Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Vergi

Nazmi KARYAĞDI
Nazmi KARYAĞDI
3285OKUNMA

Mükellef Kavramı Yerine Vergi Ödeyicisine Geçmek

En teknik tabiriyle mükellef; “Vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu terettübeden (ödev olarak üzerine düşen) gerçek veya tüzelkişidir.”(Vergi Usul Kanunu Md.8)

Arapça “külfet” kökünden gelen mükellef, Osmanlıca sözlüklerde bir şeyi yapmaya, ödemeye mecbur anlamında tanımlanmaktadır.

Günlük hayatımızda nedense mükellef denilince hep aklımıza beyanname vererek vergi ödeyen gerçek ve tüzel kişiler geliyor. Böyle olması da normal. Neredeyse 1950 vergi reformundan beri gelir ve kazanç üzerinden sınırlı sayıda mükellefin beyanname verdiği ve vergi ödediği bir sistemde yaşıyoruz.

Aslında iğneden ipliğe kadar hayatımızın her alanında vergi öderiz de haberimiz yoktur. Çünkü vergiyi dolaylı yollardan öderiz. Yani fiyatların içinde. Sanki mal ya da hizmetin bedeli gibi.

Toplanan vergilerin %72’si dolaylı; fiyatın içinde

2013 Türkiye’sinde kimler vergi ödemiş diye tabloya bakacak olursak;

Akaryakıt rafinerileri, iletişim firmaları, tütün ve alkollü içecek imalatçıları, büyük market zincirleri başta olma üzere beyannameli vergi mükellefleri aracılığıyla hayatta olan tüm vatandaşların vergi ödediğini görüyoruz.

Konuya rakamsal olarak bakacak olursak, Muhasebat Genel Müdürlüğü verilerine göre 2013 yılında toplanan vergilerin dağılımı şöyle:

2013 YILI GENEL BÜTÇE GELİRLERİ (Tahsilat) 
 (Bin TL)
 TOPLAM
Genel Bütçe Gelirleri377.883.805
  I-Vergi Gelirleri326.125.253
    1. Gelir ve  Kazanç Üzerinden Alınan Vergiler92.748.194
    a) Gelir Vergisi63.760.471
        Beyana Dayanan Gelir Vergisi3.083.596
        Basit Usulde Gelir Vergisi305.296
        Gelir Vergisi Tevkifatı58.778.431
        Gelir Geçici Vergisi1.593.148
    b) Kurumlar Vergisi28.987.723
        Beyana Dayanan Kurumlar Vergisi2.074.705
        Kurumlar Vergisi Tevkifatı152.541
        Kurumlar Geçici Vergisi26.760.477
    2. Mülkiyet Üzerinden Alınan Vergiler 7.693.120
    a) Veraset ve İntikal Vergisi339.799
    b) Motorlu Taşıtlar Vergisi7.353.321
    3. Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Vergileri134.854.591
    a) Dahilde Alınan Katma Değer Vergisi37.995.402
        Beyana Dayanan KDV35.783.920
        Tevkif  Suretiyle Kesilen KDV2.211.482
    b) Özel Tüketim Vergisi85.461.234
        Petrol ve Doğalgaz Ürünleri (I)45.158.151
        Motorlu Taşıtlar (II)10.564.665
        Alkollü İçkiler (III-a)5.195.838
        Tütün Mamülleri (III-b)21.326.764
        Kolalı Gazozlar (III-c)299.479
        Dayanıklı Tüketim ve Diğer Mallar (IV)2.916.325
        6111 S.K Kapsamında Tahsil Olunan ÖTV12
    c) Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi6.160.170
    d) Şans Oyunları Vergisi692.341
    e) Özel İletişim Vergisi4.545.452
    f) Dahilde Alınan Diğer Mal ve Hizmet Vergileri-8
    4. Uluslararası Ticaret ve Muamelelerden Alınan Vergiler68.267.351
    a) Gümrük Vergileri5.408.981
    b) İthalde Alınan Katma Değer Vergisi62.725.597
    c) Diğer Dış Ticaret Gelirleri132.773
    5. Damga Vergisi9.415.762
    6. Harçlar12.906.408

(Kaynak: www.muhasebat.gov.tr)

Gelir ve kazanç üzerinde ödenen vergilerin yani dolaysız vergilerin toplam vergi gelirlerine oranı %28. Bir başka açıdan ifade edecek olursak ödenen vergilerin %72’si dolaylı; yani beyanname vermeden, yaşamın içinde farkına varmadan…

Beyanname veren mükellef sayısı

Gelir İdaresi Başkanlığı 2001 yılından beri mükellef sayıları istatistiğini yayınlıyor. Aşağıdaki tablo da gösteriyor ki kira gelirleri için beyanname veren mükellefler dışında, 76 milyon insanın yaşadığı ülkemizde gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri sayısı son 13 yılda, 2 milyon 300 binler civarında sabitlenmiş görünüyor.


Vergi Mükellefleri Sayıları Tablosu: Kaynak: www.gib.gov.tr

Mükellef, yükümlü, vergi ödeyicisi…

Hem vergi gelirlerinin kompozisyonu hem de beyannameli vergi mükellefi sayısından hareketle artık mükellef değil de vergi ödeyicisi demeye ne dersiniz?

Nasılsa 7’den 77’ye hepimiz vergi ödüyorsak, verimli/verimsiz, kaliteli/kalitesiz kamusal mal ya da hizmet olarak sunulan her şeyin bedelini bizzat, dolaylı ya da dolaysız olarak, çoğunlukla da dolaylı olarak ödüyorsak, gelin artık mükellef ya da yükümlü yerine vergi ödeyicisi diyelim.

Bu tür yazılarda alışkanlık olarak, bir kavram ele alındığında, hep kavramın İngilizcesinden örnek verilir. İzninizle ben Azerice’den örnek vereceğim. “İki Devlet, tek Millet”; Azeri qardaşlarımız vergi topladıkları kesimleri “Vergi ödəyiciləri” tabiriyle adlandırmakta.

Öte yandan pek çoğumuzun da bildiği gibi İngilizcedeki “taxpayer” kavramı da bu anlama geliyor.

Ne dersiniz, bizim için de uygun öyle değil mi?

Sadece yükümlülükleri, külfeti, zahmeti çağrıştıran mükellef tabiri yerine artık Devletin gerçek sahibi olan, haklara sahip olan ve bu nedenle de en başta hesap sorma hakkını elinde tutan “vergi ödeyicisi” tabirini kullanmaya ne dersiniz?

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor