Oluklu mukavva sektöründe teknolojiye yatırım
Anadolu’nun birçok yerinde olduğu gibi bizim oralarda da eskiden çocuklar, çalışmak için İstanbul’a bir ustanın yanına gönderilirdi. Çalışıp işi öğrenen çırak, bir süre sonra kendi işini kurardı. Bu sefer de O usta olur, yeni bir çırak alırdı yanına. Bu iş böyle sürer giderdi. İstanbul’daki birçok pastane, börek yufka imalathanesi, mermer atölyeleri, mobilya imalatçıları Kastamonu kökenlidir. Usta çırak el vere vere yıllarca sürüp gitmiş meslek aktarımı.
Geçenlerde, bir mermer işleme fabrikası olan, gerek Türkiye’de ve gerekse yurt dışında büyük otellerin mermer işlerini yapan bir ağabeyimizi ziyarete gittim. Kendisi ile Kastamonulu Sanayici ve İş Adamları Derneğinden (KASİAD) tanışıyoruz.
Ağabeyimiz çocukluk dönemini anlatırken, evin en büyük oğlu olduğunu, babasının O’nu hemen İstanbul’a yollamaya kıyamadığını, kendisinin de köyde kalmak adına babasına bir şart koştuğunu anlattı. Ağaç sabanların kullanıldığı o günlerde, babasından demir pulluk istediğini, pullukla toprağı daha derine sürebildikleri için verimin birkaç kat arttığını, diğer köylülerin bu işe hayret ettiklerini anlattı. Rahmetli babaannem beni “bereketi bol oğlum” diye severdi dedi.
Karadeniz’in, sahilde yer alan bu şirin köyünde geçen hikâye, bereketin, verimliliğin kaynağının teknoloji olduğunu ne güzel ortaya koyuyor.
Küçük bir anıdan yola çıkarak, teknolojiye yönelik dokunuşların üretimde yaratacağı sonuçları rahatlıkla ortaya koyabiliriz.
Oluklu Mukavva Sanayicileri Derneği OMÜD’ün yayınladığı 2020 yılı raporunda, Türkiye’de 55 oluklu hattının üretimde yer aldığını, bu olukluların enlerine göre dağılımı aşağıdaki gibi olduğunu görüyoruz.
Yukarıdaki tablo irdelendiğinde 2020 yılında üretimde olan olukluların sadece %20’si 2800 mm ve üzeri endedir. Bir önceki yıla göre bu ende üç yeni oluklu hattı üretime başlamıştır. 2500 mm ve altı enler ise toplam oluklu hatlarının %80’ini oluşturmaktadır. Hele 1999 ve altı enler toplam hat sayısın %33’ü olup sekiz yeni oluklu hattı ile bir önceki yıla göre en çok artan hat sayısıdır.
Oluklu mukavva pazarını ve sektör oyuncularını irdelediğimizde, son 10 yılda hızla büyüyen ve büyümeden aslan payını alan şirketlerinin ortak özelliğinin teknolojiye yatırım olduğunu görürüz.
Daha hızlı, aynı sürede ve benzer toplam maliyetle (birim başına daha düşük maliyetle) üretim yapan, bunu yaparken daha az duruş, daha az fire ve kuşkusuz daha kaliteli üretim yapmaya elverişli teknolojileri seçen firmalar, yatırımlarının karşılığını sektörden daha fazla pay ile alıyorlar.
Bu sadece oluklu hatları için değil kutu makineleri ve sevkiyata kadarki tüm süreçler için geçerli.
Genelde eleman özelde ise kalifiye eleman bulmanın zor olduğu bu dönemde teknolojinin getirisi daha da artmaktadır.
Diğer yandan sektör artık gramaj konuşmayı terk etmiş, spekt esaslı (ECT, BCT, BST vs) kaliteler belirlemeye ve bu kaliteler üzerinde satış yapmaya başlamıştır. Teknolojiye yatırım yapan firmalar bahsi geçen değerleri daha rahat tutturabilmişler, oluklu mukavva üretiminde en yüksek yüzdeli girdi olan kağıdı daha az kullanma (düşük gramajla üretim) imkanına sahip olmuşlardır.
Öyleyse oluklu mukavva sektöründe büyümenin, karlılıkla pazardan daha fazla pay almanın altın anahtarı teknolojiye yatırım yapmaktır. Bu yolla;
- Hız ve verimlilik artacağı için aynı fabrikada daha fazla üretim yapılacak, daha fazla ciro, daha fazla kar elde edilecektir.
- Üretim miktarı artarken birim maliyetler düşecek, karlılık oran ve tutar olarak artacaktır. Özellikle enerji maliyetleri (elektrik ve buhar tüketimi) üretilen birim başına azalacak, ciddi bir maliyet avantajı yaratacaktır.
- Üretim firesi hem miktar hem de oran olarak düşecek, bu da karlılığı olumlu yönde etkileyecektir.
- Makinelerin net çalışma süresi artacak, planlı duruşlar dışındakiler minimize olacak, duruş kaynaklı termin problemleri yaşanmayacaktır.
- Yine makinelerin hızları artacak, aynı sürede daha fazla üretim gerçekleşecektir.
- Bakım onarım maliyetleri düşecektir.
- Niteliksiz eleman sayısı azalacaktır.
- Çalışanın üretime müdahalesi azalacak, bu hem iş güvenliğini artıracak hem de kişi kaynaklı verimlilik kayıplarını minimize edecektir.
- Üretimin spekt değerleri artacak ve dengede dalgalanma olmaksızın aynı spekt ile üretim gerçekleşecek, en büyük maliyet kalemi olan kağıdın gereksiz kullanımının önüne geçilecektir.
- Daha fazla üretim miktarı, daha verimli üretim ve karlılık, yatırımın geri dönüşüm süresinin kısalmasına katkı sağlayacaktır.
- Artan verimlilik, üretim miktarı ve karlılık sonrası şirketin değeri artacak, teknolojiye yapılan yatırım artan şirket değeri ile fazlasıyla geri alınacaktır.
- Artan şirket değeri yeni yatırımlarında önünü açacak her fabrika kendisinde sonra kurulacak fabrikaların finansmanını sağlayacak, yatırımın geri dönüşümü daha da kısaltacaktır.
Geçmiş on yılda teknoloji ile büyüyen ve pazardan daha çok pay alan şirketler gibi gelecek on yılda da pazardaki büyüme, teknolojiye yatırım yapan şirketlere gidecektir.
Teknolojiye yatırım yapan firmaların, bu teknolojiyi ancak nitelikli insan gücü ile efektif olarak kullanabileceklerinin farkında olduklarını düşünüyorum. Bu da başka bir yazı konumuz olacak.