Yavuz AKBULAKGiriş: 09.08.2022 - 08:39Güncelleme:09.08.2022 - 08:47

1027OKUNMA

OECD ‘Transfer Fiyatlandırması’ yönergeleri bağlamında ‘Mali İşlemler’ Kılavuzu’ndaki temel esaslar

OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development; Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü), 11 Şubat 2020 tarihinde OECD Transfer Fiyatlandırması Kılavuzlarına (TF Kılavuzları; Transfer Pricing Guidelines) bütünleştirmek üzere, yeni ‘Bölüm X’ olarak finansal işlemlerin transfer fiyatlandırması yönlerine ilişkin nihai raporunu yayınlamıştır. Bu, OECD’nin TF Kılavuzlarında mali işlemlere ilişkin ayrı bir kılavuz olma özelliğini taşımaktadır.

OECD Finansal İşlemler Kılavuzunun temel amacı, ilişkili şirketler arasındaki finansal işlemlere ilişkin emsallere uygunluk ilkesinin yorumlanmasında tutarlı rehberlik sağlamaktır. Özellikle krediler ve nakit havuzları, riskten korunma, finansal garantiler ve sabit sigortalar yoluyla şirketler arası finansman, Kılavuzun odak noktasıdır.

Raporlama, şirketler arası finansal işlemler için transfer fiyatlarının belirlenmesinde daha fazla netlik ve uluslararası tutarlılığa yol açsa da, büyük olasılıkla, uygulanan transfer fiyatlarının emsallere uygun niteliğini belirleme ve belgeleme yükümlülüklerini de artıracaktır.

1. Raporlamanın Yapısı

OECD Finansal İşlemler Kılavuzu beş ana bölüme ayrılmıştır:

• OECD Transfer Fiyatlaması İlkeleri Bölüm I Kısım D.1’deki kılavuzla etkileşim (yani, işlemin doğru bir şekilde tanımlanması),
• Hazine fonksiyonu (şirketler arası krediler, nakit havuzu ve riskten korunma),
• Mali garantiler,
• Kısıtlı/sınırlı sigortalar ve
• Risksiz ve riske göre ayarlanmış getiri oranları.

Aşağıda, Raporlamanın temel ilkeleri özetlenmekte ve pratik bir bakış açısıyla ana hususlar ve çıkarımlar vurgulanmaktadır.

1.1. İşlemin Doğru Tanımlanması (delineation of financial transactions)

Raporun ilk bölümü, bir finansal işlemin nasıl fiyatlandırılması gerektiğini belirlemeden önce işlemi doğru bir şekilde tanımlamanın önemini vurgulamaktadır. Vergi mükellefleri, belirli bir şirketler arası finansal işlemi analiz ederken, bir şirketler arası finansman işleminin ekonomik olarak ilgili koşullar altında dikkate alınması gerekip gerekmediği ve hangi koşullar altında dikkate alınması gerektiği gibi önemli soruları ele almak için, TF Kılavuzunun I. Bölümünde ana hatlarıyla belirtildiği gibi şirketler arası finansman işleminin borç olarak kabul edilmesine ve bu işlemin doğru bir şekilde tanımlanmasına ilişkin rehberliği takip etmelidir. Bu bağlamda dikkate alınması gereken unsurlar, hem borç verenler hem de borç alanlar açısından sözleşme şartlarının ve belirli bir şirketler arası finansal işlemin genel profilinin kapsamlı bir incelemesini içerir.

OECD Finansal İşlemler Kılavuzu ayrıca, finansal işlemin emsallerine uygunluk koşullarını uygun şekilde belirlemek için ekonomik özün ve tarafların fiili davranışlarının önemine işaret etmektedir. Belirli bir finansal işlemin altında yatan “ticari veya finansal ilişkileri” belirlemek için, sözleşmede belirtilen koşullara ek olarak, diğer faktörler ve parametreler de analiz edilmeli ve değerlendirilmelidir. Bunlar, sektöre özel finansal ve likidite ihtiyaçları, bir işletmenin grubu içindeki ekonomik durumu ve stratejik önemi, grubun genel iş ve finansman stratejileri ve sermaye çekmek için alternatifleri gibi piyasayla ilgili faktörleri ve bunların yanı sıra ve çoğu daha da önemlisi, gerçekleştirilen işlevlerin, üstlenilen risklerin ve işlemin tarafları tarafından kullanılan varlıkların grup içi analizini içerir.

Bu, şu anda henüz transfer fiyatlandırması politikalarına ve çokuluslu şirketlerin transfer fiyatlandırması belgelerine dâhil edilmeyen bir şey olan, herhangi bir belirli şirketler arası finansal işlem için ayrıntılı ve özellikli bir işlevsel analiz gerçekleştirmenin önemini ve gerekliliğini vurgulamaktadır.

1.2. Hazine Fonksiyonu (treasury function)

OECD, çok uluslu bir şirketteki bir hazine bölümünün yerine getirmesi gereken işlevlerin somut bir tanımını vererek ilerlemekte ve ardından çeşitli şirketler arası finansal işlemlerin, yani krediler, nakit havuzu, riskten korunma, finansal garantiler ve sabit sigortaların ayrıntılı bir analizine ve tanımına geçmektedir. Yukarıda bahsedilen işlemlerin her biri için, OECD Finansal İşlemler Kılavuzu, şirketler arası finansal işlemlerin emsallerine uygun karakterini analiz ederken izlenmesi gereken değerli bilgiler ve pratik hususlar ve yaklaşımlar sağlar.

1.2.1. Şirketler arası krediler (intragroup loans)

Şirketler arası krediler ile ilgili olarak, Raporlama, işlem için emsallere uygun transfer fiyatının belirlenmesini etkileyebilecek çeşitli faktörleri analiz etmektedir. Bu nedenle, kredi notlarına ve bir grup üyeliğinin etkilerine (örneğin örtük destek) ve belirli bir finansal işlemin emsallere uygun değerlendirmelerini nasıl etkilediğine özel olarak odaklanılır. Grubun desteğinin boyutuna bağlı olarak, bağımsız derecelendirmeden (yani borçlunun bağımsız bir şirket olarak derecelendirilmesi) grup derecelendirmesine kadar herhangi bir seçenek, emsallere uygun olabilir.

İşlem için emsallere uygun transfer fiyatını belirlemek için kullanılabilecek fiyatlandırma yaklaşımlarıyla ilgili olarak, OECD Finansal İşlemler Kılavuzu aşağıdaki rehberliği sağlar:

• Karşılaştırılabilir kontrolsüz fiyat (comparable uncontrolled price-CUP): Rapor, karşılaştırılabilir işlemin mümkün olan en yüksek karşılaştırılabilirliğini sağlamak için uygun harici emsalleri belirleme ihtiyacını ve karşılaştırılabilirlik düzeltmelerinin muhtemel gerekliliğini ana hatlarıyla belirtir.
• Kullanılan fonların maliyeti (cost of funds): Rapor, uygun dış emsallerin yokluğunda, potansiyel bir yaklaşımın borç verenin fonlama maliyetine ve bir kâr marjına bakmak olabileceğini belirtmektedir. Ancak OECD Finansal İşlemler Kılavuzu, işlemin her iki taraf açısından da analiz edilmesi gerektiğine ve bir borçlunun açık piyasada alternatif bir işlem altında daha uygun koşullarda fon elde edebilmesi durumunda fiyatı fon maliyeti yaklaşımına göre belirlenen işleme girmeyeceğine işaret etmektedir.
• Kredi temerrüt takasları (credit default swaps-CDS): Rapor, bir şirketler arası kredinin risk primini belirlemek için kredi temerrüt takaslarından ve ilgili araçlardan potansiyel karşılaştırılabilir işlemler olarak bahsetmektedir.
• Ekonomik modelleme (economic modelling): Özellikle uygun harici emsallerin olmadığı durumlarda, şirketler arası bir kredinin transfer fiyatını belirlemek için ekonomik modelleme kullanılabilir. Rapor, ekonomik modellemenin sonucunun güvenilirliğinin, modele dâhil edilen parametrelere bağlı olduğuna ve sonucun gerçek bir işlemi temsil etmediğine ve bu nedenle büyük olasılıkla karşılaştırılabilirlik düzeltmeleri gerektireceğine işaret etmektedir.
• Bankaların görüşleri (bank opinions): Şirketler arası bir kredi için transfer fiyatlarının belirlenmesinde banka mektubu veya görüşlerinin vekil olarak kullanılması, gerçek bir borç verme teklifini dikkate almadıkları için emsallere uygun bir yaklaşım olarak kabul edilmez.

1.2.2. Nakit havuzu (cash pooling)

Nakit havuzu bağlamında Rapor, nakit havuzunun prensip olarak kısa vadeli bir likidite düzenlemesi olarak görülmesi gerektiğine ve bu nedenle işlemin doğru bir şekilde tanımlanması ve kısa vadeli olup olmadığının değerlendirilmesi için işlem analizinin, işlemi doğru bir şekilde tanımlamak ve kısa vadeli mi yoksa uzun vadeli mi olduğunu değerlendirmek için gerekli olduğuna işaret etmektedir.

Ayrıca Rapor, nakit havuzu liderinin ve nakit havuzu üyelerinin ücretlerinin fiilen gerçekleştirilen işlevlere, üstlenilen risklere ve kullanılan varlıklara bağlı olacağını açıklar. Genel olarak, bir nakit havuzu liderinin, rutin bir hizmet sağlayıcı olarak ödüllendirilmesi gereken bir koordinasyon işlevinden fazlasını yerine getirmediğine işaret eder. Bununla birlikte, işlevsel analiz, nakit havuzu liderinin koordinasyon işlevi dışında değerli faaliyetler yürüttüğünü belirlerse, bu ek faaliyetler için buna göre tazmin edilmesi gerekecektir. Bu, benimsediği borçlanma ve borç verme pozisyonları arasındaki farkın bir kısmını veya tamamını kazanmayı içerebilir.

Son olarak Rapor, nakit havuzu aracılığıyla elde edilen görevdeşlik/sinerji faydalarının, tüm nakit havuzu üyelerinin kasıtlı bir ortak eyleminin sonucu olduğuna ve bu nedenle genellikle üyeler arasında paylaşılacağına işaret etmektedir.

1.3. Mali Garantiler (financial guarantees)

Mali garantiler ile ilgili olarak, Raporlama, yalnızca açık ve dolayısıyla yasal olarak bağlayıcı garantilerin dikkate alınması ve ayrı olarak ödenmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Rapor daha sonra bir mali garantiden etkilenebilecek farklı etkenlere ve bunların emsallere uygun bir perspektiften nasıl görülmesi gerektiğine dikkat çekmektedir. Bir garantinin, borçlanma koşullarının iyileştirilmesi ile sonuçlanması durumunda (örneğin, daha uygun faiz oranları), garantöre genellikle emsallere uygun bir ücretin ödenmesi beklenir. Garantinin borçlanma tutarını etkilediği durumlarda (yani, daha büyük tutarda borçlanmaya erişim), OECD Finansal İşlemler Kılavuzu, borç verenden garantöre bir kredi varsayımında bulunan artan kısmın yeniden karakterizasyonunu ve ardından garantörden borçluya özsermaye katkısını önermektedir.

Bu kapsamda;

• Karşılaştırılabilir kontrolsüz fiyat (CUP) yöntemi,
• Beklenen zararın getirisi, maliyeti ve değerlemesi yaklaşımı ve
• Sermaye desteği yöntemi

dâhil olmak üzere, garantinin alıcısına bir değer sağlayan açık garantiler için emsallere uygun transfer fiyatlarını belirlemek için potansiyel olarak uygun olan çeşitli uygulanabilir yöntemler listelenmiştir.

1.4. Kısıtlı Sigortalar (captive insurance)

Rapor, emsallere uygunluk ilkesinin sabit sigorta ve reasürans düzenlemelerine uygulanmasına ilişkin rehberlik içermektedir. Bir grup, bir takım ticari nedenlerle, örneğin grup şirketleri tarafından ödenen primleri dengelemek; reasürans piyasalarına erişim kazanmak; öngörülemeyen sigorta olayları nedeniyle grubun faaliyet sonuçlarındaki oynaklığı azaltmak için; grup, riski grup içinde tutmanın daha uygun maliyetli olduğunu düşünür veya belirli riskler için sigorta teminatı almak zor veya imkânsızdır.

Bu konuda sıkça sorulan bir soru, bir grup içi işlemin gerçek bir sigorta riski transferi ile sonuçlanıp sonuçlanmadığıdır. Aşağıdakiler de dâhil olmak üzere, işlemin doğru bir şekilde tanımlanması yoluyla bunun nasıl belirleneceği konusunda rehberlik sağlanır:

• Gerçek bir sigorta işine ilişkin göstergelerin belirlenmesi;
• Bir grup şirketinin (group captive) sigorta riskini üstlendiğine ve grup işletmelerinin net ekonomik sermaye pozisyonunda bir iyileşme ile sonuçlanan gerekli risk çeşitlendirmesine ulaştığına dair göstergeler;
• Kısıtlı sigortacının (captive insurer) mı yoksa başka bir kuruluşun yüklenimiyle bağlantılı risk kontrol işlevlerinin yerine getirilip getirilmediği;
• Belirli aracılık faaliyetlerinin bağlantısız taraflara yaptırılmasının etkileri ve
• Reasürans “öncü” (fronting) düzenlemelere yönelik kılavuzun uygulanabilirliği.

1.5. Risksiz ve Riske Göre Ayarlanmış Getiri Oranları (risk-free and risk-adjusted rates of return)

Kılavuzdaki bir güncelleme de, risksiz ve riske göre ayarlanmış getiri oranlarını kapsayan bölümdür. Bu bölüm, önceki bölümlerde ve yayınlarda zaten yer alan ilkelere çok benzer ilkeleri ana hatlarıyla belirtmekte, yani belirli bir işletmenin bağlı bir şirkete finansman sağlarken üstlendiği risk derecesini belirlemektedir. Özünde, fon sağlayan taraf, “bir finansal varlığa yatırım yapmakla ilişkili riski kontrol etmek” için karar verme konumunda değilse, geçerli risksiz oranı aşan bir ücret alma hakkına sahip olmamalıdır. Emsallere uygun risksiz faiz oranı belirlenirken, örneğin para birimi ve vade denkliği gibi temel özellikler dikkate alınmalı; sırasıyla, yalnızca beklenmeyen kârlar üstlenen borç verenler riske göre ayarlanmış getiri hakkına sahip olmalıdır.

2. Mali İşlemler Bakımından Transfer Fiyatlamasında Dikkate Alınması Gereken Hususlar

2.1. Bir ilişkili taraf finansal işlemine girilmesinden önce çeşitli unsurlar dikkate alınmalıdır. Planlama aşaması esastır. Görüşmelerin ve önceden alınan kararların kapsamlı bir şekilde belgelenmesi, vergi makamlarının olası soruşturmaları için vergi mükellefinin işlemin emsallere uygun yapısını sürdürmesine yardımcı olabilir. İşlemin amacı açık ve nesnel olmalıdır.

2.2. Bu, borçlunun bakış açısından, gerekli tutar, gerekli esneklik ve maliyet limitleri konusunda net olmak anlamına gelir. Finansman ihtiyaçları göz önüne alındığında, rasyonel bir borçlu farklı teklifleri karşılaştırır ve en uygun maliyetli ve esnek olanı seçer.

2.3. Borç veren, borçluya fon sağlamadan önce yatırımı da kapsamlı bir şekilde değerlendirmelidir. Bu sürecin bir parçası olarak, borç veren, borçlunun kredi itibarını değerlendirir. Kredi itibarı, uygun bir faiz oranı belirlenirken göz önünde bulundurulması gereken ana faktörlerden biri olduğu için, Finansal İşlemler Kılavuzu Bölüm X, kredi notlarının kullanımına ilişkin kapsamlı rehberlik sağlamaktadır. Transfer fiyatlandırması uygulayıcıları genellikle, eğer varsa, üç kredi derecelendirme kuruluşundan biri tarafından yayınlanan kredi notlarına güvenirler: Moody’s, Standard & Poor’s ve Fitch. Derecelendirme kuruluşları, çok uluslu şirketlere bir bütün olarak kredi notu verirler (buna “kurumsal aile derecelendirmesi/corporate family rating” de denir).

2.4.İlişkili taraf finansal işlemlerinin benzersiz bir özelliği, borç verenin genellikle borçlu üzerinde kontrole sahip olması veya her iki işletmenin de doğrudan veya dolaylı olarak tek bir işletme tarafından kontrol edilmesidir. Bu nedenle, vergi ve transfer fiyatlandırması amaçları için, (tam tutarın) kredinin öz sermayeye bir katkı biçimi olarak değil, bir kredi olarak kabul edilmesi gerektiğini göstermek uygun olabilir. Bunu göstermek için, finansal aracın üzerinde anlaşmaya varılan hüküm ve koşulları göz önüne alındığında, borçlunun üçüncü şahıs bağlamında elde edeceği maksimum borç tutarını belirlemeyi amaçlayan bir borç kapasitesi analizi yapılması önerilir.
İşleme girilmeden önce, finansal aracın şart ve koşullarının belirlenmesi de önemlidir. İlgili taraflar, emsallere uygunluk ilkesine uyarak herhangi bir hüküm ve koşul üzerinde anlaşmaya varma konusunda temelde serbesttir. Piyasa, borç alanların ihtiyaçlarına ve borç verenlerin beklentilerine uyarlanmış çok sayıda finansal araç içermektedir. Bu araçlara ilişkin üç örnek şunlardır:

• Borçlunun sabit tarihlerde anapara üzerinden sabit bir faiz oranı ödediği sade, faiz getiren krediler (plain vanilla interest-bearing loans);
• Borçlunun zayıf yatırımlar yapması durumunda, borç veren için daha yüksek risk taşıyan, ancak borçlunun çok kârlı yatırımlar yapması durumunda da daha yüksek getiri sağlayan kâra iştirakli krediler (profit participating loans) veya
• Borç verene, borçluya veya her iki tarafa borcu borçlunun özkaynağına çevirme hakkı veren dönüştürülebilir krediler (convertible loans).

Şartlar ve koşulların hayati bir unsuru ve borç kapasitesi analizi için esas teşkil eden unsur, finansal aracın fiyatıdır (yani faiz oranı). Bu oran esas olarak borçlunun kredi notundan ve sektöründen ve kredinin para birimi, vade ve geri ödeme yöntemleri gibi bazı temel hüküm ve koşullarından etkilenir. Genellikle, OECD’nin tercih ettiği yöntem olan karşılaştırılabilir kontrolsüz fiyat (CUP) yöntemini kullanmak için yeterli veri bulunduğundan, transfer fiyatlandırması yönteminin seçilmesi bir sorun değildir.

2.5. İlişkili olmayan borç verenler, risk azaltma amacıyla bir izleme süreci uygulayacaklarından, bu aynı zamanda transfer fiyatlandırması açısından da gereklidir.
Covid-19 pandemisine bağlı mevcut sağlık krizi gibi “olağandışı” durumlar, ilgili taraflardan birinin veya her ikisinin finansal işlemin hüküm ve koşullarını yeniden müzakere etmekle ilgilenebileceği olağanüstü durumlara yol açabilir. İlişkili taraflar arasındaki bu tür bir yeniden müzakere, emsallere uygunluk ilkesine bağlı olmalıdır.
Borç verenin bakış açısından, sorumlu kişiler, artan riski potansiyel olarak kontrol etmek ve iyi bilgilendirilmiş kararlar vermek için borçlunun kredi itibarını kavrayabilmeli ve yeniden değerlendirebilmelidir:

• Kredi, riski daha iyi karşılayabilecek başka bir kuruluşa devredilebilir (transfer the loan to another entity).
• Borçlu üzerindeki kontrol düzeyini artırmak için, kredi öz sermayeye dönüştürülebilir (convert the loan into equity).
• Kayıp seviyesini en aza indirmek için erken geri ödeme talep (demand early repayment) edilebilir.

Borçlunun bakış açısından ise, sorumlu kişiler piyasanın gelişimini izlemeli ve mevcut seçenekleri gerçekçi bir şekilde düzenli olarak (yeniden) değerlendirmelidir. Bu, piyasa faiz oranlarının izlenmesini ve sözleşme maddelerinin uygulanmasının potansiyel faydalarını değerlendirmek için kendi şirketin performansını değerlendirmeyi içerir (örneğin, erken geri ödeme, öz sermayeye dönüştürme, fiyatın yeniden müzakere edilmesi, vb.).

2.6. Bir finansal araç, başlangıçta belirlenen vadenin sona ermesi veya finansal aracın devri (transfer of the instrument), sözleşmeye bağlı olarak kararlaştırılan bir seçeneğin (dönüştürme/conversion, erken geri ödeme/early repayment vb.) kullanılması veya borçlunun temerrüdü (default of the borrower) gibi olağanüstü bir durumla karşı karşıya kalabilir.

Bir finansal aracın sonlanmasının farklı koşulları, farklı transfer fiyatlandırması analizleri gerektirebilir. Buradaki en basit durum, anaparanın tahakkuk eden faizi ile birlikte geri ödenmesidir ki, bunun için ek bir transfer fiyatlandırmasına gerek yoktur.

Araçların fiyatını belirlemek için kullanılan piyasa koşulları ve diğer temel faktörler, oluşturulma tarihinden farklı olacağından, aracın ömrünün uzatılması muhtemelen ek transfer fiyatlandırması çalışması gerektirir. Bu nedenle, uzatma tarihinin tüm koşullarının oluşturulma tarihinin koşullarına eşit olmadığına dair makul bir kuşku varsa, tamamen yenilenmemişse borç fiyatlandırma analizi/faiz oranı karşılaştırma ölçütü güncellenebilir.

Sözleşmeye bağlı olarak, finansal araç, diğer herhangi bir varlık gibi, yeni borç veren olacak olan başka bir (ilgili) kuruluşa devredilebilir. Bu tür bir devir, tek bir varlık devri, bir devrin parçası veya bir işletmenin tamamının satın alınması şeklinde gerçekleşebilir. Her durumda, çoğu ülkenin vergi kanunu, bir varlığın adil piyasa değerinden transfer edilmesini gerektirir.

OECD Yönergeleri, bir finansal aracın değerlemesi için belirli bir yöntemden bahsetmemektedir. Bununla birlikte, transfer fiyatlandırması uygulayıcılarının yaygın olarak uyguladığı bir değerleme yöntemi, OECD Kılavuzlarında geçerli bir değerleme tekniği olarak atıfta bulunulan indirgenmiş nakit akışı yöntemidir (discounted cash flow method). Basit faizli sade bir kredi (plain vanilla interest-bearing loan), transfer fiyatlandırması amaçlarıyla değerlendiğinde, yöntem genellikle şu şekilde uygulanır:

• Faiz ödemelerini ve vade sonunda anapara geri ödemesini temsil eden (representing interest payments and repayment of principal at maturity), vadeye kadar finansal aracın beklenen nakit akışlarının projelendirilmesi;
• Piyasa koşulları (market conditions) ve o andaki borçlunun kredibilitesi (borrower’s creditworthiness) ile finansal aracın hüküm ve koşulları ve kalan kullanım ömrü dikkate alınarak, devir anında eldeki finansal araç için bir borç fiyatlandırma çalışması yapılması (Borç fiyatlandırma çalışması, değerleme uygulamasında iskonto oranı olarak kullanılabilecek, finansal araç için geçerli olan bir cari piyasa faiz oranı ile sonuçlanacaktır) ve
• Transfer anında aracın adil piyasa değerini toplu olarak temsil edecek olan nakit akışlarının bugünkü değerini belirlemek için beklenen nakit akışlarını hesaplanan iskonto oranıyla indirgenmesi (discount the expected cash flows with the computed discount rate).

3. Son Sözler

OECD TF Kılavuzlarına “finansal işlemler” başlıklı X Bölümünün ilave edilmesiyle birlikte tartışılan üç alan borç/öz sermaye oranı, grup içi finansman ve nakit havuzu düzenlemeleri olacaktır. Buradaki bir soru, ülkelerin vergi makamlarının vergi kanunu, yönetmelikleri, içtihatları ve denetiminde Bölüm X’in kılavuz ilkelerini benimseme hızının ne olacağıdır.

Genel olarak, OECD TF Kılavuzlarına bu Bölümün dâhil edilmesi, vergi mükelleflerinin vergi makamlarının mali işlemlerini nasıl yorumlayacağı konusundaki herhangi bir belirsizliği gidermek için politikalarını, anlaşmalarını ve belgelerini gözden geçirme ihtiyacını vurgulamaktadır.

Bu arada, ilişkili taraf finansal araçlarının transfer fiyatlandırmasına odaklanma, OECD’nin Bölüm X’i yayınlamasından bu yana arttığı söylenebilir. Finansal araçlar transfer fiyatlandırması analizlerinin gerekli olduğu çok sayıda aşamayla karşı karşıyadır. Finansal araçların karmaşıklığı, benzersizliği ve piyasanın gelişiminin öngörülemezliği, sürekli izlemenin vazgeçilmez olduğu anlamına gelmektedir.

(Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.)