Lübnan’da yaşanan “kasıtlı kriz”
1850’den beri yaşanan üç büyük krizden biri
Dünya bankasının ekonomik izleme raporuna göre Lübnan, ekonomi tarihinin en ciddi krizlerinden biriyle karşı karşıya. 2019’dan beri %58,1 daralma yaşayan ülke ekonomisinde, Lübnan lirasının dolara karşı değer kaybı kasım itibariyle %221’e ulaştı. Bu durumun sonucu olarak Lübnan’ın ulusal parası Haziran 2021’de içeride %173 değer kaybetti.
Kaynak: Dünya Bankası
Kamu gelirlerinin milli gelirlere oranı açısından dünyada, Somali ve Yemen’den sonra %6,1 ile en düşük gelire sahip.
Kaynak: Dünya Bankası
Borç yükü, ya da kamu borcunun milli gelire oranında da küresel çapta 4. Sıraya yükselmiştir.
Döviz rezervleri ciddi bir sorun
Aynı rapora göre, Lübnan’da döviz rezervini tehdit eden iki unsur görünmektedir.
- Sermaye girişlerinde yaşanan ani duruş
- Halihazırda yüksek dış ticaret açığı veren Lübnan’da (milli gelirin %25’i), döviz girişini sağlayan turizm sektörünün pandemi kaynaklı ciddi zarar görmesi
Kaynak: Dünya Bankası
Grafikte Lübnan’daki dış ticaretin 2002-2010 yılları arasında -%28 oranında olumsuz etkisi görülmektedir. 2011-2017 yıllarında dış ticaret açığı artmış olmasına rağmen özellikle turizm gelirlerinde yaşanan düşüş, cari açığı artırıcı etki yapmıştır.
2021’in eylül ayında, Lübnan Merkez Bankası’nın altın hariç döviz rezervleri 18,8 milyar olarak görünmektedir. Net rezervler açıklanmasa da negatif bir düzeyde tahmin ediliyor.
Krizin arka planı
Dünya Bankası’nın incelemelerine göre, birçok mezhebin bir arada yaşadığı Lübnan’daki elit kesim, yönetimi devraldığında kayırmacılığı ve rüşveti yaygınlaştı. Ülkenin kaynaklarının sömürülmesiyse sosyal huzursuzluğu ve uzun dönem istikrarı üzerinde tehdit oluşturdu . Yine bu yüzden, fırsatı olan nitelikli iş gücünün ülke dışına çıktığı gözlemlendi. Dünya Bankası, raporunda en acil kamu hizmetlerinin bile aksadığını öne sürdü. Sosyal bunalım 2020 yılında yaşanan Beyrut Limanı’nın patlaması sonucu artarak halk hareketine dönüşürken Hassan Diab hükümeti, eylemler sonucu istifa etti. Dünya Bankası raporunda belirtildiğine göre yeni hükümet de yolsuzluk ve rüşvet olaylarına karşı eski hükümetten farklı bir tutum sergilemedi. Lübnan ekonomisine olumlu katkıları sınırlı olan Saad Hariri hükümeti de 15 Temmuz 2021’de istifa etti.
1-Dünya Bankası tahminlerine göre kurda %100 artış enflasyonu 59-77 puan artırıyor.
2- Venezüella’nın 2021’deki kamu borcu verisi bulunamamıştır.