Kısa Çalışma Ödeneğim Nerede?
Tahminime göre, son günlerde Türkiye’de en çok sorulan sorular listesinin ilk sıralarında “Kısa Çalışma Ödeneğim nerede?” geliyordur.
Nisan ayının en az 10 gününü veya daha fazlasını çalışmaksızın geçiren ve işverenleri tarafından İŞKUR’a kısa çalışma ödeneği başvurusu yapılan çalışanlar bu soruyu İŞKUR’a, işverenlerine ya da arkadaşlarına sıkça soruyorlar.
Zira Kısa Çalışma Ödeneğine (KÇÖ) hak kazananların Mayıs’ın 5’inde Nisan ödeneklerini alması gerekiyordu.
Kısa çalışma ödeneği nedir?
En basit tanımıyla kısa çalışma, aylık çalışma süresinin belirli bir kısmında çalışılmamış yani işin tatil edilmiş olması, işyerinin kapatılması anlamına geliyor.
Aslında daha doğru bir Türkçe ile ifade edilecek olursa “Kısa süreli çalışma ödeneği” olmalıydı diye düşünüyorum.
Çünkü kısa ya da uzun kelimeleri mesafe, uzunluk belirten sıfatlar olup “süre” kelimesi de eklenerek kavram daha anlaşılır hale getirilebilirdi.
Kısa çalışma ödeneği ilk olarak hangi ülkede uygulandı?
KÇÖ, 2008 Ekonomik Krizi esnasında Almanya tarafından (Kurzarbeitergeld) uygulamaya konulan ve başarı elde edilmiş bir sistem.
En temel koşul, işletmenin zorunlu olarak iş kaybı sürecine girmiş olması.
Bu sistemde çalışanlar işten çıkarılmak yerine çalışma süreleri azaltılarak evlerine gönderiliyor, azalan ücret gelirleri de işsizlik fonundan belirli bir düzeyde karşılanıyor.
Dolayısıyla KÇÖ ile hem çalışan hem de işveren korunmuş oluyor.
Koronavirüs zamanında da gündeme gelen KÇÖ ile irili ufaklı pek çok şirketin başvuruda bulunduğu Ajanslarca haber veriliyor. Örneğin Almanya’nın en önemli otomobil üreticileri Auidi, BMW, Mercedes, Volkswagen… gibi.
Türkiye’de kısa çalışma ödeneği ne zaman başladı?
İşsizlik Sigortası Kanununa (4447) 2008 yılında eklenen Ek 2 maddesiyle ülkemizde hayata geçen KÇÖ, genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, üç ayı aşmamak üzere uygulanıyor.
Sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ı İşsizlik Fonundan karşılanarak takip eden ayın 5’inde İŞKUR tarafından çalışanın hesabına ödeniyor.
Koronavirüs döneminde bir çalışanın KÇÖ’den yararlanabilmesi için kısa süreli çalışmanın başladığı tarihten önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olması ve son üç yıl içinde en az 450 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödenmiş olması gerekiyor.
Çalışanlar bekliyor
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk’un kişisel Twitter hesabında 27 Nisan’da yaptığı paylaşıma göre, Türkiye genelinde 291 bin 594 işveren tarafından 3 milyon 194 bin 610 çalışan için başvuruda bulunmuş durumda.
Salgının başlangıcında, 60 gün içinde başvuruların cevaplandırılacağı açıklanmışken başvuruların sayısının olağanüstü artması neticesinde çalışanların zor durumda kalmalarını önlemek amacıyla İşsizlik Kanununa geçici bir madde eklenerek uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödeneklerinin ödenmesi kararlaştırılmıştır.
Ancak hal böyle iken kamuoyunda bekleyiş devam ediyor ve “Kısa Çalışma Ödeneğim nerede?” sorusu sıkça soruluyor.
Kamuoyunun bilgilendirilme beklentisi
İletişim çağını yaşadığımız bu dönemde yurttaşların şeffaflık ve bilgilendirilme talepleri doğal olarak daha da artıyor. Dijital dünyada Devlet, aslında daha şeffaf ve hesap verebilir bir Devlet anlamına geliyor. Dolayısıyla da vatandaş odaklı devlet kavramı yaşamsal ve gerçekçi bir talep haline geliyor.
Bu bağlamda İŞKUR tarafından alınan başvuruların hangi kıstaslara göre değerlendirmeye alındığının (başvuru sırası, şirket büyüklüğü, büyük şehir küçük şehir) topluma açıklanması büyük önem taşıyor. Aksi takdirde söylentilerin önünü ve ardını almak mümkün olmuyor.
İŞKUR’un başvurusu yapılan 3 milyon 194 bin 610 kişiden kaçına şu ana kadar KÇÖ bağlandığı belli değildir. Bu zorlu sürecin etkin bir şekilde yürütülmesi adına sonuçların her gün kamuoyuna açıklanmasında yarar görüyoruz. Tıpkı Sağlık Bakanlığı’nın “Türkiye Günlük Koronavirüs Tablosu”nda olduğu gibi.
Çalışanlar başvurularına ilişkin güncel durumu İŞKUR’un sorgulama sayfasından sorgulayabiliyorlar. Ama bugünlerde önemli olan sorgulamak değil sonuç almak sanırım.
Ramazan bayramına yaklaşırken ve kademeli normalleşme takvimi başlamışken, KÇÖ’yü hak eden çalışanlarımızın tamamının ödemelerini bir an önce alması dileğimizi ileterek yazımızı bitirelim.