönetim kapsamındaki idareler ile bu idarelere bağlı, ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşlarda çalışan personelin; aynı yıl içerisinde, bunlar dışında bir işverenden de ücret geliri elde etmesi veya görevinden ayrılarak bu işveren nezdinde çalışmaya başlaması durumunda, söz konusu personelin ücret matrahları birbiri ile ilişkilendirilmeksizin her bir işverenden elde edilen ücret ayrı ayrı gelir vergisi tevkifatına tabi tutulacaktır. 311 seri no.lu GVGT’de konuya ilişkin örnekler şöyledir.

Örnek 1: 5018 sayılı Kanunun (II) sayılı cetvelinde yer alan (F) Üniversitesinde görevli Bay (G), 2020 yılı Kasım ayı içerisinde aynı cetvelde yer alan (H) Üniversitesine nakil yoluyla geçmiştir. Bay (G)’nin ücretlerine ait gelir vergisi matrahının, eski kurumundaki süre gelen gelir vergisi matrahları ile birleştirilmesi ve Bay (G)’ye yapılan ödemelerin, tek işverenden elde edilen ücret olarak 193 sayılı Kanunun 61, 63, 94, 103 ve 104 üncü maddeleri kapsamında vergilendirilmesi gerekmektedir. Diğer taraftan, Bay (G)’nin, (F) Üniversitesinde görevli iken (H) Üniversitesine verdiği hizmet karşılığı kendisine yapılan ücret ödemelerinin vergilendirilmesi de aynı şekilde olacaktır.

Örnek 2: (İ) Bakanlığında görevli Bayan (I), 2020 yılı içerisinde (K) Bakanlığının ilişkili kuruluşu olan (L) Kurumu yönetim kurulu üyeliği dolayısıyla huzur hakkı ücreti elde etmiştir. Bayan (I)’nın, (İ) Bakanlığı ile (L) Kurumu yönetim kurulu üyeliğinden aldığı ücret ödemeleri, tek işverenden elde edilen ücret olarak kümülatif matrah esas alınmak suretiyle vergilendirilecektir.

Örnek 3: (M) Bakanlığından ücret alan Bay (N), aynı zamanda (O) Hastanesi döner sermayesinden de ücret almaktadır. Bay (N)’ye yapılan ücret ödemeleri, tek işverenden elde edilen ücret olarak kümülatif matrah esas alınmak suretiyle vergilendirilecektir.

Örnek 4: (S) Bakanlığından ücret alan Bay (Ö), nakil yoluyla (T) Bakanlığına geçmiştir. Bay (Ö)’nün (T) Bakanlığındaki ücretlerine ait gelir vergisi matrahı, (S) Bakanlığındaki süre gelen gelir vergisi matrahı ile birleştirilecek ve tek işverenden elde edilen ücret olarak kümülatif matrah esas alınmak suretiyle vergilendirilecektir.

Örnek 5: (U) Bakanlığından ücret alan Bayan (Ü), nakil yoluyla 16 Temmuz 2020 tarihinde (V) Üniversitesine geçmiştir. Bayan (Ü)’nün nakil tarihi itibarıyla (U) Bakanlığındaki ücretlerine ait kümülatif gelir vergisi matrahı 42.000 TL’dir. (V) Üniversitesi Bayan (Ü)’ye yapacağı ilk ücret ödemesinde, e-bordro programı veya (U) Bakanlığından Bayan (Ü)’nün süre gelen gelir vergisi matrahı bilgisini temin edecek ve yapacağı ücret ödemesi ile 42.000 TL’lik süre gelen gelir vergisi matrahını birleştirerek, tek işverenden elde edilen ücret olarak kümülatif matrah esas alınmak suretiyle vergilendirecektir.

311 seri no.lu Gelir Vergisi GT’de yer alan açıklamalara göre, aşağıdaki hallerde özel sektörde çalışan hizmet erbabının ücretlerinin birden fazla işverenden elde edildiği kabul edilecektir;

  • Bir özel sektör işvereninin yanında çalışan hizmet erbabının, yıl içerisinde bu işverenden elde ettiği ücretinin yanı sıra,  başka bir özel sektör işvereninden ya da kamu kurum veya kuruluşundan da elde ettiği ücret gelirleri.
  • Aynı takvim yılı içinde bir özel sektör işvereninin yanında çalışmakta iken, işten ayrılarak başka bir özel sektör işvereninin yanında ya da kamu kurum veya kuruluşunda çalışmaya başlanılması nedeniyle elde ettiği ücret gelirleri.
  • Aynı takvim yılı içinde, gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin yanında çalışan hizmet erbabının, söz konusu mükelleflerin ortağı oldukları iş ortaklığı veya adi ortaklıklar bünyesinde çalışmaya başlamaları halinde elde ettikleri ücret gelirleri.

311 seri no.lu GVGT’de yapılan açıklamalara göre; hizmet erbabının özel sektörde birden fazla işverenden ücret geliri elde etmesi durumunda her bir işverenden elde edilen ücret ayrı ayrı vergilendirilecek olup ücret matrahları birbiri ile ilişkilendirilmeyecektir.

Özel sektörde hizmet erbabının işveren değişikliği yapması durumunda, yeni işverenden alınacak ücret, eski işverenden aldığı ücret matrahı ile ilişkilendirilmeden sıfır  matrah esas alınmak suretiyle vergilendirilecektir. Aynı takvim yılı içinde tek işverenden elde edildiği kabul edilen ücretler ise kümülatif matrah esas alınmak suretiyle vergilendirilecektir.

Esasen, özel sektörde geçmiş dönemlerde yapılan uygulama (1989 yılında yayımlanan ve birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi halinde her işveren tarafından vergi tarifesinin ayrı ayrı uygulanacağını belirten 160 seri no.lu GVGT’ne göre) aynen devam etmektedir. 311 seri no.lu GVGT ile getirilen yeni olan bir uygulamada; her ne kadar hizmet erbabının birden fazla işverenden ücret geliri elde etmesi durumunda her bir işverenden elde edilen ücret ayrı ayrı vergilendirilmesi gerekmekte ise de yıl içerisinde işveren değiştiren hizmet erbabı, ücret gelirine ilişkin gelir vergisi matrahını yeni işverenine bildirmek suretiyle kümülatif ücret matrahı üzerinden gelir vergisi tarifesine göre kümülatif olarak vergilendirilmesini talep edebilecektir. Bu durumda yeni işveren ücretlinin kümülatif matrahını dikkate alarak tevkifat yapacaktır.

Yıl içinde birden fazla işverenden elde ettiği ücret gelirleri kümülatif matrah dikkate alınarak vergilenen hizmet erbabının bu gelirlerini yıllık beyannameyle beyan etme yükümlülüğü bulunması durumunda ise yıllık beyannamede bildirilen matrah üzerinden hesaplanan gelir vergisinden kümülatif matrah dikkate alınmak suretiyle tevkif suretiyle yıl içinde ödenen vergiler mahsup edilebilecektir.

Özel sektörde faaliyet gösteren işverenlerde ücret ödemelerinin vergilendirilmesinde genel kural, bir hizmet erbabının birden fazla işverenden ücret alması halinde, her bir işverenin ödediği ücretler, ayrı ayrı vergilendirilmektedir. Dolayısıyla vergi tarifesi, her bir işverenin ödediği ücrete, diğer işveren veya işverenlerin ödediği ücretle ilgilendirilmeksizin ayrı ayrı uygulanacaktır. Burada kritik sorun hangi durumda tek işveren sayılacağı, hangi durumda birden fazla işveren kabul edilip vergi tarifesinin ayrı ayrı mı yoksa tek vergi tarifesinin mi uygulanacağıdır.

311 seri no.lu Gelir Vergisi GT’de yer alan açıklamalara göre, aşağıdaki hallerde hizmet erbabının ücretlerinin tek işverenden elde edildiği kabul edilecektir;

  • İki ayrı özel sektör firmasının birleşmesi (devir, nev’i değişikliği ve bölünme halleri dahil).
  • 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan yerlerde çalışan hizmet erbabının, yıl içinde alt işvereninin değişmesi.
  • Ortaklık halinde faaliyette bulunan işyerlerinde, ortaklardan herhangi birinin değişmesi.

Yukarıda belirtilen hallerde özel sektörde çalışan hizmet erbabının ücretlerinin tek işverenden elde edildiği kabul edilerek kümülatif ücret matrahı üzerinden aynı vergi tarifesi yıl boyunca uygulanacaktır.

Yıl içinde tevkifata tabi olan ücret gelirlerinin 2000 yılı sonunda toplamına bakılarak yıllık beyanname verilip verilmeyeceği tespit edilecektir. 7194 sayılı Kanunla 193 sayılı GVK’nın 86/1-b bendinde yapılan yasal değişiklik ve 311 seri no.lu GVGT’de yapılan açıklamalara göre, tevkif suretiyle vergilendirilmiş olmak şartıyla;

  • Tek işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, ücret gelirleri toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL)  aşması,
  • Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, birden sonraki işverenden alınan ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 49.000 TL) aşması,
  • Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, birinci işverenden aldıkları ücret gelirleri de dâhil olmak üzere ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aşması,

halinde, ücret gelirleri yıllık beyanname ile beyan edilecektir.

Ücret gelirinin yıllık beyanında bilinmesi gereken bazı hususlar ise şöyle özetlenebilir;

  • Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı ücretli tarafından serbestçe belirlenebilecektir.
  • 193 sayılı GVK’nın 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre, ücret gelirlerinin beyan edilip edilmeyeceği kendi içinde değerlendirilecek olup, diğer gelirlerin bulunması halinde bu gelirler hesaplamaya dahil edilmeyecektir. Yine, aynı maddenin birinci fıkrasının (c) bendine göre, diğer gelirlerin beyan edilip edilmeyeceğinin tespitinde de ücret gelirleri hesaplamaya dahil edilmeyecektir.
  • Yıllık beyanname verilmesi durumunda, 193 sayılı GVK’nın 89 uncu maddesinde eğitim ve sağlık harcamaları ile bağış ve yardımlar gibi bazı harcamaların da beyan edilen gelirden indirim konusu yapılması mümkündür.
  • Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden 193 sayılı GVK’nın 94 üncü maddesine göre yıl içinde tevkif suretiyle ödenen vergiler mahsup edilebilecektir.
  • Tevkifata tabi tutulmamış ücret gelirleri (GVK’nın 64 üncü maddesinde yer alan diğer ücretler hariç), tutarı ne olursa olsun aynı Kanunun 95 inci maddesi hükmüne istinaden yıllık beyannameyle beyan edilecektir.

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor