İhracat Genelgesinde yapılan değişiklik ve ihraç bedelinin muhasebe kaydı
İhracat Genelgesinde, Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın; 3.8.2023 tarih ve 2358545 sayılı yazısı ile “Peşin döviz” başlıklı 6’ncı maddesinde ve 14.8.2023 tarih ve 2377906 sayılı yazısı ile “İndirim ve mahsup işlemleri” başlıklı 21’inci maddesinde değişiklik yapılmıştır.
Tarafıma gelen sorulardan, yapılan bu değişikliğin, ihracat yapan şirketlerin muhasebe birimlerinde farklı yorumlara neden olduğu anlaşılmıştır.
Öncelikle yapılan değişiklik maddesini açıklayalım.
"Peşin döviz" maddesinde yapılan değişiklik
Bilindiği üzere, peşin bedel karşılığı ihracatın 24 ay içerisinde yapılması zorunludur. Ancak mücbir sebep ve haklı durum hallerinin varlığı nedeniyle banka tarafından ihracatçıya en fazla 1 yıla kadar ek süre verilebilmektedir.
Peşin döviz karşılığında 24 ay içerisinde ya da ek süre sonunda ihracat yapılmaması veya bu süre içerisinde peşin döviz tutarının tamamının tek seferde iade edilmemesi durumunda bu tutar kambiyo mevzuatı açısından prefinansman kredisi hükümlerine tabi tutulmaktadır. Ancak, tamamı tek seferde iade edilmeyen veya süresi içinde ihracatı gerçekleştirilmeyen peşin döviz tutarının 30.000 ABD doları veya karşılığı döviz ya da Türk Lirasını geçmeyen kısmı prefinansman hükümlerine tabi olmamaktaydı.
Hazine ve Maliye Bakanlığının 3.8.2023 tarih ve 2358545 sayılı yazısı ile yukarıda yer alan 30.000 ABD doları ibaresi 50.000 ABD doları olarak değiştirilmiştir.
Kısacası “İhracat Genelgesinde” yapılan değişiklik “peşin döviz” ile ilgili işlemleri kapsamaktadır.
Tarafıma gelen sorunların büyük çoğunluğu konunun ihraç bedellerinin yurda getirilmeme tutarının artırıldığı şeklinde anlaşıldığı yönündedir.
İhracatçının “serbest kullanımına bırakılan dövizlerle” ilgili ihracat genelgesinin 22. maddesinde herhangi bir değişiklik yapılmamıştı.
MADDE 22 – Hizmet ihracatı, transit ticaret, Türkiye’de ikamet etmeyenlere özel fatura ile yapılan satış, Türkiye’de ikamet etmeyenlere KDV hesaplanarak yapılan satış, mikro ihracat ve serbest bölge işlem formu kapsamında gerçekleştirilen 5.000 ABD doları veya karşılığı döviz ya da Türk lirasını geçmeyen tutardaki ihracat işlemlerinde bedellerin tamamının; Ek:3'te yer alan ülkelere yapılan ihracat işlemlerinde ise bedellerin yüzde ellisinin tasarrufu serbesttir.
İhraç bedellerinin yurda getirilmesi veya serbestçe kullanımı hakkında farklı anlaşılan bir diğer maddesi de genelgenin “Terkin” başlıklı 28. Maddesidir.
MADDE 28 – Her bir gümrük beyannamesi itibarıyla terkin;
- 15.000 ABD doları veya eşitine kadar noksanlığı olan ihracat hesapları doğrudan bankalarca ödeme şekline ve toplam beyanname tutarına olan oranına bakılmaksızın,
- 15.000 ABD doları veya eşitinden yüksek olmakla birlikte 100.000 ABD doları veya eşitini aşmamak üzere, beyanname veya formda yer alan bedelin %10’una kadar noksanlığı olan (sigorta bedellerinden kaynaklanan noksanlıklar dahil) ihracat hesapları doğrudan bankalarca veya 90 günlük ihtarname süresi içinde ilgili Vergi Dairesi Başkanlıkları/Müdürlüklerince ödeme şekline bakılmaksızın,
- 200.000 ABD doları veya eşitini aşmamak üzere, 2018-32/48 sayılı Tebliğ’in 9 uncu maddesinde belirtilen mücbir sebep ve haklı durum halleri göz önünde bulundurulmak suretiyle beyanname veya formda yer alan bedelin %10’una kadar açık hesaplar ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce, terkin edilmek suretiyle kapatılır.
- Her bir gümrük beyannamesi itibarıyla, 200.000 ABD doları veya eşitini aşan noksanlığı olan açık hesaplara ilişkin terkin talepleri 2018-32/48 sayılı Tebliğ’in 9 uncu maddesinde belirtilen mücbir sebepler ile haklı durumlar göz önünde bulundurulmak suretiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından incelenip sonuçlandırılır.
- Her bir gümrük beyannamesi itibarıyla, terkin hesaplamasında kullanmak üzere birinci fıkrada belirtilen yetkilerden ihracatçı lehine olan yalnızca bir tanesi uygulanabilir. Aynı anda, iki farklı bentte yer alan terkin limitlerinin uygulanması mümkün bulunmamaktadır.
- Terkin limitlerinin belirlenmesinde GB’nin 46’ncı hanesindeki değer esas alınır.
- Terkin yapılabilecek tutar ile kabulü yapılan tutar arasındaki farkın yurda getirildiğinin tespiti ile ilgili olarak ihracatçının yazılı beyanı doğrultusunda gerekli kontroller yapılarak hesap kapatılır.
- Bu maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde bankalar tarafından terkin edilmek suretiyle kapatılacağı belirtilen ihracat hesapları ilgili Vergi Dairesi Başkanlığına veya Vergi Dairesi Müdürlüğüne bildirilmeksizin doğrudan bankalarca terkin edilir.
Belirtilen “Terkin” maddesi ihracat bedellerini takıp etmek zorunda olan bankaların her bir “Gümrük Çıkış Beyannameleri”nin bankalarca takip edecekleri tutarları belirtmektedir. Bu tutarlar ihraç edenlerim ihraç bedellerinin terkini anlamına gelmemektedir.
İhracat tutarlarının muhasebe işlemleri
Yapılan her bir ihracat tutarının ayrı ayrı takıp edilebilmesi için ihracat bedellerinin 120. Alıcılar Hesabının alt hesabında “Yurt Dışı Alacaklar” hesabı olarak “Döviz Tutarında” belirtilecek şekilde takip edilmesi doğru olur. (İhracatçı firmalar bu hesabı, kıta, bölge, ülke, alıcı, döviz cinsi bazında alt hesaplarda kırılımlarını yaparak detaylandırmaktadırlar.) İhraç gelirleri ise 601….. İhracat gelirleri hesabında TL olarak takip edilecektir. Bu arada” Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesinin I/1 sayılı fıkrasına 25.05.1995 tarih ve 4108 sayılı Kanunla 01.01.1995 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere eklenen parantez içi hükümle “İhracat, ………………… faaliyetlerinde bulunan mükellefler, bu bentte yazılı giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hâsılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurt dışındaki bu işlerle ilgili giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilirler.” düzenlemesinı de unutmamak gerekir..
Bu arada unutulmaması gereken önemli bir konu da; ihracat tutarı ne olursa olsun, ister ihracatçının serbest kullanımına bırakılan dövizlerle ilgili, ister “Her bir gümrük beyannamesi itibarıyla; terkin edilebilecek tutar veya ” İhracat Genelge” sinin Ek:2 “İHRACAT BEDELİNİN YURDA GETİRİLMESİNDE İSTİSNA TANINAN ÜLKELER” ile Ek:3'te yer alan “İHRACAT BEDELİNİN YURDA GETİRİLMESİNDE GÜMRÜK BEYANNAMESİNDE YER ALAN TUTARIN YÜZDE ELLİSİNİN TASARRUFUNUN SERBEST BIRAKILDIĞI ÜLKELER”e yapılan ihracat tutarlarının muhasebe kayıtlarında, ihracat bedelleri tam tahsil edilinceye kadar veya tahsilatından vazgeçildiğine dair yasal işlemler tamamlanana kadar gerekli takip işlemlerinin yapılması gerekmektedir. Bu arada kapatılmayan hesaplara (lehte/aleyhte) kur farklarının hesaplanması gerekmektedir.
Kısacası, kurumsal şirketlerin finans bölümlerinin takipten vazgeçtiği ihracat bedellerini muhasebe birimleri, hesaplar kapatılana kadar takip etmesi zorunludur.
Yorumlar