JP Morgan’ın “Metaverse” (Evren ötesi) raporunda öne çıkanlar
Metaverse, yeni bir kavram olmasa da özellikle Mark Zuckerberg’in Facebook’ un adını Meta olarak değiştirmesi sonrasında popülerlik kazandı. Metaverse’ün neyi ifade ettiği hakkında o günden bugüne pek çok araştırma yapıldı ve yazı kaleme alındı. Metaverse, ülkemizde ise bilhassa sanal arsa satışları üzerinden gündeme geldi. Metaverse sürecinde birçok gelişme oldu ve olmaya da devam ediyor(1). Metaverse’ü yeniden gündemin üst sıralarına taşıyan olay ise JP Morgan ın Metaverse hakkında yayımladığı rapor oldu. Yazımızda JP Morgan’ın Metaverse hakkında yayımladığı raporda öne çıkan hususları ortaya koymaya çalışacağız.
JP Morgan, Metaverse üzerine değerlendirmelerde bulunduğu “Opportunities in The Metaverse(2)” başlıklı raporunu 15.02.2022 tarihinde yayımladı. Peki, bu rapor neden önemli? Raporun önemli olmasının nedeni tabi ki raporu hazırlayanın JP Morgan olması. JP Morgan, merkezi New York’ da olan bir Amerikan yatırım bankası olup şirket müşterilerine finansal hizmetler sunmaktadır. Söz konusu banka, 30.06.2021 tarihi itibarı ile piyasa değeri açısından dünyanın lideri konumunda(3). Gelelim bahse konu raporda öne çıkan hususlara…
Raporun giriş kısmında, Metaverse’ün bir hype mı yoksa bir realite mi olduğu sorusu sorulmuş. Esasen zaten konuyla alakalı kesimlerin cevabını en çok merak ettiği soru da bu. Sorunun cevabını aranırken raporda birtakım verilere yer verilmiş. Örneğin;
- Her yıl 54 milyar $ sanal mallara harcanmakta
- Roblox’da günde 60 milyar mesaj atılmakta
- NFT marketcap’i 41 milyar $ büyüklükte
- Ünlü Metaverse projelerinden biri olan Sandbox’ın 200 stratejik partneri mevcut
Raporda tüm insani faaliyetlerin Metaverse’de olamayabileceği ifade edilse de, Metaverse’ün tüketiciler ve satıcılar (markalar) adına yeni fırsatlar barındırdığından bahsedilmiş. Metaverse’ün yıllık gelirlerde 1 trilyon doların üzerinde olduğu tahmin edilen pazar fırsatı sunduğu ifade edilmiş. JP Morgan raporunda Metaverse’ü “sanal bir topluluk oluşturan fiziksel ve dijital yaşamlarımızın kusursuz birleşimi” olarak tanımlamış ancak devamında Metaverse’ün esasen herkesin kabul edeceği net bir tanımı olmadığını da belirtmiş.
JP Morgan raporunda tek bir Metaverse olmadığını ve birden çok Metaverse olduğunu belirterek bu evrenlerin dijital dünyadaki etkileşimi arttırdığını da eklemiş. Metaverse sürecinin gelişimini anlamak için Web-2 den Web-3 e geçişi anlamanın gerekliliği de vurgulanmış olup bu geçiş tablolaştırılarak ele alınmış.
Covid-19 salgını ile sürecinin hızlandığı ifade edilen Metaverse’ün gelişmesinde birtakım diğer teknolojik gelişmelerin de önemli payı olduğu ifade edilerek gelişen/değişen teknolojilere örnek olarak; artırılmış gerçeklik (AR), sanal gerçeklik (VR), Non-Fungible Token (NFT), kripto varlıklar ve Merkeziyetsiz Finans (De-Fi) sayılmış.
Raporda Metaverse kaynaklı ekonomi “Metanomics” şeklinde isimlendirilmiş ve Metaverse merkezli ekonomi hakkında birtakım verilere yer verilmiş olup bu verilerden bir bölümü aşağıdaki gibidir;
- Sanal arsaların ortalama değeri 2021 yılının ilk 6 ayında iki katına çıktı.
- Facebook’ un adını Meta olarak değiştirmesi akabinde Metaverse odaklı kripto varlıklar olan Sand ve Mana da büyük değer artışları yaşandı.
- 2027 yılında oyunlardaki reklam harcamalarının 18,41 milyar $’a varabileceği tahmin ediliyor.
- Sanal ayakkabı üreticisi RTFKT (Nike tarafından satın alındı) sneakerlarının bir çifti 10.000 $ a kadar alıcı bulabilmekte.
- Metaverse’ ün konser ve organizasyon yapmak için kolaylık sağlamakta ve bu tür organizasyonlar sanal ortamda daha az maliyetle gerçekleştirilebilmekte.
Raporda öne çıkan diğer hususlar ise Metaverse’ün tüketicilerin pazara erişim imkanını arttıracağı ayrıca üreticilerin de birçok şehirde şube açmak yerinde Metaverse’de küresel bir merkez açmayı tercih etmek yolu ile verimliliklerini artırabilecekleri şeklinde sayılmıştır. İlaveten, Metaverse sayesinde fiziksel sınır kavramı ortadan bir nebze de olsa kalkacağından bireylerin iş bulma imkanlarının artabileceği ifade edilmiştir. Eğitim sektörü açısından da yine fiziken teminin mümkün olmadığı kaliteli eğitimlerin Metaverse ortamında (eğitimin verildiği yere fiziken gidilmesine gerek kalmaksızın) rahatlıkla alınabileceği ortaya konulmuş.
Raporun ilerleyen bölümlerinde Metaverse’ün tam manası ile var olabilmesi için bazı alanlarda bir takım gelişmeler olması gerektiği ifade edilerek gelişme kaydedilmesi gereken alanlar aşağıdaki gibi sayılmış;
- Teknoloji
- Ticari altyapı
- Gizlilik ve Kimlik
- (Geleceğin) İşgücü
- Sosyal altyapı, regülasyonlar, vergi düzenlemeleri vb.
Yukarıda sayılan alanlarla ilgili gelişme kaydedilmesi beklenen konular uzunca işlenmiş olup biz yazımızda bunların bir kısmına değineceğiz. Örneğin, avatar hareketlerinin geliştirilmesi ayrıca etkileşim ve daha kompleks dizayn yapılabilmesi adına kapasitenin artırılması gerektiği ifade edilmiş ilaveten kripto varlık ve NFT lerin Metaverse’ler arası transferinin mümkün hale getirilmesi gerektiği belirtilmiş.
Ticaret alanında ise sanal dünyalar ile kripto para ödemelerinin ve NFT pazar yerlerinin entegre edilmesi üzerinden durulmuş ayrıca geleneksel finans sistemine entegrasyon sağlanmasının önemi vurgulanmış. De-Fi ve Dao’ların geliştirilmesi ilaveten döviz ve likidite çözümleri geliştirilmesi gerektiği ifade edilmiş.
Gizlilik ve kimlik gelişimleri çerçevesinde ise bir kişinin birden çok avatarının olmasının engellenmesi ile NFT’lerin kullanım alanlarının artırılması üzerinde durulmuş.
Metaverse’ün gereksineceği işgücü açığının kapatılması bağlamında ise Metaverse’e yönelik olarak işgücünün yapısının şekillendirilmesi gerektiği belirtilmiş.
Gelişim kaydedilmesi gereken en önemli alan ise yasal düzenlemeler bağlamında belirtilmiş olup bu çerçevede aşağıda yer verdiğimiz birtakım sorular sorulmuştur;
- Metaverse’de yasal düzenlemeleri kim yapacak?
- Metaverse’ü kim yönetecek?
- Metaverse’de yürütülen ticaret ve ödemelerde kurallar ne olacak ve bu kuralları kim oluşturacak?
Raporda yukarıda ifade ettiğimiz hususlara değinildikten sonra “What’s your Metaverse strategy?(4)” sorusu sorulması akabinde Metaverse’e yönelik stratejinin nasıl belirlenmesi gerektiği noktasında birtakım önerilerde bulunulmuş. Öneriler 5 başlık halinde verilmiş olup söz konusu başlıklar aşağıdaki gibidir;
Learn (Öğren) à Assess (Değerlendir) à Create (Oluştur) à Connect (Bağlan) à Establish (Kur)
Raporun sonraki bölümlerinde, fiziksel kullanıcılar ve sanal dünya arasında sorunsuz bağlantı kurulabilmesine izin verilmesi açısından güçlü ve esnek bir finansal ekosistemin önemine vurgu yapılmış. Son olarak, Metaverse ile birlikte gelişen teknolojinin gerisinde kalmanın maliyetinin büyük olabileceğine işaret edilmiş.
Yazımızda JP Morgan’ın Metaverse hakkında yayımlamış olduğu raporu, raporda öne çıkan hususlar çerçevesinde özet bir biçimde ele almaya gayret ettik.
Metaverse’ün halen bir hype olduğunu düşünen önemli bir kesim olsa da, süreci takip eden şirketlerin büyüklüğü, devletlerin Metaverse alanına yaptığı yatırımlar ve yazımız muhteviyatında da görüldüğü üzere dünyanın en büyük finans kuruluşlarının Metaverse hakkında yaptığı değerlendirmeler bir arada değerlendirildiğinde, Metaverse’ün bir gerçeklik olduğunu ve dünyanın geleceğini şekillendireceğini savunanların cari durumda bir adım önde olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Tabi yine de Metaverse hakkında alınacak kararlarda ihtiyatlı davranarak konu hakkında detaylı araştırma yapmanın faydalı olacağı kanaatindeyiz.
1- Bu gelişmelerden bir bölümüne https://piyasaraporu.com/koseyazarlari/koseyazisi/81 linkinden ulaşabileceğiniz yazımızda yer vermiştik.
2- “Metaversedeki Fırsatlar” olarak Türkçeye çevrilebilir.
3- https://tr.wikipedia.org/wiki/JPMorgan_Chase
4- Metaverse stratejiniz nedir?
