Mehmet AKARSLANGiriş: 04.03.2021 - 01:06Güncelleme:04.03.2021 - 01:12

20096OKUNMA

Hazine ve Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kurulu Yeniden Yapılandırılmalıdır

Merkez Sağlık Kurulu’nun⁽¹⁾ asli ve tek görevi olan engellilik vergi indirimi uygulaması hakkında çok kısa özet bilgi verilmesinin konunun daha kolay anlaşılmasına yardımcı olacağını düşünüyoruz.

Engellilik İndirimi Nedir?

Gelir Vergisi Kanununun 31 inci maddesine göre; çalışma gücünün asgari %80’ini kaybetmiş bulunanlar birinci derece engelli, asgari %60’ını kaybetmiş bulunanlar ikinci derece engelli, asgari %40’ını kaybetmiş bulunanlar ise üçüncü derece engelli sayılmaktadır. Çalışma gücünü %0-%39 arasında kaybeden engelli bireyler gelir vergisi engellilik indiriminden yararlanamamaktadır.

Buna göre, engellilik indirimi, çalışma gücü kaybı olanların ücret ve/veya kazançlarına, girecekleri derecelere göre belirlenen miktarda indirimin uygulanmasıdır. 

Kimler Engellilik Vergi İndiriminden Yararlanır?

Gelir Vergisi Kanununa göre engellilik indirimi uygulamasından;

• Engelli ücretli,
• Bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan ücretli,
• Engelli serbest meslek erbabı,
• Bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı,
• Engelli basit usulde vergilendirilen bireyler,

yararlanmaktadır.

Engellilik İndiriminde Yararlanmak İçin Yapılması Gerekenler Nelerdir?

Engellilik indiriminden yararlanmak isteyen engelliler gerekli belgelerle⁽²⁾ birlikte Vergi Dairesi Başkanlığı olan illerde ilgili Grup Müdürlüğüne, Vergi Dairesi Başkanlığı olmayan illerde ise Defterdarlıklara (Gelir Müdürlüğüne), Bağımsız Vergi Dairesi bulunan ilçelerde Vergi Dairesi Müdürlüğüne, Vergi Dairesi bulunmayan ilçelerde ise Malmüdürlüklerine bir dilekçe ile başvuracaklardır.

Halen yürürlükte bulunan mevzuata göre indirimden faydalanmak isteyen engellilerin başvurusu üzerine sevk edildikleri hastanelerce düzenlenen raporlar sağlık kuruluşunca vergi dairesi başkanlığına veya defterdarlığa göndermektedir. Bu birimlerce de değerlendirilmek ve nihai kararı vermek üzere Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı) nezdinde oluşturulan Merkez Sağlık Kuruluna gönderilmektedir.

Merkez Sağlık Kurulunca aşağıdaki bölümde belirtilen şekilde incelenen ve kesin karar verilen raporlar gönderen birimlere iade edilmektedir. Vergi dairesi başkanlığı veya defterdarlıklarca gelen raporlar çalışanların işverenlerine, serbest meslek erbabı veya basit usulde vergilendirilenlerin kendilerine tebliğ edilmektedir.

Merkez Sağlık Kurulunun Teşekkülü ve Çalışma Esasları

Gelir Vergisi Kanununun 31 inci maddesi uyarınca Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Aile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca müştereken 28/4/1981 tarihli ve 17324 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan «Sakatlık İndiriminden Yararlanacak Hizmet Erbabının Sakatlık Derecelerinin Tespit Şekli ile Uygulanması Hakkında Yönetmelik»’ in 10 uncu maddesi uyarınca Merkez Sağlık Kurulu;

• Maliye Bakanlığı Başhekiminin başkanlığında, Sağlık Bakanlığı'nca görevlendirilecek iki uzman hekim ile Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca görevlendirilecek bir uzman hekimden ve Gelir İdaresi Başkanlığı'nın bir temsilcisinden teşekkül etmektedir.
• Kurulda; iç hastalıkları, göz hastalıkları, kulak-burun-boğaz, genel cerrahi veya ortopedi, nöroloji veya ruh sağlığı hastalıkları uzmanları bulunur. Gerek görülen durumlarda diğer hastalıklar ve branşlardan da hekim kurula davet edilebilir.

Merkez Sağlık Kurulu Gelir İdaresi Başkanlığı nezdinde görev yapmaktadır. Merkez Sağlık Kurulunun görevi ve yetkisi engellilik indiriminden yararlanmak amacıyla hastanelerden alınan raporları inceleyip nihai ve kesin karar vermekle sınırlıdır.

Merkez Sağlık Kurulu hastayı muayene etmez, tanı ve teşhis koymaz, tüm çalışmalarını dosya ve raporlar ile ekleri (filim, tetkik, tahlil, görüntü vb) üzerinden yürütür, gerek görürse ek bilgi, belge isteyebilir, hakem hastaneye sevk edilmesine karar verebilir veya re’sen ve nihai olarak karar verebilir. Kurul, yetkili sağlık kuruluşlarından alınan raporlarda belirtilen çalışma gücü kayıp oranlarının, raporlarda belirtilen bulgulara ve tanıya göre doğru olup olmadığını da değerlendirir.

Merkez Sağlık Kurulunca değerlendirilmeyen hiçbir rapor esas alınarak engellilik gelir vergisi indirimi uygulanamaz. Bu kurulun kararları kesin olup sadece yargı yolu açıktır. Danıştay ilgili Dairelerince verilen müstakar hale gelen kararlar da bu yöndedir⁽³⁾.

MERKEZ SAĞLIK KURULUNCA ONAYLANAN RAPORLARA GÖRE ENGELLİLİK İNDİRİMİ BAŞVURULARININ YILLARA VE DERECELERE GÖRE DAĞILIMI⁽⁴⁾

Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere 2008-2017 yılları arasında Merkez Sağlık Kuruluna yapılan başvurulardaki artışların aşağıdaki tabloda da görüleceği üzere ciddi boyutlara ulaşmıştır. Bu durum, bazı sigortalılarca, vergi indirimi uygulamasını avantajlı emeklilikten yararlanma işlemine basamak olarak kullanıldığını göstermektedir⁽⁵⁾.

 Engellilik vergi indirimi raporlarının maaş bağlanmasında dikkate alınması nedeniyle aşağıdaki olumsuzluklarla karşılaşılmaktadır;

• Gerçeğe aykırı rapor⁽⁶⁾ düzenlenmesinde önemli artışlar olmaktadır.
• SGK önemli miktarlarda haksız aylık bağlama durumunda kalmakta ve bu konunun ortaya çıkarılması için SGK denetim elamanları önemli mesai harcamaktadır.
• Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı) bünyesinde faaliyette bulunan Merkez Sağlık Kurulu mesaisini, asli görevinden ziyade vergi indiriminden yararlanarak avantajlı emeklilik imkanı elde etmek isteyen sigortalıların yoğun talep ve işlemlerine sarf eder duruma gelmiştir.
• Maaş bağlanması amacıyla yapılan başvurulardaki yoğunluğun önemli boyutlara ulaşması Merkez Sağlık Kurulunun çalışmasını olumsuz etkilemektedir.
• Gelir İdaresi Başkanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumunun iş yükünün gereksiz artışına neden olmaktadır.
• Merkez Sağlık Kurulu kararına dayanılarak maaş bağlatma talepleri büyük çoğunlukla ihtilaf konusu olmakta ve bu durum yargı organlarına ilave dosya olarak yansımaktadır.

Sonuç olarak

Engellilik vergi indirimi raporlarının maaş bağlanmasında dikkate alınması nedeniyle karşılaşılan olumsuzlukların ortadan kaldırılması veya en aza indirilmesi için önerilerimize öncelik sırasına göre aşağıda yer verilmiştir;

Merkez Sağlık Kurulu yeniden yapılandırılmalıdır.

1. Merkez Sağlık Kurulu kaldırılarak yerine “Bölge Sağlık Kurulları” oluşturulması, aynı görevi aynı yetkiyle ve aynı hukuki sonuç doğuracak şekilde bölge kurulları yerine getirmelidir. Bölge sağlık kurullarına çevredeki yakın iller irtibatlandırılarak tüm Türkiye’de iş yükü bölge kurullarına dağıtılmalıdır. Böylece işlemler daha kısa zamanda sonuçlanarak ihtilaflar ve işlem maliyeti azalacaktır.
2. Bölge Sağlık Kurullarının oluşturulması sağlanamazsa, Merkez Sağlık Kurulu tamamen kaldırılarak, ilgili Yönetmeliklerde⁽⁷⁾ belirtilen usul ve esasa uygun olarak yetkili sağlık kurullarından (yetkili hastanelerden) alınan engelli sağlık kurulu raporlarının vergi indirimi uygulamasına da esas alınması halinde Merkez Sağlık Kuruluna gerek kalmayacaktır.
3. İlk iki öneri gerçekleştirilemezse yetkili sağlık kuruluşlarınca düzenlenerek vergi dairesi başkanlığına veya defterdarlıklara gönderilen sağlık kurulu raporlarından çalışma gücü kayıp oranı %40’ın altında (%0 - %39) olanların Merkez Sağlık Kurulu’na (Gelir İdaresi Başkanlığına) gönderilme işlemine son verilmesi ve engellilerin kendilerine sağlık kurulu raporunun tebliği ile itiraz haklarını daha kısa sürede kullanmalarına imkân sağlanması, bu suretle zaman, evrak sayısı, mesai, kırtasiye vb yönlerden ciddi iş yükü azalması sağlanacaktır.

Engellilerin emekliliğine ilişkin iş ve işlemlerin tamamen SGK’ca tesis olunması

Engellilikleri nedeniyle vergi indiriminden yararlanmış olanlara avantajlı emeklilik imkanı veren düzenlemenin sosyal güvenlik mevzuatından çıkarılması suretiyle, vergi indirimi avantajlı emeklilik bağlantısının ortadan kaldırılması gerekir. Böylece engellilerin emekliliğine ilişkin iş ve işlemlerin, merkez sağlık kurulu değerlendirmesine dayalı olmaksızın, tamamen sosyal güvenlik kurumunca tesis olunması sağlanmalıdır. 

Raporların elektronik ortamda düzenlenmesine ilişkin sistem kısa sürede kurulmalıdır.

Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik 20/2/2019 tarihinde yürürlüğe girmesine ve geçici 1 ‘inci maddesinde de “raporların elektronik ortamda düzenlenmesine dair sistemlerini bir yıl içerisinde tamamlar” düzenlemesi yapılmasına rağmen bu gerçekleştirilememiştir. Elektronik imzalı veri paylaşım sisteminin gerçekleşmesini müteakiben kurumlara yazılı belge düzenleme işlemleri sonlandırılacağından yeni sistemin en kısa sürede kurulmasının sağlanması yaşanan olumsuzlukların önemli bir kısmını ortadan kaldıracaktır.

(Bu yazıda yer alan görüşler tümüyle yazarına ait olup, herhangi bir kurumun görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez. Yazıda yer alan değerlendirme ve yanlışlıklardan yazarı sorumludur.)

1 - Sakatlık İndiriminden Yararlanacak Hizmet Erbabının Sakatlık Derecelerinin Tespit Şekli ile Uygulanması Hakkında Yönetmelik hükümleri uyarınca Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesinde oluşturulan Kurul (GVK: Madde-31),
2 - 222 sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde ve Gelir İdaresi Başkanlığı Engelliler İçin Vergi Rehberinde (2018), sayılan belgeler,
3 - Danıştay Dördüncü Dairenin 15/3/2016 tarihli ve E:2015/7115-K:2016/1111 sayılı; Aynı Dairenin 22/1/2014 tarihli ve E:2012/647-K:2014/365 sayılı; Aynı Dairenin 15/11/2015 tarihli ve E:2015/1440-K:2015/5130 sayılı Kararları; Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunun 8/3/2017 tarihli ve E:2017/64-K:2017/100 sayılı Yönetmelik iptali talebinin reddi Kararı,
4 - Gelir İdaresi Başkanlığı engellilik indirimine ilişkin vergi istatistikleri,
5 - 5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesi, Geçici 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası ile mülga 506 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (C) bendinin (b) alt bendi ve geçici 87 nci maddesi birlikte değerlendirildiğinde engellilik vergi indiriminden faydalananlara sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı, yaş şartı ve aylık bağlanma oranı yönlerinden çok önemli avantajlar sağlanmaktadır.
6 - Gerçeğe aykırı rapor (Sahte rapor): Kısmen veya tamamen yetkili sağlık kuruluşları dışında hazırlanan imzalanan veya yetkili sağlık kuruluşlarınca düzenlenen raporların üzerinde oran ve evre değişikliği yapılması, kimlik bilgileri ve fotoğrafı değiştirilmiş, ilgili kişide gerçekte olmayan engellilik bulguları ilave edilmiş, geçerlilik süresinde değişiklik yapılması, gerçek hasta yerine başkasının muayeneye girmesi, sahte imza konulması gibi gerçeği yansıtmayan değişik şekillerde hazırlanan geçersiz raporları,
7 - 20/2019 tarihli ve 30692 sayılı Resmi Gezete’de yayımlanan Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik; Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik (20/2019 tarihli ve 30692 sayılı Resmi Gezete’de yayımlanmıştır,)