Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Araştırmalar

Furkan Musa DOĞAN
Furkan Musa DOĞAN
858OKUNMA

Kandilli Rasathanesi ve müneccimler

Osmanlı Devleti’nin yıkılışına kadar yapısı itibariyle çok değişikliğe uğramayan çalışma alanlarından bir tanesi de müneccimlik veya müneccimbaşılıktır. Geçmişten bugüne kadar bu meslek grubu halk tarafından genel olarak büyücü, falcı veya tılsımcı olarak bilmektedir. Fakat bu böyle değildir.

Müneccim nedir?

Arzın kâinatta bulunduğu mevkiinden geceleyin gökyüzüne seyir edildiğinde milyonlarca  yıldızdan bazılarının kendi aralarında küme halinde olduğu gözlenir. Gerçekte ise her bir yıldız tek başına bir gökcismidir. Ancak insanlar zamanla semayla olan ilgilerinin neticesinde takım halindeki yıldız kümelerinin duruş ve hareketlerinden manalar çıkarmışlardır. Bu hareket ve duruşların manasını araştıran ise müneccimler olarak karşımıza çıkmaktadır. Necm” نجمة” Arapça kökenli bir sözcüktür. Sözlük anlamı “yıldız” olarak karşımıza çıkmaktadır.

Müneccim kelimesinin modern sözlük anlamını Astronomi olarak çevirebiliriz. Müneccimlerin Osmanlı Devleti’ndeki takvim, zayiçe(1)1, imsakiye hazırlamak gibi sınırlı yalnız belirli bir hususlarda ilim gerektiren görevlerin olduğu görülmektedir.

Osmanlı zamanında hatta bazı müneccimlerin depremleri tahmin etme gibi çalışmaları da bulunuyor. Astronomi alanında Fergani, Ömer Hayyam, Takiyüddin Mehmet gibi bilim adamlarını hemen hemen herkes bilmektedir.

Buradan hareketle müneccimlik halk arasında bilinen falcılık, tılsımcılık gibi bilim dışı alanları kapsamamaktadır. “Kâtip Çelebi Keşfü’z-zünûn’da, müneccim olmanın dört mertebesi olduğundan bahsetmektedir. Birincisi, takvim hesabını yapmak ve usturlab aletinin nasıl kullanıldığını bilmek; ikincisi, nücûm ilmine giriş, yıldızların ve burçların tabiatlarını ve mizaçlarını bilmek; üçüncüsü, yıldızların hareketlerini hesap etmeyi, zîc yapmayı ve takvim yapmayı bilmek; dördüncüsü, hey’ eti, yıldızların hareketlerine dair hendesi delilleri, doğru olarak bilmektir. Bu son mertebeye gelen bir kimse, artık müneccim olmuştur. Ancak sonunda zamanındaki müneccimlerin çoğunun tencim ilminde, ilk iki bölümde kaldıklarını, pek azının da üçüncü merhaleye ulaştığını ifade eder.” (Belleten Dergisi”

Kandilli Rasathanesi’nin tarihi

Kandilli Rasathanesi ve müneccimler

Rasathane-i Amire olarak 1868 yılında kurulan, 1894 Büyük İstanbul Depremi'nin ardından 2. Abdülhamid'in İtalya'dan getirttiği cihazlarla deprem araştırmalarına başlayan Kandilli Rasathanesi, 155. yılını kutluyor.  Diğer taraftan 31 Mart Vakasının bastırılmasından sonra kurulan hükümetin Maarif Nazırı Emrullah Efendi Salih Zeki Bey’in önerileri doğrultusunda 21 Haziran 1910 yılında Türkiye’de astronomi ve jeofizik bilim alanlarında öncülerinden sayılan Fatih Gökmen’I yeni yerinde inşa edilecek olan Rasathane’nin müdürlüğüne tayin eder. Fatih Hoca’nın amacı günlük hava durumu olarak da bildiğimiz meteoroloji istasyonu kurmaktır. Hoca, bugünkü Vaniköy üzerindeki İcadiye tepesini uygun görür. 1911 yılında Rasathane-i Amire olarak faaliyetlerine başlar. Son olarak Rasathane 1982 yılında Boğaziçi Üniversitesi'ne bağlanmasından sonra eğitim ve araştırma faaliyetlerine başladı ve "Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Merkezi" adını aldı. (Kaynak: CoreAk)

Kandillideki müneccimler

Türk Edebiyat Tarihi’nin en kıdemli hocası olarak bilinen Prof. Dr. Günay Kut hocamızın Kandilli Rasathanesi’nde bünyesinde bulunan ve Osmanlı Devleti’ndeki müneccimlere ait olan 822 adet el yazması eser bir araya getirerek “Kandilli Rasathanesi Elyazmaları” kataloğunu yayınlamıştır. Anlatıldığı üzere rasathanede bulunan el yazmalarının 1920’li yıllarda muhafazaları için Kandilli Rasathanesi uygun görülmüştür. Diğer taraftan resmi müneccimlik kadrosu halen namaz vakitleri, bayramları, Hicri yılbaşı gibi tarihleri belirleyen Kandilli Rasathanesi’nin bünyesinde astronom olarak görev yapmakta ve Dr. Cumhure Üçer son dönem müneccimlerinden bir tanesidir.

(1) Yıldızların hareket ve konumlarını gösteren cetvel, bu tür cetvellere dayanarak istikbali keşfetme yöntemi

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor