Orta Vadeli Program ve 2022 yılı bütçesi
Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığının birlikte hazırladığı Orta Vadeli Program 603 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile onaylanarak 4 Eylül 2022 tarihli Mükerrer Resmî Gazetede yayınlandı.
Program, Merkezi Yönetim Bütçesi ile ilgili öngörüleri de içermektedir. 2022 yılı bütçe hazırlığı ve uygulaması bakımından ilginç bir yıl olmuştur. 2022 yılı bütçesi geçen yıl 5 Eylül 2021 tarihinde yayınlanan Orta Vadeli Program ile hazırlanmaya başlanmıştı. Söz konusu programda 2022 yılı için öngörülen merkezi yönetim bütçe dengesine ilişkin tahminler aşağıdaki tablonun ilk sütununda yer almaktadır. Nitekim buna göre hazırlanan 2022 yılı Bütçesi uygulamaya konmuştur.
Uygulanmaya başlayan Bütçe yılın ilk yarısında revize edilerek ek bütçe hazırlanmış ve 29 Haziran 2022 tarihinde Kanunlaşmıştır. Buna göre oluşan ek bütçe revize rakamları da aşağıdaki tablonun ikinci sütununda yer almaktadır.
Aradan iki ay geçtikten sonra hazırlanmış olan Orta Vadeli Program 2022 Bütçe rakamlarının gerçekleşmeyeceğini, bütçe açığının nerdeyse iki katına çıkacağını, faiz dışı dengenin fazla değil açık vereceğini ileri sürmektedir.
Programda 2022 yılı Bütçesi ile ilgili öngörüler de aşağıdaki tablonun üçüncü sütununu oluşturmaktadır.
2022 YILI BÜTÇE ÖNGÖRÜLERİ (Milyon TL) | |||
BİR YIL ÖNCE | İKİ AY ÖNCE | YENİ | |
Harcamalar | 1.751,0 | 2.831,4 | 3.133,7 |
1-Faiz Hariç Harcama | 1.510,6 | 2.501,6 | 2.803,9 |
Personel Giderleri | 424,5 | 613,6 | 617,3 |
Sosyal Güv.Kur. Devlet Primi | 69,1 | 97,1 | 98,1 |
Mal ve Hizmet Alımları | 125,1 | 214,8 | 258,3 |
Cari Transferler | 661,8 | 1.078,3 | 1.224,4 |
Sermaye Giderleri | 131,1 | 206,3 | 277,6 |
Sermaye Transferleri | 10,0 | 23,6 | 35,9 |
Borç Verme | 61,6 | 201,6 | 292,2 |
Yedek Ödenekler | 27,4 | 66,1 | |
2-Faiz Harcamaları | 240,4 | 329,8 | 329,8 |
Gelirler | 1.472,6 | 2.553,1 | 2.672,5 |
1 Genel Bütçe Gelirleri Vergi Gelirleri | 1.258,3 | 2.185,9 | 2.269,6 |
2. Diğer Gelirler | 214,3 | 367,2 | 402,9 |
Bütçe Dengesi | - 278,4 | - 278,4 | - 461,2 |
Faiz Dışı Denge | - 38,0 | 51,5 | - 131,4 |
Bu tablo Türkiye’deki ekonomi yönetiminin tahmin yapmada, öngörüde bulunmada, plan program geliştirmede ve geliştirilen programlara uyum sağlamada ne derece başarılı olduğunu ortaya koymaktadır. Orta Vadeli Program temel politika dokümanıdır. Programın kendi diliyle gerek kamu kesimi gerekse özel kesim için öngörülebilirliği artıran bir yol haritası niteliğindedir.
Hadi bir yıl önce yapılan tahminler öngörülemeyecek olağanüstü uluslararası gelişmeler nedeniyle sekteye uğradı.
Son iki ay içinde uluslararası arenada veya ekonomimizde ne değişti de bütçe harcamaları öngörüsü 300 milyar arttı?
Bütçe açığı öngörüsü 278 milyardan 461 milyara çıktı?
Faiz dışı denge öngörüsü 51,5 milyar fazladan 131,4 milyar açığa dönüştü?
Bu soruların Programı da Bütçeyi de birlikte hazırlayan Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından cevaplanması ve yine birlikte kamuoyuna açıklanması gerekir. Aksi taktirde Bütçenin de yol haritası iddiasında olan Programın da inandırıcılığı sorgulanacaktır.