İGE-İhracat Kredi Garanti Fonu
İhracatın finansmanı ile ihracatçılarımızın finansmana erişiminin kolaylaştırılması amacıyla Kasım ayı içinde önemli bulduğumuz bazı yasal düzenlemeler yapıldı. TBMM’de kabul edilen 04.Kasım.2021 tarih ve 7341 sayılı “Türkiye İhracatçılar Meclisi ile İhracatçı Birlikleri’nin Kuruluş ve Görevleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun” 06.Kasım.2021 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kanunun yürürlüğe girmesinden önce 13.Ekim.2021 tarihinde kurulup tescil edilen İhracatı Geliştirme Anonim Şirketi’nin (İGE) kuruluş ana sözleşmesi de aynı tarihli Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayınlandı. Bu yazımızda, önce 7341 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeleri; ardından da İGE’nin amacı, yönetimi ve işleyişi ile ilgili olarak ana sözleşme ile belirlenen önemli hususları belirtip, değerlendirmeye çalışacağız.
Yasal Düzenlemeler
7341 sayılı Kanunla, İGE’nin kuruluş sermayesinin tedariki ile izleyen yıllarda sermayesine eklenebilecek sürekli gelir kaynağı oluşturulmasına yönelik şu düzenlemeler yapılmıştır:
- İhracatçılarımız tarafından, mal ihracatında FOB ihracatın on binde üçüne kadar; hizmet ihracatında ise asgari ücretin on katına kadar olmak üzere Ticaret Bakanlığı’nca belirlenecek oran ve tutarda ödenecek ek nisbi ve maktu aidatlar İGE A.Ş.’nin sermayesine eklenecektir.
- TİM bünyesindeki Türkiye Tanıtım Grubu tasfiye edilerek, varlıkları kısmen ya da tamamen İGE’ye aktarılabilecektir.
- Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte ihracatçı birliklerinin yedek akçelerinden Ticaret Bakanlığı’nca uygun bulunan tutarlar, birliklerin sermaye taahhüt ödemesi olarak İGE’ye aktarılacaktır.
Türkiye Tanıtım Grubu’nda birikmiş fon tutarı ile İhracatçı Birlikleri’nin birikmiş yedeklerinden, ilk aşamada İGE’ye aktarılabilecek tutarın 1 milyar Türk Lirasının üzerinde olabileceği; mal ve hizmet ihracatından yapılacak yıllık kesinti tutarının, Ticaret Bakanlığı’nın belirleyeceği orana bağlı olarak (mevcut ihracat hacmi ve döviz kurları dikkate alınarak) 300 ile 900 milyon Türk Lirası arasında bir meblağ olabileceği hesaplanmaktadır.
Kanunla ayrıca İGE’ye; gelir vergisi, kurumlar vergisi, katma değer vergisi, damga vergisi ve harçlardan muafiyet ve istisna sağlayan düzenlemeler de yapılmıştır.
İGE-İhracatı Geliştirme Anonim Şirketi
Kanundaki ifadesiyle, “Mal ve hizmet ihracatçılarının finansman ihtiyacının giderilmesine katkı sağlamak ve teminat yetersizliği içinde olan ihracatçılar lehine münhasıran teminat vermek amacıyla…” kuruluşu gerçekleştirilip, tescil ve ilan edilen İGE’nin amacı ve faaliyetleri, 13.Ekim.2021 tarihli Ticaret Sicil Gazetesi’nde yayınlanan ana sözleşmesinin “3. AMAÇ VE KONU” maddesinde belirtilmiştir. 50 milyon Türk Lirası kayıtlı sermaye tavanı ile kurulan şirketin başlangıç sermayesi 10 milyon Türk Lirası olarak belirlenmiştir. 10 milyon TL başlangıç sermayesinin %95’i TİM, %5’i ise Türk Eximbank tarafından nakden taahhüt edilmiştir. 7341 sayılı Kanunun yayımı sonrasında, kanunda sermaye taahhüt ödemesi için belirlenen kaynaklardan yapılacak aktarımlar sonrasında İGE’ye İhracatçı Birlikleri’nin de ortak edilmesi ve kuruluş sermayesinin artırılması beklenmektedir. İhracatçı Birlikleri’nin ortaklık sürecinin tamamlanması sonrasında, kuruluşta TİM Başkanı dışındaki üyelerinin tamamının kamudan belirlenen (Ticaret Bakanlığından 3 üye, Hazine ve Maliye Bakanlığından 1 üye) yönetim kurulunun yapısı da değişebilecektir. İGE’nin işleyişi için mevcut KGF’ye benzer çalışma usul ve esasların düşünüldüğü anlaşılmaktadır. Teminat verilecek krediler bakımından ise Kanun metnine benzer şekilde, ana sözleşmenin 3’üncü maddesinde İGE’nin faaliyetleri “… kredi değerliliği ve finansmana erişim bakımından teminat, mali veriler, moral değerler ve/veya sermaye yetersizliği içinde olan ihracatçı ya da ihracat potansiyeli olan gerçek kişi veya tüzel kişiler lehine münhasıran ihracat kredileri için kefalet vermek…” şeklinde net ifadelerle sınırlandırılmıştır.
Değerlendirme
Finans sektörü gelişmiş ülkelerde ve bazı uluslararası kuruluşlar bünyesinde yer alan kredi garanti kuruluşlarının finansmana erişimdeki yeri önemlidir. Türkiye’de 30 yıl önce kurulan KGF A.Ş., uzun yıllar kendi sınırlı özkaynağı ile kefalet verme çabası içinde olmuş; ne yazık ki 2016 sonuna kadar sadece sorunları iyice ağırlaşmış firmalar arasında seçim yapmak durumunda kaldığı için arzu edilen faaliyet hacmine ulaşamamıştır. 2017 yılı başından itibaren ise bir yandan Hazine’nin garanti desteğinin aşamalı olarak ciddi tutarlarda artırılması yanında portföy garanti sistemi (PGS) ile karar sürecinin ağırlıkla bankalar tarafına geçmiş olması, sistemi hızlandırmış, KGF işler hale getirilmiş, özellikle KOBİ’lerin finansmana erişiminde etkili olmuştur.
2018 sonrasında ise tazmin sürecindeki aksamalar, ödeme güçlüğü çeken firmaların giderek artan yapılandırma talepleri, limit sorunları, kredilerin kullanım yerleri, operasyonel problemler gibi sebeplerle finansmana erişimde KGF kefaletinin yeri ve önemi azalmıştır. Sadece ihracatçılara kredi garantisi verilmesi için kurulan İGE’de, 30 yıllık KGF deneyiminde yaşananlardan ve uluslararası iyi örneklerden yararlanarak kurulacak finansal enstrümanlara dayalı hızlı işleyen bir garanti sisteminin, özellikle KOBİ’lerimizin ihracat kredilerine erişiminde kolaylık sağlayacağını, ayrıca ihracatçılarımızın diğer bankalardan almak durumunda kaldığı teminat mektubu yüklerinden süratle kurtarabileceğini değerlendiriyoruz