Kurumlar vergisinde oran uygulamaları
Yazımızda, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununda yer alan ve bu verginin mükelleflerine uygulanan oranlar hakkında okuyucuya bilgi verilecektir.
Bahis konusu oranlar; yıllık kurum kazancına uygulanan %25 ve %30 oranları, geçici vergi ve stopaj (tevkifat) oranları, Cumhurbaşkanınca ilan edilen ülkelere ilişkin ödemeler üzerinden yapılan kesinti oranı, yabancı ulaştırma kurumlarına uygulanan vergi oranları, yurt içi asgari kurumlar vergisi oranı, indirimli oran uygulamaları ve indirimli kurumlar vergisidir.
Bunlardan indirimli oran uygulamaları ve indirimli kurumlar vergisi ayrıntılı şekilde açıklanacak, diğer alt başlıklara ise konu bütünlüğünü sağlamak gayesiyle kısaca değinilecektir.
%25 ve %30 Oranları
Kurumlar vergisi, genel olarak, kurum kazancı üzerinden %25 oranında alınmaktadır. Bazı kurumların kazançları üzerinden ise %30 oranında kurumlar vergisi alınır.
Aşağıdaki kurumlar kazançları üzerinden %30 oranında kurumlar vergisi ödemektedir:
- Bankalar,
- 6361 sayılı Kanun kapsamındaki şirketler,
- Elektronik ödeme ve para kuruluşları,
- Yetkili döviz müesseseleri,
- Varlık yönetim şirketleri,
- Sermaye piyasası kurumları,
- Sigorta ve reasürans şirketleri
- Emeklilik şirketleri,
- 3996 sayılı Kanuna göre yap-işlet-devret modeli çerçevesinde gerçekleştirilen projelerde sözleşmenin tarafı olarak faaliyette bulunan şirketler ile (2025 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde)
- 6428 sayılı Kanun hükümlerine göre kamu özel iş birliği modeli çerçevesinde yürütülen projelerde sözleşmenin tarafı olarak faaliyette bulunan şirketlerin (2025 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde)
Geçici Vergi Oranı
Kurumlar vergisi mükellefleri, cari dönemin kurumlar vergisi oranında geçici vergi öderler.
Stopaj (Tevkifat) Oranları
Kurumlar Vergisi Kanununun 15. maddesi uyarınca kurumlara yapılan bazı ödemelere ilişkin vergi kesintisi oranları 12.1.2009 tarihli ve 2009/14594 sayılı Kararnamenin Eki Karar ile tespit edilmiştir.
Kurumlar Vergisi Kanununun 30. maddesi uyarınca dar mükellefiyete tabi kurumların vergi kesintisine tabi kazanç ve iratlarından yapılacak vergi kesintisi oranları ise 12.1.2009 tarihli ve 2009/14593 sayılı Kararnamenin Eki Karar ile tespit edilmiştir.
Cumhurbaşkanınca İlan Edilen Ülkelere İlişkin Ödemeler Üzerinden Yapılan Kesinti Oranı
Cumhurbaşkanınca ilan edilen ülkelerde yerleşik olan veya faaliyette bulunan kurumlara (tam mükellef kurumların bu nitelikteki ülkelerde bulunan iş yerleri dahil) ilişkin ödemeler üzerinden vergi kesintisi yapılması öngörülmüştür.
Yabancı Ulaştırma Kurumlarına Uygulanan Vergi Oranları
Yabancı ulaştırma kurumlarının vergiye matrah olacak kurum kazancı, hasılata ortalama emsal oranlarının uygulanması suretiyle hesaplanır.
Ortalama emsal oranları, Türkiye'de daimî veya arızî olarak çalışan bütün kurumlar için; kara taşımacılığında %12, deniz taşımacılığında %15, hava taşımacılığında %5 olarak uygulanır.
Cumhurbaşkanı, Kanunun 23. maddesine göre vergilendirilen yabancı ulaştırma kurumlarında vergi oranını tespit etmeye yetkili kılınmıştır.
Bu yetki karşılıklı olmak şartıyla kullanılır.
Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi Oranı
Ödenmesi gereken yurt içi asgari kurumlar vergisi 2025 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlara %10 oranında uygulanacak, bu hesaplamada indirimli oran ve indirimli kurumlar vergisi de dikkate alınacaktır.
İndirimli Oran Uygulamaları
Kurumlar vergisi oranı;
- Birleşen ve birleşilen küçük ve orta büyüklükteki işletme (KOBİ)’lerin üretim faaliyetinden elde ettiği kazançlarına,
- Payları halka arz edilen kurumların kurum kazançlarına,
- İhracat yapan kurumların ihracattan elde ettikleri kazançlarına,
- Üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların üretim faaliyetinden elde ettikleri kazançlarına,
indirimli olarak uygulanmaktadır. Bunları sırasıyla açıklayalım.
- Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme (KOBİ)’lere Yönelik Uygulama
KOBİ’lerin münhasıran üretim faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranının indirimli olarak uygulanabilmesi için;
- Birleşmenin, Kanunun 19 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan devir şartlarını taşıması,
- Birleşen kurumların KOBİ niteliğinde olması,
- Birleşen kurumların devir tarihi itibarıyla sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumlardan olması,
şarttır.
Kurumlar vergisi oranını %75'e kadar indirimli uygulatmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
KOBİ niteliğinde olmayan kurumlarla gerçekleştirilen devirler dolayısıyla indirimli oran uygulamasından yararlanılması mümkün değildir.
Sanayi sicil belgesini haiz olmakla birlikte fiilen üretim faaliyetiyle iştigal etmeyen veya fiilen üretim faaliyetiyle iştigal etmekle birlikte sanayi sicil belgesini haiz olmayan KOBİ’ler, diğer şartları taşısalar dahi uygulamadan yararlanamazlar.
Diğer taraftan, üretim faaliyetleri dışında elde edilen kazançlar için kurumlar vergisi oranı indirimli olarak uygulanamaz.
Şartları sağlayan KOBİ’lerin, birleşme tarihinde sona eren hesap döneminde münhasıran üretim faaliyetinden elde ettiği kazançları ile birleşilen kurumun birleşme işleminin gerçekleştiği hesap dönemi dahil olmak üzere üç hesap döneminde münhasıran üretim faaliyetinden elde ettiği kazançlarına, Cumhurbaşkanınca belirlenecek indirimli oranda kurumlar vergisi uygulanır.
Devir tarihinden sonra, devir tarihi itibarıyla faaliyette bulunulan alanlardan farklı alanlarda üretim faaliyetlerine başlanılması halinde, bu yeni üretim faaliyetlerinden, kalan süre içerisinde elde edilen kazançlara da kurumlar vergisi oranı indirimli olarak uygulanabilir.
Birleşmeden sonra birleşilen kurumun KOBİ niteliğini kaybetmesi münhasıran üretim faaliyetinden elde ettiği kazançlarına kurumlar vergisi oranının indirimli olarak uygulanmasına engel teşkil etmez.
- Payları Halka Arz Edilen Kurumlara Yönelik Uygulama
Kurumlar, paylarının ilk defa halka arz edildiği hesap döneminden başlamak üzere beş hesap dönemine ait kurum kazançlarına indirim uygulayabilir.
Halka arz şartının Kanunda öngörülen şekilde sağlandığı geçici vergilendirme döneminden itibaren kurumlar vergisi indirimli olarak uygulanabilir. Önceki geçici vergilendirme dönemlerinde kanuni oran üzerinden hesaplanan geçici vergiler için düzeltme işlemi yapılamaz.
Bu kapsamda, kurumlar vergisi oranı 2 puan indirimli olarak uygulanabilir.
Kurumlar vergisi oranının indirimli olarak uygulanabilmesi için, kurumların paylarının Borsa İstanbul Pay Piyasasında ilk defa işlem görmek üzere en az %20 oranında halka arz edilmesi gerekmektedir.
%20’lik oranın hesabında halka arz edilen tutarla birlikte ulaşılan toplam sermaye tutarı dikkate alınır.
İndirimden yararlanılan hesap döneminden itibaren beş hesap dönemi içinde pay oranına ilişkin belirlenen şartın devam ettirilmesi (korunması) gerekir.
Bu şartın kaybedilmesi hâlinde, indirimli vergi oranı uygulaması nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir.
İndirimli oranlı kurumlar vergisinden yararlanan kurumların ilk defa halka arzın gerçekleştiği hesap döneminden itibaren beş hesap dönemi içerisinde tasfiyeye girmeleri veya devir ya da tam bölünme yoluyla infisah etmeleri halinde indirimli vergi oranı uygulaması nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir.
- İhracat Yapan Kurumlara Yönelik Uygulama
İhracat yapan kurumların münhasıran ihracattan elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranı 5 puan indirimli olarak uygulanabilir.
Hesap dönemi olarak takvim yılını kullanan mükellefler tarafından, 2022 hesap dönemindeki ihracat faaliyetinden elde edilen kazançları için kurumlar vergisi oranı 1 puan indirimli şekilde uygulanmıştır.
İmalatçı veya tedarikçi kurumların, aracılı ihracat sözleşmesine dayanarak, dış ticaret sermaye şirketleri veya sektörel dış ticaret şirketleri üzerinden gerçekleştirdikleri ihracat faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına da 5 puan indirim uygulanabilir.
Bunun için tanzim edilmiş bir aracılı ihracat sözleşmesinin varlığı şart olup, kazancın bu sözleşme kapsamındaki faaliyetlerden elde edilmiş olması gerekmektedir.
Gerek mal gerekse hizmet ihracından elde edilen kazançlara kurumlar vergisi oranı 5 puan indirimli uygulanabilir.
Hizmet ihracı, yurt dışındaki bir müşteri için yapılan ve yurt dışında faydalanılan hizmetleri kapsamaktadır.
Karşılıklı olmak şartıyla uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye’de verilen roaming hizmetlerinden elde edilen kazançlar da uygulamadan yararlandırılabilir.
Yurt dışından satın alınan malların Türkiye’ye girmeksizin başka bir ülkedeki müşteriye satılmak suretiyle ihraç edilmesi halinde bu faaliyetten elde edilen kazanç için 5 puan indirimden yararlanılabilir.
Yurt içinden, serbest bölgeler ile gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere bu mağazalara yapılan satışlar ihracat olarak kabul edilerek bu faaliyetten elde edilen kazançlara 5 puan indirim uygulanabilir.
Beş (5) puan indirim uygulanacak matrah ve kazanç tutarının tespitinde dikkate alınacak hususlar şunlardır:
- Mükelleflerin; ihracat faaliyetlerinin yanı sıra diğer faaliyetlerinden elde ettiği kazançlarının da bulunması halinde, ihracattan kaynaklanan 5 puan indirim uygulanacak matrah, ihracattan elde edilen kazancın ticari bilanço karına oranlanması suretiyle tespit edilir.
İndirimli oran uygulanacak matrah: Matrah x İhracat faaliyetinden elde edilen kazanç
Ticari bilanço karı
- 5 puan indirim uygulanacak kazanç tutarı gerek ihracattan elde edilen kazancı gerekse ilgili dönem safi kurum kazancını aşamaz.
- İhracat faaliyetinden elde edilen kazancın ticari bilanço karından fazla olması halinde safi kurum kazancını aşmamak kaydıyla ihracat faaliyetinden elde edilen kazancın tamamına 5 puan indirim uygulanabilir.
- Hizmet ihracından elde edilen kazancın kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim olarak dikkate alınmış olması halinde, ihracat kazancının vergi dışı bırakılmış olan kısmı için kurumlar vergisi oranı 5 puan indirimli uygulanamaz. İhracat faaliyetinden elde edilen kazancın Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendinde yer alan indirime konu edilen kısmı indirildikten sonra kalan tutar 5 puan indirimli oranın uygulanacağı matrahın tespitinde dikkate alınabilir.
- Gerek bu Kanundaki gerekse diğer kanunlardaki muhtelif düzenlemeler dolayısıyla ihracat faaliyetinden elde edilen kazancın kurumlar vergisi istisnasına konu edilmesi halinde, istisnaya konu edilen ihracat kazancı için, kurumlar vergisi oranı indirimli olarak uygulanamaz. İndirim uygulanacak matrahın hesabında, istisnaya konu edilerek vergi dışı bırakılmış olan ihracat kazancı, ticari bilanço karından da çıkarılır.
- Üretim Yapan Kurumlara Yönelik Uygulama
Sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların münhasıran üretim faaliyetinden elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranı 1 puan indirimli uygulanabilir.
Bu kurumların;
- Sanayi sicil belgesine sahip olma,
- Fiilen üretim faaliyetiyle iştigal etme,
şartlarını birlikte sağlamaları gerekir.
Sanayi sicil belgesini haiz olmakla birlikte fiilen üretim faaliyetiyle iştigal etmeyen veya fiilen üretim faaliyetiyle iştigal etmesine rağmen sanayi sicil belgesini haiz olmayan kurumlar, bu hükümden yararlanamazlar.
Sanayi sicil belgesini haiz olan ve münhasıran bu belge kapsamında yazılım, bilişim ve benzeri hususlarda gerçekleştirilen üretim faaliyeti sonucu elde edilen kazançlara da kurumlar vergisi oranı 1 puan indirimli olarak uygulanabilir.
Bir (1) puan indirim uygulanacak matrah ve kazanç tutarının tespitinde dikkate alınacak hususlar şunlardır:
- Sanayi sicil belgesini haiz mükelleflerin üretim faaliyetlerinin yanı sıra diğer faaliyetlerinden elde ettiği kazançlar bulunması halinde, üretim faaliyetinden elde edilen ve 1 puan indirim uygulanacak matrah, fiilen yapılan üretimden elde edilen kazancın ticari bilanço karına oranlanması suretiyle tespit edilir.
İndirimli oran uygulanacak matrah: Matrah x Üretim faaliyetinden elde edilen kazanç
Ticari bilanço karı
- Birden fazla konuda üretim faaliyetinde bulunan mükelleflerin üretimden elde ettikleri kazancın tespitinde, üretim faaliyetlerinden elde edilen kazançlar (varsa üretimden doğan zararlarla) bir bütün olarak değerlendirilir.
- Üretim faaliyetlerinin sonucunda toplamda zarar doğması halinde, ticari bilanço karı ve/veya safi kurum kazancı bulunsa dahi, üretim faaliyeti nedeniyle 1 puan indirim uygulanması söz konusu olmaz.
- Bir (1) puan indirim uygulanacak kazanç tutarı, gerek üretimden elde edilen kazancı gerekse ilgili dönem safi kurum kazancını aşamaz.
- Üretim faaliyetinden elde edilen kazancın, ticari bilanço karından fazla olması halinde, safi kurum kazancını aşmamak kaydıyla, üretim faaliyetinden elde edilen kazancın tamamına 1 puan indirim uygulanabilir.
- Gerek bu Kanundaki gerekse diğer kanunlardaki muhtelif düzenlemeler dolayısıyla üretim faaliyetinden elde edilen kazancın kurumlar vergisi istisnasına konu edilmesi halinde, istisnaya konu edilen üretim kazancı için, kurumlar vergisi oranı indirimli olarak uygulanamaz. İndirim uygulanacak matrahın hesabında, istisnaya konu edilerek vergi dışı bırakılmış olan üretim kazancı, ticari bilanço karından da çıkarılır.
Mükellefler, ürettikleri ürünlerin gerek yurt içi piyasalarda gerekse yurt dışı piyasalarda satışını gerçekleştirebilmektedirler.
İhracat ve üretim faaliyetlerinin birlikte yapılması halinde indirimli oran uygulamasında dikkate alınacak hususlar şunlardır:
- Sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden mükelleflerin ürettikleri ürünlerin ihracatından elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranının 5 puan indirimli olarak uygulanması yeterlidir. Bu kazancın üretime isabet eden kısmına ikinci defa indirime yol açacak şekilde ayrıca 1 puan indirim uygulanamaz.
- Mükelleflerin kendi ürettiği ürünlerin ihracı ile satın aldığı ürünlerin ihracından doğan kazançların toplamı "ihracat faaliyetinin" sonucu olarak değerlendirilir.
- Üretim ve ihracattan elde edilen toplam kazancın ticari bilanço karından fazla olması halinde, kurumlar vergisi oranı indirimli uygulanacak olan kazanç tutarı, safi kurum kazancını (matrahı) aşamaz.
- Üretim ve ihracattan elde edilen toplam kazancın ticari bilanço karından fazla olması halinde, indirim uygulanacak matrah, üretim ve ihracat faaliyetinden elde edilen toplam kazancın ayrı ayrı üretim ve ihracattan elde edilen kazanca oranına göre tespit edilir.
- Ticari bilanço karının sıfır olmasına rağmen kurumlar vergisi matrahının oluştuğu durumlarda, indirim uygulanacak matrah kısmı, üretim ve ihracat faaliyetinden elde edilen toplam kazancın ayrı ayrı üretim ve ihracattan elde edilen kazanca oranına göre tespit edilir.
- Üretim ve ihracattan elde edilen toplam kazancın ticari bilanço karından fazla olması halinde, kurumlar vergisi oranı indirimli uygulanacak olan kısım, safi kurum kazancı ne kadar büyük olursa olsun ihracat ve üretim faaliyetlerinden elde edilen kazanç toplamını aşamaz.
İndirimli Kurumlar Vergisi
Uygulandığı Kazançlar
Mükelleflerin;
- Yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırımlarından yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan hesap döneminden itibaren elde ettikleri kazançlarına,
- Yatırım döneminde (yatırıma başlanılan tarihten itibaren) ise diğer faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına,
indirimli kurumlar vergisi uygulanması mümkündür.
Kapsama Girmeyen Kazançlar
Mükelleflerin;
- Taahhüt işlerinden,
- 4283 sayılı Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında yapılan yatırımlardan,
- 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun kapsamında yapılan yatırımlardan,
- Rödovans sözleşmelerine bağlı olarak yapılan yatırımlardan,
elde edilen kazançlar dolayısıyla bu uygulamadan yararlanması mümkün değildir.
Uygulamadan Yararlanabilen ve Yararlanamayan Mükellefler
İndirimli vergi oranı uygulamasından gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilir.
Bu uygulamadan;
- Finans sektöründe faaliyet gösteren kurumlar,
- Sigortacılık sektöründe faaliyet gösteren kurumlar,
- İş ortaklıkları,
faydalanamaz.
Kapsama Girmeyen Harcamalar
14.7.2009 tarihli ve 2009/15199 sayılı ve 15.6.2012 tarihli ve 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Bakanlar Kurulu Kararları uyarınca;
- Arazi,
- Arsa,
- Royalti,
- Yedek parça,
- Amortismana tâbi olmayan diğer harcamalar,
indirimli kurumlar vergisi uygulamasına konu edilemez.
Dolayısıyla bunlar, yatırıma katkı tutarının hesaplanmasında dikkate alınmaz.
Uygulamaya Başlanması
Yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırımlardan elde edilen kazançlarla ilgili olarak indirimli kurumlar vergisi uygulamasına, yatırımın kısmen veya tamamen işletilmeye başlandığı geçici vergi döneminden itibaren başlanılır.
Yatırımdan elde edilen kazanca, teşvik belgesinde yer alan ve vergi indirimi içeren yatırım tutarını aşmamak üzere, gerçekleştirilen yatırım harcaması dolayısıyla hak kazanılan yatırıma katkı tutarına ulaşılıncaya kadar indirimli oranda kurumlar vergisi uygulanır.
Yatırıma Katkı Tutarının Kısmen Kullandırılması
Mükelleflerin yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırımlarının yatırım döneminde diğer faaliyetlerinden 1.1.2013 tarihinden itibaren elde ettikleri kazançlarına, indirimli kurumlar vergisi uygulanması suretiyle yatırıma katkı tutarının kısmen kullandırılması mümkündür.
“Yatırım dönemi” ifadesinden, yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırıma fiilen başlanılan tarihi içeren geçici vergilendirme döneminin başından tamamlama vizesi yapılması amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına müracaat tarihini içeren geçici vergilendirme döneminin son gününe kadar olan süre anlaşılır.
Yatırımın fiilen tamamlandığı tarihin, tamamlama vizesinin yapılmasına ilişkin olarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına müracaat tarihinden önceki bir geçici vergilendirme dönemine isabet etmesi halinde ise yatırımın fiilen tamamlandığı tarihi içeren geçici vergilendirme döneminin son günü yatırım döneminin sona erdiği tarih olarak dikkate alınır.
Şartların Sağlanamaması Halinde Yapılacak İşlemler
Hesap dönemi itibarıyla 32/A maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen şartların sağlanamadığının tespit edilmesi halinde, söz konusu vergilendirme döneminde indirimli vergi oranı uygulanması nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte tahsil olunur.
Yatırıma Katkı Tutarının Ödenen ÖTV’nin Bu Mükelleflere Nakden ya da Vergi Borçlarına Mahsuben Ödenmesi Suretiyle Kullandırılması
Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 12 nci maddesinde, hak kazanılan yatırıma katkı tutarını, elektrik motorlu taşıt araçlarının ilk iktisabı dolayısıyla ödenen özel tüketim vergisinin nakden ya da vergi borçlarına mahsuben ödenmesi suretiyle kullandırmaya Cumhurbaşkanı yetkili kılınmıştır.
Yatırıma katkı tutarının bu madde kapsamında kullanılması için yatırımların;
- 6745 sayılı Yatırımların Proje Bazında Desteklenmesi ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 80 inci maddesi kapsamında teşviklerden yararlanmasına karar verilen bir yatırım olması,
- Sera etkisi yaratan egzoz gazı salınımını tamamen ortadan kaldıracak teknolojilerin geliştirilmesi için münhasıran Türkiye’de gerçekleştirilen Ar-Ge faaliyetleri sonucunda geliştirilen elektrik motorlu taşıt araçlarına yönelik olması,
gerekmektedir.
Bu yatırımlar dolayısıyla hak kazanılan yatırıma katkı tutarının, sadece elektrikli taşıtların ilk iktisabı dolayısıyla 31.12.2035 tarihine kadar vergi dairesine ödenen özel tüketim vergisinin (ÖTV), takvim yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla bu mükelleflere kısmen veya tamamen, nakden ya da vergi borçlarına mahsuben ödenmesi suretiyle kullandırılması mümkündür.
1945 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Türkiye’de üretilen sadece elektrikli taşıtların ilk iktisabı dolayısıyla ödenen ÖTV’nin, takvim yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla, Kararda belirtildiği şekilde tamamen, nakden ya da vergi borçlarına mahsuben ödenmesi suretiyle kullandırılması uygun görülmüştür.
Bu şekildeki kullanımın Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 12 nci maddesi kapsamında hak edilen yatırıma katkı tutarının %56,5’ini veya öngörülen bu tutarın aşılmaması kaydıyla azami 960 bin adet taşıt satışı için ödenen ÖTV tutarını geçmemesi öngörülmüştür.
Yatırıma katkı tutarının mahsuben veya nakden iade alınarak kullanılan bölümü için, ayrıca indirimli kurumlar vergisi hesaplanmaz.
Hak Kazanılan Yatırıma Katkı Tutarından Diğer Vergi Borçlarından Terkin Suretiyle Yararlanılması
İlgili dönem itibarıyla hak kazanılan yatırıma katkı tutarının %10’luk kısmından, özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç olmak üzere tahakkuk etmiş diğer vergi borçlarından terkin edilmek suretiyle yararlanılabilir.
İlgili hesap dönemi başından kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken ayı takip eden ikinci ayın sonuna kadar talep edilmesi şarttır.
Terkin talebinde bulunulabilecek tutar, hak kazanılan yatırıma katkı tutarından indirimli kurumlar vergisi yoluyla kullanılan yatırıma katkı tutarının düşülmesinden sonra bulunan tutarın yarısından fazla olamaz.
Bu uygulamada, diğer vergi borçlarının terkini suretiyle kullanılan yatırıma katkı tutarının bir katına isabet eden yatırıma katkı tutarından da vazgeçildiği kabul edilir. Böylece yatırıma katkı tutarı, diğer vergilerden terkini talep edilen tutar ile terkin nedeniyle vazgeçilen yatırıma katkı tutarı kadar azalmış olur.
Uygulamaların Öncelik Sırası
İhracat yapan kurumların münhasıran ihracattan elde ettikleri kazançları ile fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların münhasıran üretim faaliyetinden elde ettikleri kazançları hakkındaki indirimli oranlar, 32. madde kapsamındaki diğer indirimler uygulandıktan sonraki kurumlar vergisi oranı üzerine uygulanır.
Dolayısıyla, ilk defa halka arz edilen kurumlarda üretim ve ihracat faaliyetiyle iştigal edilerek Kanunun 32. maddesinin yedinci ve/veya sekizinci fıkrası kapsamında bir kazanç elde edilmesi halinde, bu kurumların tüm matrahları için 2 puan indirim hesaplandıktan sonra üretim faaliyetleri ile ihracat faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları için (Kanunun 32. maddesinin altıncı fıkrası kapsamında hesaplanan 2 puanlık indirime ilave olarak) 1 veya 5 puan indirim daha uygulanır.
Kurumlar Vergisi Kanununun 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisinden yararlanacak olan sanayi sicil belgesini haiz mükelleflerin aynı dönemde üretim faaliyetlerinden veya ihracat faaliyetlerinden kazanç elde etmiş olmaları halinde, hem Kurumlar Vergisi Kanununun 32. maddesinin yedinci ve sekizinci fıkraları kapsamında 1 veya 5 puanlık indirimden hem de Kurumlar Vergisi Kanununun 32/A maddesi kapsamında yatırım teşvik belgelerindeki vergi indirim oranına göre indirimli kurumlar vergisinden aynı anda yararlanmaları mümkündür.
Bu durumda, öncelikle Kurumlar Vergisi Kanununun 32. maddesinin yedinci ve sekizinci fıkraları kapsamındaki matraha 1 veya 5 puanlık indirimin uygulanması, sonrasında ise tespit edilen indirimli oranlara Kurumlar Vergisi Kanununun 32/A maddesi kapsamındaki vergi indirimi oranının uygulanması gerekmektedir.
Sonuç
Yazımızda, kurumlar vergisinin beyan döneminde mükelleflere ve diğer okuyuculara faydalı olması düşüncesiyle, Kurumlar Vergisi Kanununda yer alan oranlar hakkında bilgi verilmiştir.