Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Vergi

Fehmi Ege
Fehmi Ege
4240OKUNMA

NFT (Non- Fungible Token) Nedir? Vergisel Bir Fikir Yürütme

Her ne kadar temelleri 2012 yılında konu hakkında yazılmış makalelere dayansa hatta bu mahiyette yapılan ilk işlemler 2017 yılında Etherium ağı üzerinde yapılmış olsa da NFT’lerin (Non-Fungible Token) dünya çapında popüler hale gelmesi içinde bulunduğumuz 2021 yılında gerçekleşmiştir.

Yazımızda NFT’leri açıklamaya çalışıp faydaları ve zararlı yönleri ile oluşturabileceği fırsat ve tehditleri değerlendirecek son olarak da NFT alım-satımlarını vergisel yönden bir fikir yürütme mahiyetinde inceleyeceğiz.

NFT (Non-Fungible Token) Nedir?

NFT özetle, dijital veya reel dünyadaki bir varlığın tokenlaştırılması olarak tanımlanabilir. İngilizce “Non-Fungible Token” teriminin açık halinin anlamına bakıldığında Türkçe “değiştirilemez, misli ile karşılanamaz” anlamları ortaya çıkmaktadır.

NFT oluşturmada kullanılan tokenlar eşsiz ve misli olmayan tokenlar olduklarından NFT sahipleri NFT’sini aldıkları varlıkların mülkiyet sahibi olmaktadırlar. Özetle, NFT’ler sahiplerine mülkiyet hakkı sağlamaktadırlar. Eşsiz varlıklara sahip olunması özellikle kolleksiyonerlerin NFT pazarına olan ilgisini artırmıştır.

NFT’lerin oluşturulması Etherium ağı üzerinde başlamış olup bu işlemde öncelikle Etherium ağ geliştiricileri tarafından üretilen ERC-721 ve ERC-1155 akıllı sözleşme türleri kullanılmıştır. NFT’leri oluşturmak için Etherium ağı üzerindeki akıllı sözleşmeleri kullanmak gerekli olup bu sözleşme kullanımları için Gas Fee(1) denilen bir nevi kullanım ücreti NFT oluşturmak isteyenlerce ödenmektedir.

NFT Nasıl Alınır-Satılır?

NFT’ler, bu türden ürünlerin satışa sunulduğu pazar yerlerinde örneğin Etherium ağı üzerinde veya Binance Smart Chain (BSC) üzerinden satın alınabilmektedir(2). NFT satın alabilmek için bir kripto para cüzdanınız olması yeterlidir. NFT satışının yapıldığı birkaç popüler pazar yeri ise aşağıdaki gibidir;

  • Enjin Marketplace
  • Bakery Swap
  • Open Sea
  • Mintable

NFT pazarının ne denli genişlediğini örnek NFT alım satımları üzerinden açıklamak yerinde olacaktır kanaatindeyiz. ABD’li sanatçı Beeple (Mike Winkelmann), eserlerinden oluşan bir kolaj, müzayede evi Christie’s tarafından düzenlenen açık artırmayla 69.4 milyon dolara satıldı. NBA Top Shot uygulaması aracılığıyla satılan Lebron James’in smaç video NFT’’si 77 bin dolara alıcı buldu. Twitter CEO’su Jack Dorsey’in tweet’i 2.9 milyon dolara satın alındı.

Burada şunu ayrıca belirtmek gerekir ki, NFT’lerin de değeri kripto paralardaki (coin/token) gibi kripto varlık hizmet sağlayıcılarında (borsalarda) oluşan işlemler neticesinde değil tamamen alıcı ve satıcı arasındaki denge sonucunda belirlenmektedir. Bu sebeptendir ki, bazen dışarında bakılınca bu NFT’ye bu para nasıl verilir denen durumlar oluşabilmektedir.

NFT’lerin Vergisel Boyutu Üzerine Fikir Yürütme

NFT’lerin dijital veya fiziksel varlıkların akıllı kontratlar yolu ile tokenlaştırılması olduğunu yukarıda açıklamıştık. Öncelikle belirtmek gerekir ki, NFT’lerin ülkemiz vergi sisteminde henüz net bir tanımı bulunmamaktadır. NFT’ler 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 269. maddesine göre “gayrimaddi hak” olarak tanımlanacak olursa aynı kanunun 262. maddesine göre maliyet bedeli ile değerlenmesi gerekecektir.

Gayrimaddi hak kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmayacaksa bu kez aynı kanunun Özel Haller başlıklı 289. maddesi devreye girecek olup bu halde önce borsa rayicine bakılacak olmaması halinde mukayyet değerine gidilecek eğer bu yolla da değer tespiti yapılamaz ise emsal bedeli kullanılarak değerlemesi yapılacaktır.

NFT’leri vergisel olarak tanımlamadan satışından elde edilen kazancın ne şekilde vergilendirilebileceğini tahlil etmek güçtür. Bununla birlikte, NFT’yi satan kişi/kurum bu satışı ticari, zirai veya mesleki faaliyet kapsamında gerçekleştiriyorsa söz konusu satıştan elde edilen kazancın ticari, zirai veya mesleki kazanç kapsamında değerlendirilebileceğini düşünüyoruz.

Bir ressamı ele alalım, çizdiği bir yağlı boya tabloyu NFT’ye dönüştürmüş ve bu NFT’yi satmış olsun. Tablo NFT’ye dönüştürülmeden satılmış olsaydı elde edilen kazanç serbest meslek kazancı olacak ve hatta şartların sağlanması halinde 193 sayılı GVK’nın 18. maddesinde düzenlenen serbest meslek kazançlarına tanınan istisnadan da yararlanabilecekti. Örneğimizde fiziken satış durumundan tek ancak en önemli fark tablonun NFT ye dönüştürülerek satılmış olmasıdır. Buradan hareketle, ressamın tablosunun NFT olarak satışından elde ettiği kazancın da serbest meslek kazancı olarak değerlendirilmesinin yerinde olacağı kanaatindeyiz.

Tabi verdiğimiz örnek basit bir örnekti. Blockchain üzerinden NFT’leştirilme yolu ile oyun karakterlerinin, NBA oyuncu videolarının ve hatta arsaların satıldığı görülmektedir. NFT’ler hakkında çıkarılacak özel bir kanunla NFT satışlarından elde edilen kazancın vergilenmesinin Devlete önemli gelir sağlayacağı kanaatindeyiz. NFT satışlarından elde edilen gelirler göz önüne alındığında, NFT pazarına dair düzenlemenin ne derecede önemli olduğu görülmekte olup vergilendirme yapılırken hiç şüphesiz pazarın döviz kazandırıcı etkisi de göz önüne alınmalıdır. Çok yüksek oranlı bir vergileme, sektörün ülkemizdeki oyuncuları üzerinde olumsuz etki yaratıp ülkemizin sektörden alabileceği potansiyel payın daralmasına sebep olabilir.

Kanaatimizce, NFT’ler çıkarılacak özel bir kanunla vergisel olarak dijital varlık olarak tanımlanabilir ve satıştan elde edilen kazançlar da aşağıdaki şekilde vergilendirilebilir;

  • Eser sahibi bir sanatçı ve benzeri ise elde edilen kazanç serbest meslek kazancı
  • NFT kişi/kurumun ticari veya zirai faaliyeti kapsamında satışa sunuluyorsa ticari/zirai kazanç
  • Mükellefiyet kaydı olmayan ve sanatçı vb. kapsamda değerlendirilemeyecek bir gerçek kişi tarafından NFT satışı yapılması halinde ise değer artış kazancı
  • Mükellefiyet kaydı olmayan bir kişinin devamlı suretle NFT alıp satarak kazanç elde etmesi halinde elde edilen kazancın ticari kazanç

kapsamında değerlendirme yapılarak vergilendirmenin yapılabileceğini değerlendirmekteyiz.

NFT’lerle ilgili olarak vergisel anlamda net bir kanuni tanım yapılmadığından yazımızda ifade ettiğimiz hususlar bir tür fikir jimnastiğinin ötesine geçememektedir.

Ayrıca ifade etmek gerekir ki, Blok zinciri (Block chain) teknolojisindeki gelişmeler dikkate alındığında, NFT’ler özelinde vergisel anlamdaki hususlar tek bir yazıda açıklayıp çözümlemek de mümkün değildir. Yazımızda yapmaya çalıştığımız okuyucuyu bu konuda bilgilendirip bu konuda bir düzenleme yapılması gereğine dikkat çekmektedir. NFT satışına dair vergisel durum ile ilgili olarak İdarenin gerekirse bu hususta özel bir kanun çıkararak konuyu düzenlemesinin yerinde olacağı kanaatindeyiz.

Değerlendirme

Günümüz dünyasında artık pek çok unsur dijital dünyaya taşınmaktadır. Blok zinciri teknolojisinin gelişimi ile bu taşınma önemli bir ivme kazanmıştır. 2020 yılı sonu ila 2021 yılının ilk dönemlerinde görüldüğü üzere DeFi (decentralized finance – merkeziyetsiz finans) projelerinin değerlerinin artması ile finans sektörünün bir bölümü blok zinciri teknolojisi yolu ile dijital dünyaya taşınmıştır. NFT teknolojisi de tıpkı DeFi’nin yaptığı gibi son dönemlerde popüler hale gelmiş olup bu vesile ile özellikle sanat eserlerinin satışı dijital dünyaya taşınmaktadır. NFT’leştirilebilir varlıkların genişliği ve çeşitliliği göz önüne alındığında, alım satıma konu pek çok varlığın satışının NFT pazarlarında yapılabileceğini ve NFT sektörünün geleceğinin parlak olduğunu söylemek gerçekçilikten çok da uzak olmayacaktır.

NFT sektörünün faydalanıcılarına sunduğu avantajlar ve geleceğe dair sunduğu fırsatları aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz;

  • Dijital anlamda bir mülkiyet sahipliği getiriyor.
  • Varlıklarını satmak isteyenlere bunları NFT’lere dönüştürerek çok daha geniş bir müşteri havuzuna hitap etme imkanı getiriyor.
  • NFT sahipleri herhangi bir aracı kullanmaksızın NFT’lerini satabiliyorlar.
  • NFT’ler yolu ile eser sahiplerinin görece yüksek gelir elde etmelerinin ve dünyaca tanınmalarının önü açılıyor.
  • Alım satımlarda daha süratli hareket edilebiliyor yani teslimat dijital ortamda olduğundan daha çabuk gerçekleşiyor.

Sektörün dezavantajlı yanları ile barındırdığı tehditleri ise aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz;

  • Öncelikle merkeziyetsizlik kaynaklı denetimsizlik risklerinin mevcudiyeti (örneğin NFT ye dönüştürülen varlığın orijinalliği)
  • NFT alım satımları üzerinden kara para aklanabileceği (ki bu zaten kripto varlık piyasasının sağlıklı işlemesine yönelik en büyük tehditlerden birisidir)
  • Sektörün gereğinden fazla abartıldığı adeta balon gibi şişirildiğini düşünenlerin de ifade ettiği gibi NFT sektörü geleceğe yönelik beklentileri karşılayamayabilir.

Sonuç

Blok zinciri teknolojisinin gelişim süreci dikkate alındığında, bu teknolojinin gelecekte bugünkü yerinden çok daha ileri aşamalara geleceğini söylemek hayalcilik olmayacaktır.

Blok zinciri sistemi üzerindeki akıllı sözleşmeleri kullanarak üretilen NFT’lerin satışı ile oluşan NFT pazarının özellikle gelişmekte olan ülkeler adına sunduğu avantaj ve fırsatlar önemsenmelidir.

Bunun yanında, söz konusu sektör hakkında vergisel yönüne öncelik verilerek kanuni düzenlemelerin de gecikmeksizin yapılmasının faydası da özellikle elde edilebilecek vergi gelirleri göz önüne alındığında ortadadır. Tabi ki söz konusu işlemlerin vergilendirilmesi ile birlikte NFT sektörü artık kanunen tanınmış ve düzenlenmiş olacağından sistem oyuncularından düzenleyici devletlerde ikamet edenler de bu düzenlemeler neticesinde belli yasal haklara sahip olacaklardır.

NFT sektöründe vergisel anlamda düzenlemeler yapılırken sektörün ülke ekonomisine potansiyel döviz kazandırıcı etkisinin de göz önüne alınması gerektiği kanaatindeyiz.

Unutmamak gerekir ki, bu türden teknolojik gelişmelerde ilk hamleyi yapan olmak çoğu kez hamleye yapan ülkelere beklenenin üzerinde fayda sağlamakta ve neticede ekonomik geri dönüşü büyük olmaktadır.

1- Gas: Gaz, işlemlerini kaydetmek ve diğer yazılım eylemlerini gerçekleştirmek için bilgisayarlarını kullanan kişilere ödenen küçük bir Ethereum miktarıdır.
2 - Yazı tarihi itibarı ile Solana ağı üzerinde de NFT alım-satımı mümkündür.

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor