Limited şirketlerde amme borçlarından doğan ortakların sorumluluğu
Limited şirketler neden önce kamu borçların öder ya da ödemeli?
Sermaye şirketlerinde kural, şirket ortaklarının tek borcu SERMAYE KOYMA BORCUDUR ki bu kavram doktrinde TEK BORÇ İLKESİ olarak adlandırılır.
Ortağın bilanço zararlarını karşılaması kararları için, yani ortağın cebinden para çıkıp şirkete giriş yapması için hem Anonim Şirkette hem de Limited Şirketlerde Oy Birliği aranmaktadır.
Bunun dışında şirket ortakları da taahhüt ettikleri sermaye payını ödedikten sonra şirketin alacaklılarına karşı sorumsuzdur.
Limited şirkette ortaklar, şirket borçlarından sorumlu olmayıp Şirket, borç ve yükümlülükleri dolayısıyla sadece malvarlığıyla sorumludur (TTK m. 602).
Ortaklar, sadece şirkete karşı taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlüdürler (TTK m. 573/2).
Ancak AATUHK’un 35. maddesi ile bu kurala bir istisna getirilmiştir. Ancak Limited Şirketler bu konuda istisnai özellik taşımaktadır.
Şöyle ki, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun gereğince, Limited Şirketin Amme borcu, şirket tüzel kişiliğinden tahsil edilemediğinde veya tahsil edilemeyeceği anlaşıldığında, limited şirket ortaklarının sorumluluğu gündeme gelmektedir.
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun
“ Madde 35 –– (Değişik: 22/7/1998 – 4369/ 21 md.)
Limited şirket ortakları, şirketten tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan amme alacağından sermaye hisseleri oranında doğrudan doğruya sorumlu olurlar ve bu Kanun hükümleri gereğince takibe tabi tutulurlar.
(Ek fıkra: 4/6/2008-5766/3 md.) Ortağın şirketteki sermaye payını devretmesi halinde, payı devreden ve devralan şahıslar devir öncesine ait amme alacaklarının ödenmesinden birinci fıkra hükmüne göre müteselsilen sorumlu tutulur.
(Ek fıkra: 4/6/2008-5766/3 md.) Amme alacağının doğduğu ve ödenmesi gerektiği zamanlarda pay sahiplerinin farklı şahıslar olmaları halinde bu şahıslar, amme alacağının ödenmesinden birinci fıkra hükmüne göre müteselsilen sorumlu tutulur.” demektedir.
Açık yasa maddesi karşısında zihinlerde iki soru oluşmaktadır;
- Amme Alacaklarının Kapsamı nedir?
- Limited Şirkette Amme Alacaklarının Takibinde Kanuni Temsilci Ve Ortakların Sorumluluğunun Dereceleri nedir?
Bunları açıklayalım;
Amme alacaklarının kapsamı
Amme alacakları, AATUHK’un 1. maddesinde tarif edilmiştir.
A- ASLİ AMME ALACAKLARI
Asli amme alacakları; vergi, resim ve harç, vergi cezaları, para cezaları ile bu alacakların takiplerine ilişkin muhakeme masraflarını ifade eder.
B- FER’İ AMME ALACAKLARI
Fer’i amme alacakları, asli amme alacaklarının geç ödenmesi veya ödenmemesi halinde ortaya çıkan alacaklardır. Fer’i amme alacakları; tecil faizi gecikme zammı (AATUHK m. 51), haksız çıkma zammı (AATUHK m.8),gecikme faizi (VUK m. 112 b. 3) ve pişmanlık zammıdır (VUK m. 371).
C-AMME HİZMETİNDEN DOĞAN DİĞER AMME ALACAKLARI
Amme hizmetinden doğan diğer amme alacakları, devlet, il özel idareleri ve belediyelerin amme hizmeti gerçekleştirmesi sebebiyle ortaya çıkan, ancak sözleşmeden, haksız fiilden veya sebepsiz zenginleşmeden kaynaklanmayan alacaklardır
D- AMME ALACAKLARININ TAKİP MASRAFLARI
Asli, fer’i ve amme hizmetinden doğan amme alacaklarının takip ve tahsili amacıyla yapılan masraflar da amme alacakları arasında yer almaktadır
E-AATUHK’A GÖRE TAHSİL EDİLECEĞİ DÜZENLENEN ALACAKLAR
İlgili kanunlarında AATUHK’na atıf yapılan alacaklara ise, Sosyal Güvenlik Kurumu prim alacakları (5510 sayılı Kanun114 m. 88) 115, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarından bazılarının aidat bedelleri
Tek tek saymak gerekirse ;
- Vergi, resim ve harç, vergi cezaları, para cezaları
- Tecil faizi gecikme zammı, haksız çıkma zammı, gecikme faizi ve pişmanlık zammıdır
- Amme alacakları tahsil takip masrafları
- SGK primleri
Borçlarından Ltd. Şirket ortakları payları oranında sınırsız sorumludur.
Limited şirkette amme alacaklarının takibinde kanuni temsilci ve ortakların sorumluluğunun dereceleri
Öğretide, AATUHK’un 35. ve mük. 35. maddelerinde düzenlenen sorumluluklar ile VUK’un 10. maddesinde düzenlenen sorumluluk sebebiyle yürütülecek takiplerde ortak ve kanuni temsilcilerin takibinde bir öncelik sıralaması bulunmadığı da ifade edilmiştir. Bu görüşe göre, ortaklar ve kanuni temsilcilerden herhangi biri hakkında takip yapılabilir. Bu bakımdan limited şirkette, kanuni temsilcilerin ve ortakların sorumluluğu aynı derecededir.
Limited şirket tüzel kişiliğinden tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan vergi borçları için şirket ortaklarından tahsilinin öncelikle kanuni temsilcilerinin takip edilmiş olmasının zorunlu olup olmadığına dair Danıştay İçtihadı Birleştirme Kararı yayınlandı. (Danıştay İBK, 11.12.2018 E. 2013/1 K. 2018/1. (20 Haziran 2019 tarihli RG., E.T.18.08.2021)
Danıştay İçtihadı Birleştirme Kararında, limited şirketin malvarlığından tahsil edilemeyen ya da tahsil edilemeyeceği anlaşılan vergi borcunun takibinde kanuni temsilci ile ortaklar arasında bir öncelik sonralık ilişkisi bulunmadığından limited şirketin vergi borcundan dolayı ortağın sorumluluğuna gidilebilmesi için öncesinde kanuni temsilcinin takibin yapılmasının zorunlu olmadığı ifade edilmiştir.
Vergi borcunun takibinde kanuni temsilci ile ortaklar arasında bir öncelik sonralık ilişkisi bulunmamaktadır.
Şirket borcunu ödeyen ortakların rücu hakkı
Ortakların, amme borçlarından sorumluluğunun düzenlendiği AATUHK’un 35. maddesinde rücu edilmesine ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Öğretide, ortakların, ödedikleri tüm amme borcu için şirkete rücu imkanlarının bulunduğu kabul edilmektedir.
Sonuç olarak;
Limited şirket ortakları şirketten tahsil imkanı bulunmayan
- Vergi, resim ve harç, vergi cezaları, para cezaları
- Tecil faizi gecikme zammı, haksız çıkma zammı, gecikme faizi ve pişmanlık zammı
- Amme alacakları tahsil takip masrafları
- SGK primleri
borçlarından payları oranında sınırsız sorumlu olup kanuni temsilciyle aynı anda takip edilebilir.
Amme alacaklarını ödemek zorunda kalan şirket ortağı şirkete rücu edebilir.