Ortadoğu Ekonomileri VERGİALGI’da Ele Alındı

VERGİALGI genç ekonomi gazetecilerinin hazırlayıp sunduğu İktisadi Bakış programının ikincisi 6 Mart Cumartesi günü gerçekleştirildi. Programın bu ayki konuğu Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Dr. Öğretim Üyesi Recep Yorulmaz oldu.

Panelde Ortadoğu Ekonomileri konuşuldu

Ortadoğu ülkelerinin temel ekonomik problemleri, ekonomiler ve bölgenin doğal kaynak zenginlinden dolayı rantçı devlet yapısı ve bölgeye ilişkin önümüzdeki döneme ilişkin beklentiler ele alındı.

Yorulmaz “Uluslararası güce sahip ülkelerin Ortadoğu ülkeleri üzerinde hak iddiaları ve bölgedeki kaynaklara sahip olma yarışları günümüze kadar gelmiş politik istikrarsızların ekonomik krizlere uzanan sürecini oluşturuyor.” dedi.

Recep Yorulmaz, “Bu ülkelerin doğal kaynak bağımlı hale gelmeleri aslında Birinci Dünya Savaşı ile başlıyor enerji kaynaklarına sahip olma mücadelesi Osmanlı’nın yıkılışını getirdi buradan İkinci Dünya Savaşına giden süreç ile ikinci faza geçildi. Bu süreçten sonra daha çok enerji güvenliği meselesi ön plana çıktı kaynaklara sahip olmanın yanında bu ülkelerin başlarına getirilen tiranlarla o bölgedeki kaynaklara sahip oldular. Daha sonra ortaya çıkan bir diğer durum ise enerji geçiş güzergahları için mücadelenin başlaması oldu şuan halen o mücadelenin içerisindeyiz aslında” dedi.

Dr. Öğretim Üyesi Recep Yorulmaz Ortadoğu’nun temel ekonomik problemlerini şu şekilde sıraladı;

• Doğal kaynak bağımlılığı
• Ekonomik çeşitlilik eksikliği
• Genç işsizlik ve kalkınma eksikliği
• Çalışama koşulları
• Zayıf siyasi sistemler ve etkisi yönetimler
• Şeffaflık eksikliği
• Kadınların sosyal statüsü
• İklim değişikliği
• Su kıtlığı

Bölgedeki temel problemlere değinen Yorulmaz, “Bu ülkelerde kolay bir şekilde kaynağa ulaşım beraberinde doğal kaynağa bağımlılığı getirdiğini söyledi. ‘Ani zenginleşmenin olduğu bu ortamda Hollanda hastalığı dediğimiz durum ortaya çıktı. Dolayısıyla diğer yatırım alanlarının daralmasına yol açtı. Tek kaynağa bağımlılık, ekonomik çeşitliliğin oluşmasını önlüyor. Sonuç olarak bu da genç işsizliğin artmasına ve kalkınmanın yeterli düzeyde olmamasına yol açıyor.’ dedi.

Rantçı devlet teorisinde bu tip devletlerin özelliklerini sayan Yorulmaz ‘Eğer kamu gelirlerinde vergi dışı gelirler ağırlıklıysa, petrol ve doğalgaz kontrat gelirlerine bağımlıysa, büyük gelirlere rağmen düşük kalkınma varsa, petrol gelirleri pazarlama yoluyla dışarıya satılıyorsa ve doğrudan devlet tarafından tahakkuk ettiriliyorsa, petrol kontrat gelirlerinin kamu gelirleri içerisindeki payı Luciani’ye göre %40’ın üzerindeyse eğer bu bize bu devletin rantçı bir devlet olduğu kanaatini getiriyor.’ dedi.

Ortadoğu dünya petrol rezervlerinin üçte ikisine sahip!

Ortadoğu ülkelerinin dünya doğalgaz rezervlerinin yarısına, dünya petrollerinin 2/3’üne sahip olduğunu söyleyen Yorulmaz, ‘ bu bir yerde onların laneti haline geldi’ dedi.

Ortadoğu ülkeleri doğal kaynak bağımlılıklarını vizyon projeleri ile azaltmaya çalışıyorlar!

Son dönemde EXPO gibi çalışmalar ile petrol, doğalgaz bağımlılığı düşürülmeye çalışılıyor, Suudi Arabistan’ın İsrail ile yaptığı anlaşmaya Bahreyn ve Mısır’ın da katılacağına değinen Yorulmaz, “bu hamlelerin takip edilmesi gerekiyor çünkü ülkemiz için rekabette çok büyük önem taşıyor.” diye konuştu.

Yorulmaz,  Petrol varil fiyatlarını belirleyen üç temel unsuru şu şekilde sıraladı;

• Kasım 2017de OPEC ve OPEC dışı üreticilerin 2018 sonuna kadar üretim kısıtlarını genişletme kararının devam etmeyeceği beklentisi, gerçekleşirse eğer bu durumu Suudi Arabistan, Rusya, Nijerya ve diğerleri de takip edebilir sonucunda ekstra 2 milyon varil petrol gazı arzı oluşabilir
• Kaya petrollerinin üretim artışının devam etmesi, ABD’nin bu şekilde devam ederse 2022de net petrol ihracatçısı konumuna gelmesi beklenmekte ve arzda yaşanan artışların petrol fiyatlarını aşağı çekebileceği düşünülmekte.
• Büyük petrol üreticisi ülkelerdeki politik istikrarsızlıklar ve baskılar petrol fiyatlarında oynaklığı artıracak ve fiyatları yukarı çekebilecektir.

Türkiye en büyük rakiplerden biri olarak görülüyor!

Türkiye’nin bu bölgeler içerisinde büyük bir rakip olarak görüldüğüne değinen Recep Yorulmaz “Zengin petrol ve doğalgaz rezervlerine rağmen dünya GSMH içerisindeki payı yalnızca 4,22’dir bu listeye Türkiye’yi dahil ettiğimizde sıralama içinde Suudi Arabistan’dan sonra en büyük paya sahip olan ülke Türkiye olduğunu görüyoruz, sadece bu rakamlara bakarak Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin  Türkiye’yi neden rakip olarak gördüğünü anlayabiliriz.” diye açıkladı.

Covid-19 salgınından en fazla etkilenenlerin yine Ortadoğu ülkeleri olduğunu söyleyen Yorulmaz “Pandemiyle birlikte petrol fiyatlarında şoklar yaşandı. Kamu gelirleri içerisinde petrol gelirlerinin fazla olmasından dolayı 2020 bütçelerini petrol gelirlerine göre yapan bu ülkeler çok büyük cari açıklar vermeye başladı.” diye konuştu.

Daha sonra nüfus içerisinde en büyük paya genç nüfusun sahip olduğundan bahseden Yorulmaz yine en büyük işsizlik oranının da genç nüfusta görüldüğünden bahsetti.

Panele katılanların değerlendirmeleriyle devam eden program katılımcıların soruları ile sona erdi.