Hagi Watt’a Mektuplar-4
Sevgili Hagi Watt,
Bu mektubumda, ÖTV Kanunu eki (II) sayılı listede yer alan taşıt araçlarının vergilendirilmesindeki ilginç hususlardan bahsetmek istiyorum.
ÖTV’ye tabi diğer mallarda olduğu gibi, taşıt araçları da Türk gümrük tarife cetvelindeki G.T.İ.P. numaralarıyla tanımlanıyor. Tanımların uluslararası standartlarda olması iyi ama, diğer mevzuatlarla örtüşmemesi sorunlara yol açıyor.
Ülkemizde araçları tanımlayan dört farklı mevzuat var: Karayolları Trafik Kanunu, Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) Kanunu, Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip Onayı Yönetmeliği (MARTOY) ile Türk Gümrük Tarife Cetveli (TGTC).
Özellikle otomobillerin tanımı konusunda bu mevzuatlarda birbiriyle çelişen hükümler yer alıyor. Örneğin MTV Kanununda otomobil; şoför dahil en çok 8 oturma yeri olan (7+1) araç olarak tanımlanıyor. TGTC’de ise şoför dahil 9 kişiye kadar (8+1) insan taşıyan araçlar otomobil olarak tanımlanıyor. Karayolları Trafik Kanunu, 2013’e kadar şoför dahil 8 koltuklu (7+1) araçları otomobil olarak kabul ederken, bu tarihten sonra şoför dahil 9 koltuklu (8+1) araçları otomobil olarak kabul etmekte.MARTOY Yönetmeliği de genel olarak 8+1 koltuklu araçları M1 sınıfı (otomobil) olarak tanımlarken, şoför hariç en fazla 6 koltuğu olup, yük taşıma kapasitesi daha fazla olan çok amaçlı araçları N1 sınıfındaki yük taşıma aracı olarak kabul ediyor.
Bu tanım karmaşası dolayısıyla, genellikle çift sıra koltuklu, koltukların arkasında yük taşımaya mahsus kapalı bir alanı bulanan “hafif ticari araç” olarak isimlendirilen araçlar, ÖTV (ve KDV) yönünden otomobil, MTV yönünden “panelvan” olarak vergileniyor, MARTOY Yönetmeliğine göre yük/yolcu kapasitesine bağlı olarak M1 veya N1 sınıfında değerlendiriliyor, buna bağlı olarak da Karayolları Trafik Kanununa göre otomobil veya kamyonet ruhsatı veriliyor.
Gördüğün gibi Hagi Watt’cığım araçlar, ruhsatına, tip onay belgesine, G.T.İ.P. numarasına veya ödenen MTV’sine göre farklı farklı sınıflandırılabiliyor. (Farklı sınıflandırma nedeniyle Boğaz köprülerinden geçişte cezaya muhatap olan araçlar da bunlar)
Bir başka örnek, çift kabinli, iki sıra koltuklu, arkasında açık kasası bulunan 4x4 araçları bilirsin. Bunlara arazi taşıtı ruhsatı verilir. ÖTV (ve KDV) yönünden vergilenmesi ise şöyle yapılır: Ön ve arka tekerleklerin aksları arasındaki uzunluğun yarısı ile kasasının önden arkaya uzunluğu karşılaştırılır, kasa kısa ise 87.03 tarife pozisyonundaki otomobil olarak vergilendirilir, KDV’si indirilemez; kasa uzun ise 87.04 tarife pozisyonundaki kamyonet olarak vergilendirilir, KDV’si indirilebilir. MTV ise ne otomobil, ne kamyonet, arazi taşıtı olarak alınır.
Kafan iyice karıştı, araçlarla ilgili başka konulara girelim istersen.
Araçların ruhsatı alınmadan ÖTV’si ödeniyor. Ama satın alınan araç üzerinde 5 yıl içinde tadilat yapılırsa, tadilat sonrasındaki duruma göre ÖTV farkı ödenebiliyor. Örneğin bir bakkal, dükkanına eşya taşımak için 87.04 tarife pozisyonundaki önde 2 koltuklu, arkada camı olmayan, yük taşımaya mahsus, azami ağırlığı 3,5 tonu aşmayan, istiap haddi 650 kg, motor silindir hacmi 2850 cm³ “van” tipi kapalı kasalı bir kamyonet alsın. ÖTV oranı %4 (30/6/2019 tarihine kadar %1) olan bu aracın alımında ödenen KDV indirim konusu yapılabilecektir.
Ancak karısı her gün “ne biçim araba almışsın, hafta sonu pikniğe gitsek öndeki koltuğa çoluk çocuk sığmıyoruz, arkadakiler perişan oluyor” diye sızlandığı için bakkal, ön koltukların arkasına 3’lü bir sıra koltuk daha ekletip, yanlara cam açtırsın. Tadilat gören aracı trafiğe işletmezse ceza yiyeceği için trafik tescil bürosuna gittiğinde, 87.03 tarife pozisyonuna dönüşmüş olan aracın yolcu kapasitesi (5 x 70 = 350 kg) yük kapasitesinden (650 – 350 = 300 kg) fazla olduğu için, sıfır değeri (bayiden alış değeri) üzerinden %106 oranında ek ÖTV ödemesi istenecektir. (Aracın ÖTV matrahının 114.000 lirayı aşmadığı varsayılmıştır, aşarsa sıfır değeri üzerinden %156 oranında ek ÖTV ödeyecektir) Üstüne üstlük, bu aracı alımında ödediği ve indirim konusu yaptığı KDV’yi de ilave edilecek KDV olarak beyan edip ödemesi gerekecektir.
Bu durum üzerine bakkal karısına ne der bilmem ama sen sen ol, araçları aldığın gibi kullan Hagi Watt’cığım, tadilat madilat yaptırmaya kalkma!
