ÖTV İstisnasından Yararlanılarak Satın Alınan Taşıtın Veraset Yoluyla İktisap Edilmesi Halinde Hangi Durumlarda ÖTV İle Karşılaşılır?
4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 15’inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) bendi hükmü gereğince, ilk iktisabında istisna uygulanan kayıt ve tescile tabi taşıtların, veraset yoluyla intikallerinde ÖTV aranmayacağı belirtilmiş olup Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliği çerçevesinde açıklamalar yapılacaktır.
1- VERASET YOLUYLA İNTİKAL EDİLEN TAŞITIN AYIPLI MAL OLMASI
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun “Ayıplı Mal” başlıklı 8’inci maddesinde;
00“(1) Ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır.
(2) Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da reklam ve ilanlarında yer alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan; satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olan; muadili olan malların kullanım amacını karşılamayan, tüketicinin makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar da ayıplı olarak kabul edilir.
(3) Sözleşmeye konu olan malın, sözleşmede kararlaştırılan süre içinde teslim edilmemesi veya montajının satıcı tarafından veya onun sorumluluğu altında gerçekleştirildiği durumlarda gereği gibi monte edilmemesi sözleşmeye aykırı ifa olarak değerlendirilir. Malın montajının tüketici tarafından yapılmasının öngörüldüğü hâllerde, montaj talimatındaki yanlışlık veya eksiklik nedeniyle montaj hatalı yapılmışsa, sözleşmeye aykırı ifa söz konusu olur.” Hükmü yer almaktadır.
Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde; malul veya engellinin ölümünden sonra, mirasçılara veraset yoluyla intikal eden taşıtın, ayıplı mal kapsamında olması nedeniyle mirasçılar tarafından satıcıya iade edilmesi ve bunun karşılığında yeni bir taşıtın iktisap edilmek istenmesi halinde, yeni taşıtın mirasçılar tarafından ilk iktisabında istisna kapsamında işlem tesis edilmeyeceği belirtilmiştir.
2- VERASET YOLUYLA İNTİKAL EDİLEN TAŞITIN MİRASÇI TARAFINDAN SATILMASI
Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde; söz konusu istisna kapsamında ilk iktisabı yapılan taşıtların, veraset yoluyla ÖTV uygulanmaksızın varislere intikal etmesi ve murisin istisnadan yararlandığı tarihten itibaren beş yıllık süre geçmeden varisler tarafından istisnadan yararlanamayanlara satışı veya devrinde de ÖTV aranacağı belirtilmiştir.
3- MALUL VEYA ENGELLİ TARAFINDAN İKTİSABI YAPILAN TAŞITIN KAYIT VE TESCİL ETTİRİLMEDEN MALUL VEYA ENGELLİNİN VEFAT ETMESİ
Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde; malul veya engelli tarafından iktisabı yapılan taşıtın kayıt ve tescil ettirilmeden malul veya engellinin vefat etmesi durumunda, mezkûr istisna uygulamasından yararlanılamayacağı belirtilmiştir. Bu durumda, taşıtın mükellefe iade edilmemesi halinde, mirası reddetmeyen varis/varisler tarafından kayıt ve tescilden önce taşıta ait ÖTV beyan edilip ödenir.
4-VERASET YOLUYLA İNTİKAL EDİLEN TAŞITIN MÜŞTEREKEN BÜTÜN MİRASÇILAR ADINA KAYIT VE TESCİL EDİLMESİ
Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde; taşıtın veraset yoluyla intikaline bağlı olarak müştereken bütün mirasçılar adına kayıt ve tescil edilmesi halinde, bu intikal işlemi nedeniyle ÖTV uygulanmayacağı belirtilmiştir.
20.03.2019 tarih ve 39044742-135-230579 sayılı özelgede; “Ancak, özelge talep fo0rmunuz ve eklerinin incelenmesi neticesinde, babanız … tarafından 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun (7/2) maddesi kapsamında ÖTV'den müstesna olarak ilk iktisabı yapılan ve babanızın 25/6/2016 tarihinde vefat etmesi üzerine mirasçılarına intikal eden … plakalı taşıtın, 27/7/2017 tarihinde tüm mirasçılar adına elbirliği ile mülkiyet şeklinde tescil edildiği anlaşıldığından, bu tarihten sonra diğer mirasçıların araç üzerindeki paylarını tarafınıza devretmesinin, … Noterliğince düzenlenen 6/7/2017 tarihli feragatname ile araç üzerindeki haklarından lehinize feragat edecekleri beyanında bulunmuş olsalar dahi, veraset yoluyla intikal kapsamında değerlendirilmesine imkan bulunmamaktadır.” Hükmü yer almaktadır.
5- BAŞKACA MAL VEYA HAKKI BULUNMAYAN MURİSTEN VERASET YOLUYLA İNTİKAL EDİLEN TAŞITIN TEK BİR MİRASÇI ADINA KAYIT VE TESCİL EDİLMESİ
Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde; muristen mirasçılara sadece bir taşıtın intikal etmiş olması, başka bir mal ve/veya hakkın intikal etmemiş olması halinde, taşıtın miras hisselerinin tek bir mirasçıya devredilmesi, devralan mirasçı açısından (kendi miras hissesine karşılık gelen kısmı hariç olmak üzere) “veraset yoluyla intikal” olarak değerlendirilmeyeceği belirtilmiştir.
Bu şekilde bir ivaz karşılığında veya ivazsız (bağış, hibe, hediye vb.) olarak gerçekleşen devir işleminde Kanunun 15’inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) bendi kapsamında ÖTV aranacağı belirtilmiştir.
02/03/2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.17.02-VRS:5.MD-2010-47-110 sayılı özelgede; “Buna göre, muristen mirasçılara sadece bir aracın intikal etmiş olması, bundan başka mirasçılara intikal etmiş başka bir mal bulunmaması halinde, aracın miras hisselerinin tekbir mirasçıya devredilmesinin, devralan mirasçı açısından (kendi miras hissesine karşılık gelen kısmı hariç olmak üzere) "veraset yoluyla intikal" olarak değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır. Bu işlemin, bir ivaz karşılığında yapılmasının satım, ivazsız olarak yapılmasının ise bağış olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu şekilde satım veya bağış olarak gerçekleşen devir işleminde Kanunun 15'inci maddesinin 2'nci fıkrasının (a) bendi kapsamında ÖTV uygulanması gerekecektir.” Hükmüne yer verilmiştir.
6- BAŞKACA MAL VEYA HAKKI BULUNAN MURİSTEN VERASET YOLUYLA İNTİKAL EDİLEN TAŞITIN TEK BİR MİRASÇI ADINA KAYIT VE TESCİL EDİLMESİ
Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde; muristen mirasçılara intikal etmiş olan terekede söz konusu taşıtın yanı sıra başkaca mal ve/veya hakkın da bulunması halinde ise diğer mirasçıların, lehine taşıt üzerindeki mülkiyet hakkından ivazsız olarak feragatini gösteren belgenin ibrazı şartıyla istisnadan yararlanılmış olan taşıtın lehine feragat edilen mirasçıya intikali, “veraset yoluyla intikal” olarak değerlendirileceği belirtilmiştir.
Bununla birlikte, Kanunun 15’inci maddesinde yer alan söz konusu düzenleme, esas itibariyle veraset yoluyla intikal eden engelli taşıtının tüm mirasçılara intikaline ilişkin olup, taşıtın istisnadan yararlanamayan mirasçılar arasında veya mirasçılar tarafından istisnadan yararlanamayan üçüncü kişilere devrine ilişkin bir istisna sağlamadığından, terekede yer alan diğer mal ve/veya hakların değerinin taşıtın değeri ile mütenasip olması gerekmektedir.
Aksi takdirde, diğer mirasçıların vereceği feragatnameye istinaden taşıtı devralan mirasçının taşıt üzerindeki kendi mülkiyet hakkına (miras payına) karşılık gelen kısmı hariç olmak üzere bu işlem "veraset yoluyla intikal" olarak değerlendirilmeyeceği belirtilmiştir.
Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde yer alan örnekte, istisnadan faydalanılan taşıtın engellinin vefatı üzerine iki mirasçıya intikal etmesi ve mirasçılardan birinin taşıtı, diğerinin ise terekede taşıt dışındaki varlık olan beş adet cumhuriyet altınını alması ve bu hususta mirasçıların anlaşmaları durumunda, bahse konu cumhuriyet altınlarının toplam değeri taşıtın değeriyle mütenasip olmadığından, feragatname düzenlense dahi, terekede birden fazla mal ve/veya hak bulunması kapsamında ÖTV’siz işlem tesis edilmeyeceği belirtilmiştir.
Bu uygulamada, ÖTV’den müstesna olarak ilk iktisabı yapılan taşıt dışında herhangi bir mal ve/veya hakkın “birden fazla mal ve hak” kapsamında değerlendirilebilmesi için söz konusu mal ve/veya hakkın Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesine dahil edilmiş olması gerekmekte olup, mezkûr beyannameye dahil edilmeyenler “birden fazla mal ve/veya hak” kapsamında değerlendirilmeyeceği belirtilmiştir.
Banka hesabında/hesaplarındaki paranın, taşıt dışındaki mal ve/veya hakların toplam değerinin tespitinde dikkate alınabilmesi için, muris adına açılmış olan hesap/hesaplarda ölüm tarihi itibariyle mevcut olması gerekir.
Ayrıca, murisin ölümünü müteakip, mirasçılarının tamamının ya da bir kısmının sosyal güvenlik mevzuatı çerçevesinde, ilgili kurum veya kuruluşlardan alacağı maaş birden fazla mal ve/veya hak kapsamında, terekeye dâhil değildir.
Söz konusu şartlar dahilinde, istisnadan yararlanılan taşıtın varislerden birine intikalinde ÖTV aranmadığı gibi, lehine taşıt üzerindeki mülkiyet hakkından vazgeçilen mirasçının buna karşılık taşıt haricinde terekede yer alan diğer mal ve/veya haklardaki miras hissesinden diğer mirasçılar lehine vazgeçmesi de aranmaz.
Ayrıca, bu kapsamda işlem tesisi için muristen mirasçılara intikal etmiş olan söz konusu taşıtın dışındaki diğer mal ve/veya haklarla ilgili olarak da aynı mirasçı lehine feragat edilmiş olması aranmaz. Ancak, istisna kapsamında iktisap edilen taşıtın varislere kalan hisselerinin tek bir mirasçıya ivazlı olarak devredilmesi halinde, devralan mirasçının taşıt üzerindeki kendi mülkiyet hakkına (miras payına) karşılık gelen kısmı hariç olmak üzere bu satış işlemi "veraset yoluyla intikal" olarak değerlendirilmeyeceği belirtilmiştir.
06.11.2017 tarih ve 21152195-135[7.2016/11]-114212 sayılı özelgede; “Bu çerçevede, muristen mirasçılara intikal etmiş olan terekede söz konusu taşıtın yanı sıra başkaca mal ve/veya hakkın bulunması ve mirasçıların taşıt üzerindeki mülkiyet haklarından (miras paylarından) ivazsız olarak tek bir mirasçı lehine feragat etmeleri halinde, lehine feragat 00edilen mirasçının aracı kendi adına tescil işleminde ÖTV aranmaması için, taşıt dışında mirasçılara intikal eden mal ve/veya hakkın veraset ve intikal vergisi beyannamesine dahil edilmiş olması ve bunların söz konusu beyannamede beyan edilen değerinin taşıtın değeri ile mütenasip olması şartlarının birlikte sağlanması gerekmektedir. Aksi takdirde, diğer mirasçıların vereceği feragatnameye istinaden taşıtı devralan mirasçı tarafından, taşıt üzerindeki kendi mülkiyet hakkına (miras payına) karşılık gelen kısım hariç olmak üzere, Kanunun (15/2-a) maddesi çerçevesinde hesaplanan ÖTV'nin beyan edilip ödenmesi gerekmektedir.” Hükmüne yer verilmiştir.
7- KENDİSİNE VERASET YOLUYLA TAŞIT İNTİKAL EDEN KİŞİNİN MALUL VEYA ENGELLİ OLMASI
Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde; taşıtın miras hisselerinin tek bir mirasçıya devredilmesi ve bu mirasçının Kanunun 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi uygulamasında aranan şartları ve nitelikleri haiz olması durumunda, terekenin birden fazla mal ve/veya haktan ibaret olup olmamasına bakılmaksızın, bu devir işlemi dolayısıyla ÖTV aranmayacağı belirtilmiştir.
Bu durumda, malul veya engellinin Kanunun 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi ile 15 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) bendi kapsamında maluliyet veya engellilik durumu nedeniyle ÖTV’siz olarak taşıt iktisap etmemiş olması veya iktisap tarihinden itibaren beş yıllık sürenin geçmiş olması gerektiği tabiidir.
Veraset yoluyla intikal kapsamında, kendisine taşıt veya taşıt üzerinde hisse intikal eden malul veya engelliler, Kanunun 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi uygulamasından yararlanabilir.
Diğer mirasçıların tek bir mirasçı lehine taşıtla ilgili mülkiyet haklarından feragatini gösterir belgenin noter onaylı olması yeterli olacağı belirtilmiştir.
8- VERASET YOLUYLA İNTİKAL EDEN TAŞITIN VERASETE KONU OLMASI
Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde; ÖTV’den istisna olarak ilk iktisabı yapılan taşıtın veraset yoluyla intikali sonrasında varisin de vefatı nedeniyle taşıtın ikinci kez veraset yoluyla intikalinde de yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde işlem tesis edileceği belirtilmiştir.
22/04/2014 tarih ve 25953680-008-11 sayılı özelgede; “Buna göre, bahse konu ÖTV istisnasından yararlanılarak ilk iktisabı yapılan aracın kız kardeşinizin vefatından sonra ve aracın ikinci kez veraset yoluyla intikalinde; terekenin sadece söz konusu araçtan ibaret olması ve bu aracın mirasçılardan biri adına tescil edilmesi halinde o mirasçının hissesine isabet eden kısım veraset tarikiyle, diğer mirasçıların hissesine isabet eden kısım ise ivazlı veya ivazsız olmasına göre satış veya bağışlama olarak kabul edilecektir. Terekede birden fazla mal ve hak olması halinde, diğer mirasçıların lehine miras hakkından feragatini gösteren belgenin ibrazı şartıyla istisnadan yararlanılmış olan aracın lehine feragat edilen mirasçıya intikali veraset yoluyla intikal olarak değerlendirilecek ve bu intikal işleminde ÖTV aranmayacaktır. Bununla birlikte, bu durumda aracın anneniz tarafından ilk iktisap tarihinden itibaren 5 yıllık sürenin bitiminden önce bahse konu istisnadan yararlananlar dışındaki kişilere satışı halinde, Kanunun (15/2-a) maddesi çerçevesinde işlem tesis edilmesi gerektiği tabiidir.” Hükmüne yer verilmiştir.
9- 2/4/1991 TARİHLİ VE 3713 SAYILI TERÖRLE MÜCADELE KANUNUNUN EK 1’İNCİ MADDESİNİN İKİNCİ FIKRASININ (A) VE (B) BENTLERİNDE SAYILAN KİŞİLERDEN HAYATINI KAYBETMİŞ OLANLARIN EŞ VEYA ÇOCUKLARINDAN BİRİSİ, EŞ VE ÇOCUĞU YOKSA ANA VEYA BABASINDAN BİRİSİ TARAFINDAN İKTİSAP EDİLEN TAŞITIN VERASETE KONU OLMASI
Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde; Kanunun 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendi uygulaması kapsamında ilk iktisabı yapılan taşıtın veraset yoluyla intikalinde başkaca bir şart aranmaksızın bu devir işlemi dolayısıyla ÖTV aranmaz. Varislerin, mezkûr bentte sayılan kişilerden olmaması veya bentte sayılan kişilerden olmakla birlikte daha önce söz konusu istisnadan yararlanan lehine haklarından feragat etmiş olması, söz konusu taşıtın vergi ödenmeksizin veraset yoluyla intikaline engel teşkil etmeyeceği belirtilmiştir.
23.10.2018 tarih ve 39044742-135-E.944995 sayılı özelgede; “Buna göre, babanız … tarafından, Kanunun (7/8) maddesinde düzenlenen istisna uygulamasından yararlanarak iktisap edilen … plakalı taşıtın babanızın vefatı nedeniyle mirasçılardan biri ya da tamamı üzerine veraset yoluyla intikali sonucu kayıt ve tescilinde ÖTV aranılmayacaktır. Ancak, söz konusu taşıtın ilk iktisap tarihinden itibaren beş yıllık süre dolmadan, adına tescil işlemi yapılan mirasçı tarafından istisnadan yararlanamayanlara satışı veya devri halinde, adına kayıt ve tescil işlemi yapılandan (alıcı) ÖTV aranacağı tabiidir.” hükmüne yer verilmiştir.
1-4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu
2-Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliği
3-6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
4-20.03.2019 tarih ve 39044742-135-230579 sayılı özelge
5-02/03/2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.17.02-VRS:5.MD-2010-47-110 sayılı özelge
6-06.11.2017 tarih ve 21152195-135[7.2016/11]-114212 sayılı özelge
7-22/04/2014 tarih ve 25953680-008-11 sayılı özelge
8-23.10.2018 tarih ve 39044742-135-E.944995 sayılı özelge