Kurumlar vergisi 2025’e asgari %10’la başlıyor
Şirketler 2025 yılı başından itibaren yeni bir uygulama ile tanışacak. Nihai olarak ödenecek kurumlar vergisi tutarının hesaplanmasında, vergi matrahına %25 (finans kuruluşları vb. %30) vergi kurumlar vergisi oranı uygulanması yeterli olmayacak, ayrıca “Yurt içi asgari kurumlar vergisi” kıyaslaması da yapılması gerekecek. Ekonomi yönetiminin, kamuoyu ile de paylaşılan; vergi gelirlerinde artış amaçlı vergi paketi hazırlığı, vergi dışı bazı düzenlemelerle birlikte 28.07.2024 tarihinde TBMM’de yasalaştı. 2.8/2024 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 28.7.2024 tarih ve 7524 sayılı Kanun, vergi ağırlıklı toplam 61 maddeden oluşmakta; maddelerin yürürlüğü ise yayımından başlayarak 2030 yılına kadar uzanmaktadır. Başlangıçta çok daha kapsamlı ve iddialı düzenlemeleri de içeren hazırlık, TBMM’ye verilen teklif öncesinde değişime uğramış; ekonomi yönetiminin teklifte yer almasını istediği bilinen bazı düzenlemelere teklifte yer verilmemiş, bazı düzenlemeler ise revize edilerek teklife dahil edilmiştir. Her ne kadar teklifin genel gerekçesi ile madde gerekçelerinde belirtilen ifadeler işin tekniğine uygun olsa da teklifin temel gerekçesi, önümüzdeki üç yıllık OVP döneminde bütçe açıklarının azaltılması olarak anlaşılmıştır. Ekonomi yönetimi, yeni vergi düzenlemelerinden beklenen gelir artışları yanında tasarruf önlemleri ile de bütçe açıklarının gerektirdiği Hazinenin borçlanma ihtiyacını küçültmeye çalışmaktadır. Kamu maliyesinde son 50 yıllık gelişmelerin içinde yer alanlar ya da yakından takip edenler iyi bilecektir ki bütçe açıklarını düşürmeye dönük maliye politikası araçlarından, gelir artırıcı düzenlemeler etkili olurken tasarruf amaçlı önlemler ise genelde etkisiz ve sonuçsuz kalmaktadır.
Vergi paketiyle esasen, vergi literatüründe “vergi harcaması” olarak ifade edilen istisna, muafiyet ve indirimlerin azaltılacağı beklentisi oluşmuştu. Sayıları her geçen yıl artan istisna, muafiyet ve indirimlerin kısa (ve orta) vadede kaldırılmasının zorluğu dikkate alınarak asgari vergi tercihinde bulunulmuş, normalde kurum kazançları %25-30 oranında vergilendirilirken; istisna, muafiyet ve indirimlerin tamamı vergilendirme dışında bırakmak yerine (hiç olmazsa) asgari %10 oranında vergilendirilmesi öngörülmüştür. Bu yaklaşıma rağmen, asgari vergi hesabında kapsam dışı bırakılan uzun bir istisna listesi olduğunu da unutmamak gerekir.
Başlangıç: 2025 Birinci Peşin Vergi Dönemi❗
Öncelikle; 7524 sayılı Kanunun 36. maddesi ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen 32/C maddesiyle getirilen “Yurtiçi asgari kurumlar vergisi” düzenlemesinin, vergi mevzuatımızda ilk kez yer alan bir düzenleme olduğunu belirtmek gerekir. Madde metni, teklif öncesi kamuoyuna lanse edilen ciroya bağlı asgari (gelir ve) kurumlar vergisi hazırlığına göre önemli ölçüde revize edilerek yasalaşmıştır. İlk uygulama, 2025 yılı birinci geçici vergi dönemiyle başlayacaktır. Ödenecek asgari kurumlar vergisi, aşağıda belirtilen esaslara göre hesaplanacak ve (vergi çıkarsa) ödenecektir.
- Şimdiye kadar olduğu gibi önce KVK’nın “Kurumlar vergisi oranı ve geçici vergi” başlıklı Madde: 32 ile “İndirimli kurumlar vergisi” başlıklı Madde:32/A’ya göre kurumlar vergisi hesaplaması yapılacaktır.
- Madde: 32/C’de açıkça belirtildiği gibi “...hesaplanan kurumlar vergisi, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının %10’undan az olamaz.” hükmü esas alınacaktır.
- Maddenin (32/C) 2. fıkrasında belirtilen ve konuları itibariyle yaklaşık 15 alt başlıkta toplanabilecek istisna ve indirimler, asgari kurumlar vergisi hesabında düşülebilirken 30’a yakın alt başlıkta toplanabilecek muafiyet, istisna ve indirimler ise asgari vergisinin matrahından düşülmeyecektir.
- Kanunun yayımından önce alınmış teşvik belgeli yatırımlara tanınan katkı tutarı asgari vergiden düşülecek, yeni belgeler kapsamındaki yatırımlara tanınan katkı tutarı ise dikkate alınmayacaktır.
- İhracatçılara 5 puan; sanayicilere 1 puan; belli koşullarda halka arzda 2 puanlık vergi indirimleri, hesaplanan asgari vergiden düşülebilecektir.
- Yeni işe başlayanlarda 3 hesap dönemi uygulanmayacaktır.
- Kanunen kabul edilmeyen giderler kurum kazancına eklenecektir.
- Tebliğde yapılan açıklamaya göre geçmiş yıl zararları, asgari vergisi hesabında kurum kazancından düşülemeyecektir.
- Yurt içi iştirak kazançları, emisyon primleri, yatırım fon ve ortaklık kazançları, teknokent ve serbest bölge kazançları ile Ar-Ge ve tasarım indirimleri; asgari vergi hesaplamasında kapsam dışında tutulan indirim ve istisnalar arasındadır.
- Hesaplanan kurumlar vergisi ile hesaplanan asgari vergiden hangisi büyükse o tutar ödenecektir.
- Cumhurbaşkanı %10’luk asgari vergi oranını; sektörler, faaliyet konusu, iş kolları ya da üretim alanları itibarıyla ayrı ayrı ya da birlikte sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmaya yetkili kılınırken, uygulamanın usul ve esasları da Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca belirlenecektir.
Değerlendirme
7524 sayılı kanunla bir yandan uluslararası faaliyette bulunan çokuluslu şirketler için 2024 yılından geçerli “Yerel ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisi” düzenlemesi yapılırken, diğer taraftan da 2025 yılında ödenecek kurumlar vergisi hesaplamasında dikkate alınmak üzere “Yurt içi asgari kurumlar vergisi” düzenlemesi yapılmıştır. Birincisi OECD modeline uygun detaylı bir çalışmayı gerektirirken ikincisi çok sayıda istisna, muafiyet ve indirimlerden hangilerinin dikkate alınıp hangilerinin dikkate alınmayacağı ayrımının doğru yapılmasını gerektirmektedir. Oysa istisna, muafiyet ve indirimlerin belli bir takvimde azaltılması, kaldırılması ya da daha kolay bir vergi hesaplama yöntemi belirlenmesi yanında geçmiş yıl zararlarının da kapsam dışı bırakılması daha doğru olurdu. Önümüzdeki dönemde bu doğrultuda yeni düzenleme(ler) yapılması sürpriz olmayacaktır.