Kripto Para: BİTCOİN
Kripto para, Blockhain teknolojisi kullanan merkeziyetsiz dijital paralara denilmektedir. En popüler kripto para birimi: Bitcoin.
Bitcoin günümüzde kripto paraların bazı özelliklerini paylaşan ve kriptografiye dayalı doğrulamayla büyüyen bir varlık sınıfının ilk örneğidir.
Bitcoin ne zaman ortaya çıktı?
Satoshi Nakamoto adıyla bilinen bir yazılım geliştiricisi 2008 yılında Bitcoin’i matematiksel kanıtlara dayalı bir elektronik ödeme sistemi olarak önermiştir. Amacı herhangi bir merkezi otoriteden bağımsız, güvenli, doğrulanabilir ve değişmez özellikleriyle elektronik olarak aktarılabilen bir değişim aracı üretmektir.
Peki kimdir Satoshi Nakamoto?
Kim olduğu hala bilinmemekle birlikte 5 Nisan 1975 doğumlu Japonya’da yaşayan biri olduğu iddia edilmektedir. Fakat Nakamoto’nun, Amerika veya Avrupa’da yaşayan, Japon asıllı olmayan kriptografi uzmanı ve bilgisayar bilimcilerinden biri olduğu da iddialar arasındadır. Kusursuz İngilizceye sahiptir. Bitcoin yazılımı da İngilizce olarak yayınlamıştır. Bu özelliğinden dolayı acaba Japon değil mi sorusunu akıllara getirmektedir. Cevabı tabi ki belirsiz.
Satoshi Nakamoto’nun yaklaşık 1 milyon adet Bitcoin’e sahip olduğu düşünülmektedir. Bitcoin’in tüm zamanların en yüksek seviyesini gördüğü Ocak 2021’e göre fiyatı değerlendirildiğinde 47.350 milyar dolara denk gelmektedir. Bu rakamlara göre Nakamoto şu an Forbes’ın en zenginler listesinde 20. sırada yer almaktadır.
Bitcoin sistemi nasıl çalışmaktadır?
Bitcoin’de sistem ödemelerin banka veya ödeme ağ geçidi gibi bir makamdan geçmeden kullanıcılar arasında gönderilmesini sağlar. Elektronik ortamda oluşturulur ve tutulur. Bitcoinler dolar veya euro gibi basılmamaktadır. Dünyanın dört bir yanındaki bilgisayarlar tarafından özgür yazılım kullanılarak üretilmektedir.
Bitcoin dijital olarak işlem gören dövizler gibidir. Bir nevi sanal döviz de diyebiliriz. Ancak merkeziyetsizlik, sınırlı tedarik, takma isim, değişmezlik, bölünebilme gibi özelliklerinden dolayı diğer dijital paralardan farklılıkları vardır.
Bitcoin tek bir kurum tarafından mı yönetiliyor?
Bitcoin’in en önemli özelliği merkeziyetsiz olmasıdır. Bitcoin’i tek bir kurum yönetmez. Gönüllü kodlayıcı bir grup tarafından korunup özel bilgisayarların açık ağı tarafından dünya çapında yayılmaktadır. Bu durum bankaların veya devlet kurumlarının paraları üzerindeki kontrolünden rahatsız olan kişi ve grupları etkilemektedir. Bitcoin dijital paraların kolayca kopyalanabildiği ve yeniden kullanılabildiği çifte harcama sorununu şifreleme ve ekonomik teşviklerin ustaca bir kombinasyonuyla çözer. Bitcoin ile işlemlerin bütünlüğü hiç kimsenin sahip olmadığı dağıtılmış açık bir ağ tarafından korunmaktadır.
Bitcoin sınırlı mıdır?
Fiyat para birimlerinde sınırsız bir arz vardır. Bu arz merkez bankaları tarafından kontrol edilmektedir. Bitcoin’de ise arz altta yatan algoritma tarafından kontrol edilir. Her saatbaşı az sayıda yeni bitcoin satılır ve en fazla 21 milyona ulaşana kadar bunu azalan bir oranda yapmaya devam eder. Bu durum Bitcoin kullanıcılarını üçüncü kişiler tarafından gerçekleştirilecek spekülatif hareketlerle devalüasyona sebep olunması gibi risklere karşı korumaktadır. Böylece bitcoin bir varlık olarak daha cazip hale gelir. Teoride, talep artarsa ve arz aynı kalırsa değer artacaktır.
İşlem yaparken bir isme gerek var mı?
Geleneksel elektronik ödemelerin gönderenleri genellikle tanımlanırken (doğrulama amacıyla kara para aklama ve diğer mevzuatlara uymak için) teoride Bitcoin kullanıcıları yarı anonim olarak çalışırlar. Merkezi bir doğrulayıcı olmadığından kullanıcıların başka bir kullanıcıya Bitcoin gönderirken kendilerini tanıtmalarına gerek yoktur. Bir işlem isteği gönderildiğinde protokol gönderenin gerekli Bitcoin’e ve bunları gönderme yetkisine sahip olduğunu doğrulamak için önceki tüm hareketleri denetler. Bunu yaparken sistemin kimliğini bilmesi gerekmez.
Uygulamada her kullanıcı cüzdanının adresine göre tanımlanır. İşlemler biraz çabayla bu şekilde izlenebilir. Ayrıca kolluk gerekirse kullanıcıları belirlemek için yöntemler geliştirilmiştir. Çoğu borsanın Bitcoin satın almalarına veya satmalarına izin verilmeden önce müşterilerin kimlik kontrolü yapması Bitcoin kullanımının izlenmesini kolaylaştırmaktadır. Ağ saydam olduğundan belirli bir işlemin ilerlemesi herkes tarafından görülebilir. Bu durum Bitcoin’i suçlular, teröristler veya para aklayıcılar için ideal bir para birimi yapmaz.
İşlem yaptıktan sonra Bitcoin değiştirilebilir mi?
Elektronik fiyat işlemlerinin aksine Bitcoin işlemleri geri alınmaz. Bunun nedeni “tamam parayı iade edin” diyebilen merkezi bir yargı olamamasındandır. Bir hareket ağa kaydedilirse ve bir saati geçtiyse değiştirmek mümkün değildir. Bur durum bazı kişileri rahatsız etse de Bitcoin ağındaki herhangi bir işlemin kurcalanamayacağı anlamına gelmektedir.
Bitcoin bölünebilir mi?
Bir Bitcoin’nin en küçük para birimine satoshi denir. Her Bitcoin 100 milyon satoshiye bölünebilir. Bu yüzden Bitcoin 0,00000001 BTC’ye bölünebilir. Bu işlem geleneksel elektronik paranın yapamayacağı mikro işlemlere olanak sağlayabilir.
Peki, son sorum;
21inci yüzyılda dijital çağla birlikte kişiler servetlerini kripto paraya çevirerek bu merkeziyetsiz sistemi daha da geliştirebilirler mi?
Noelle Acheson (ocak’18)
2021 Forbes World’s Billionare List