Mutluluk Ekonomisi ve Türkiye’nin Mutluluk Karnesi
Son yıllarda iktisatçılar arasında popüler olan bir konu var: “Mutluluk Ekonomisi”. Antik Yunan’da filozoflar tarafından ele alınan; “Mutluluk Nedir? Nasıl Mutlu Olunur?” soruları özellikle yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren farklı bilim dallarında da kendinden oldukça sık söz ettirir oldu. Ekonomistler, mutluluk kavramının soyut olması sebebiyle tanımı için tek bir fikir birliğine varamasa da bu konuda yaptığı çalışmalarla bilinen Ruut Veenhoven mutluluğu: “Bireyin yaşam kalitesini bir bütün olarak değerlendirmesi ile ulaştığı olumluluk derecesi” (1) olarak tanımlamıştır.
Mutluluğun Ölçümü Mümkün
“Yaşam Memnuniyeti” ve “Öznel İyi Oluş” kelimeleriyle de ifade edilebilen mutluluk kavramını ekonomistler, mutluluğa gidilen yolda iktisadi faktörleri incelemektedir. Dünya üzerinde birçok ülke “Yaşam memnuniyeti Anketi” yardımı ile bireylerin mutluluklarını ölçüp bunu yayınlamaktadır.
Türkiye’de de 2003 yılından beri her yıl düzenli olarak “Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Yaşam Memnuniyeti Anketi (YMA)” ile bireylerin yaşam memnuniyetlerini ölçmektedir. Dünya da yapılan yaşam memnuniyeti anketlerinde mutluluk genellikle: “Yaşamınızı bir bütün olarak düşündüğünüzde ne kadar mutlusunuz?” sorusu ile ölçülmektedir. Yanıtlar ise yapılan ankete göre değişmekle birlikte TÜİK YMA’da 1-5 ölçeği kullanmaktadır. Burada “1- Çok mutluyum, 2-Mutluyum, 3-Orta, 4-Mutsuz 5-Çok mutsuz” anlamına gelmektedir. Ankete katılım ise 18 yaş ve üzeri olarak gerçekleşmektedir.
2019 Yaşam Memnuniyeti Anketi Sonuçları Ne Diyor?
TÜİK’e göre Türkiye’de mutlu olanlar yüzde 52,4 olarak belirtilirken mutsuz olanlar ise yüzde 13,1 oldu. Tek başına bakıldığına bireylerin yarısından fazlası mutlu olarak yorumlanabilir fakat geniş perspektifte bakmakta fayda var. Aşağıda 2003 yılından itibaren Türkiye’nin mutluluk skorları yer almaktadır.(2)
2003 yılında mutluyum diyenler yüzde 59,6 iken 2019 yılında yüzde 52,4’tür. Mutsuz olanlar ise 2003 yılında yüzde 7,3 iken 2019 yılında yüzde 13,1’e yükselmiştir. Bu durumda mutlu olanların oranı düşerken mutsuz olanların da ortanı artmaktadır.
2019 yılında kadınlar yüzde 57 ile erkeklerden daha mutlu oldukları ortaya çıkmıştır. Evliler daha mutlu olduğunu beyan ederken yaşa göre sonuçlarda ise 65 yaş ve üzerinin daha mutlu olduğu araştırma sonucunda yer almıştır.
Bir Okul Bitirmeyenler En Mutlu
Anketin şaşırtıcı sonuçlarından biri de son yıllarda hem işsizlik oranında gözlemlenen artış hem de artan genç işsizler gibi durumlar göz önüne alınınca yükseköğretim mezunlarının anket sonuçlarına göre hayatlarından yüzde 52,7 ile mutlu olmalarıdır. Sonuçlara göre en yüksek mutluluk oranı yüzde 55,4 ile bir okul bitirmeyenlerde görülürken bunu sırasıyla; yüzde 52,7 ile yükseköğretim mezunu, yüzde 52,3 ile ilköğretim veya ortaokul mezunu, yüzde 51,8 ile ilkokul mezunu ve yüzde 50,8 ile lise ve dengi okul mezunu bireyler takip etmiştir.
10 Kişiden 7’si Geleceğinden Umutlu
Yaşam memnuniyeti anketinde geleceğe dair beklentilere de yer verilmektedir. Anket sonuçlarına göre kendi geleceklerinden umutlu olduğunu beyan eden bireylerin oranı yüzde 70 olarak belirtilmiştir. Erkeklerde yüzde 69, kadınlarda ise yüzde 78 olan umut oranına göre kadınların gelecekten daha umutlu olduğu görülmektedir. 2019 yılında bireyleri en çok sağlıklı olmak mutlu ederken bunu; sevgi, başarı, para ve iş takip etmiştir.
Dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de yaşanan Covid-19 salgınının mutluluk üzerindeki yansıması ise TÜİK’in Şubat ayında yayınlayacağı 2020 Yaşam Memnuniyeti Anketi sonuçlarında gözlemlemek mümkün olacaktır.
1 - Ruut Veenhoven, “Concept of Happiness”. https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do;jsessionid=J1y1gBGdqp231wpy1nj02QtZv1y8hDZKG9Xsqs4nV8HkhkMDLBgD!2128513798?id=33729, 15.01.2021.
2 - https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do;jsessionid=J1y1gBGdqp231wpy1nj02QtZv1y8hDZKG9Xsqs4nV8HkhkMDLBgD!2128513798?id=33729, 15.01.2020.