Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Sermaye Piyasaları Hukuku

Yavuz AKBULAK
Yavuz AKBULAK
3361OKUNMA

Gerçek kişilerce elde edilen kâr paylarının vergilendirilmesine ilişkin ülke örnekleri

“Basit bir insanın elinden geleni yapabilmesi, zeki bir insanın tembelliğinden çok daha değerlidir.”
Baltasar BRACIAS

Kâr ve Kâr Payı Kavramları(1)

Türkçeye Farsçadan geçmiş olan ‘kâr’ sözcüğü, Türk Dil Kurumu Sözlüğünde(2);

  • Alışveriş işlerinin sağladığı para kazancı;
  • İş;
  • Yarar, fayda (mecazi);
  • Üretim faktörlerinden biri olan girişimcinin üretimden aldığı pay ve
  • Maliyet fiyatı ile satış fiyatı arasındaki fark

olarak yer almaktadır.

Vergi hukukunda kârı, “…İşletmenin ilgili hesap dönemi sonunda öz sermayesinin aynı hesap dönemi başındaki öz sermayesi ile karşılaştırılması sonucu elde edilen farka, dağıtılan kârlar ve işletmeden çekilen kıymetlerin eklenmesi ve işletme sermayesine eklenen kıymetlerin bu farktan düşülmesi yoluyla bulunan olumlu tutar” şeklinde tanımlamak mümkündür.

Ticaret hukuku bakımından kâr; “…Yıllık hesap dönemi içinde ticari işletmenin gerçekleştirdiği iktisadi faaliyetler sonucunda, o yılın kâr ve zarar hesabının kâr bakiyesi vermesi ile pay sahiplerine dağıtılmaya ayrılan tutar” olarak tanımlanabilir(3).

Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerine göre bir hesap döneminin kârını şu şekilde ifade etmek mümkündür:

Kâr = (Net Satışlar + Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelirler ve Kârlar + Olağandışı Gelir ve Kârlar) – (Satışların Maliyeti + Faaliyet Giderleri + Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar + Finansman Giderleri + Olağandışı Gider ve Zararlar).

Ticari kâr da denilen bu kârdan ödenmesi gereken vergi düşüldükten sonra bulunan kâra, “Dağıtımdan Önceki Kâr” denilmektedir.

Son olarak, Sermaye Piyasası Kurulu’nun Kâr Payı Tebliğine(4)göre;

  • Kâr payı, genel kurulca belirlenen politika çerçevesinde hesap dönemi itibarıyla net dönem kârı ve kâr dağıtımına konu edilebilecek diğer kaynaklar üzerinden ortaklara ve kâra katılan diğer kişilere genel kurulca dağıtılmasına karar verilen tutarı,
  • Kâr payı avansı, yıllık finansal tablolar üzerinden dağıtılacak kâr payından mahsup edilmek üzere ara dönem finansal tablolara göre oluşan kârlar üzerinden bu Tebliğ hükümlerine göre hesaplanan tutarı,

ifade eder.

Temettü ise sadece kârdan anonim şirket ortaklarına dağıtılan payı ifade etmektedir.

Diğer yandan, Ticaret Bakanlığının Kâr Payı Avansı Dağıtımı Hakkında Tebliğ’ine göre; kâr payı, net dönem kârı veya serbest yedek akçeler üzerinden ortaklara ve kâra katılan diğer kimselere genel kurulca dağıtılmasına karar verilen tutar; kâr payı avansı ise, kâr payından mahsup edilmek üzere ara dönem finansal tablolara göre oluşan kârlar üzerinden hesaplanan tutar, olarak tanımlanmıştır.

Gerçek Kişilerce Elde Edilen Kâr Paylarının Vergilendirilmesine İlişkin Ülke Örnekleri

Türkiye(5)

Gerçek kişilerce, tam mükellef kurumlardan elde edilen ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu kapsamında kâr payı sayılan gelirler aşağıdaki gibidir:

  • Her türlü hisse senetlerinin kâr payları,
  • İştirak hisselerinden doğan kazançlar,
  • Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kâr payları (Yönetim ve denetim kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler ücret sayılır).

Tam mükellef kurumlardan elde edilen ve yukarıda sayılan kâr paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyana tabi başka gelirlerin bulunmaması halinde, 2021 yılında elde edilen vergiye tabi gelir 53.000 TL’yi(6) aşıyor ise 2022 yılında beyan edilecektir.

Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kârın dağıtımı aşamasında yapılan %15 (4936 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla(7) 21 Aralık 2021 tarihinden itibaren uygulanmak üzere %10) oranındaki vergi kesintisinin tamamı (istisnaya isabet eden kısım dâhil) mahsup edilecek olup, mahsup sonrası kalan tutar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilecektir.

Kurumların 31.12.1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarını dağıtmaları halinde, gerçek kişilerce elde edilen bu kâr payları, tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir.

01.01.1999 – 31.12.2002 tarihleri arasında sona eren hesap dönemlerine ilişkin olup, kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlar ile Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 61’inci maddesi kapsamında vergi kesintine tabi tutulmuş olan yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançların dağıtılması halinde, gerçek kişilerce elde edilen kâr paylarının net tutarına elde edilen kâr payının 1/9’u eklendikten sonra bulunan tutarın yarısı vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyan edilen tutarın 1/5’lik kısmı hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.

Menkul sermaye iratlarına ilişkin bildirim doldurulurken, sadece adi komandit şirketlerin komanditer ortakları, limited şirket ortakları ve anonim şirketlerin kurucu ortakları ile yönetim kurulu üyesi ortakları ödemiş oldukları Bağ-Kur primlerini elde edilen menkul sermaye iradı tutarıyla sınırlı olmak üzere indirebileceklerdir.

Bazı Yabancı Ülkelerde Kâr Paylarının Vergilendirilmesi

Almanya(8)

Almanya’da temettü gelirleri, temel olarak kaynağında tevkif edilen %25’lik sabit bir vergi oranı (flat tax rate) artı dayanışma ek ücretine (solidarity surcharge) tabi olup, bununla beraber toplam vergi oranı %26,375’e ulaşır. İlgili giderler bu vergiden mahsup edilemez. Temettü gelirleri, tüm finansal yatırım gelirlerinin toplamı için vergi mükellefi (taxpayers) başına yıllık 801 Avroluk yatırımcı ödeneğine/indirimine (investor’s allowance) hak kazanır. Evli mükelleflerin müşterek başvuruda bulunmaları halinde bu miktar iki katına çıkar. Yatırım fonlarının dağıtımlarında fonun niteliğine göre özel kısmi vergi muafiyeti uygulanmaktadır. Kârlarını koruyan yatırım fonları, fiili dağıtımlar yapılmasa bile, varsayılan gelirin yatırımcı düzeyinde vergilendirilmesini tetikleyebilir.

Almanya’da temettülerin vergilendirilmesine uygulanan %25’lik standart oran, diğer devletlerle yapılan anlaşmalara bağlı olarak %5, %10, %15 gibi daha düşük oranlarda alınabilir. Bazı çifte vergilendirme anlaşmaları (double-tax treaty) kapsamındaki temettü ödemelerine %0’lık bir oranın uygulandığı durumlar da vardır.

Öte yandan, genel olarak Alman şirketleri veya yerleşik olmayan şirketlerin şubeleri tarafından alınan temettüler, bağlı ortaklıktaki katılımın yapıldığı süreye bakılmaksızın kurumlar gelir vergisinden müstesnadır. Hissedar gerçek kişi yerine bir şirket olduğunda da, elde edilen temettü gelirleri, belirli Direktifler kapsamında vergiden istisnadır. Ancak, bu durumda, temettü gelirinin %5’i vergiye tabi gelire indirilemeyen gider (non-deductible expense) olarak dâhil edilir. Geriye kalan %95’lik payın istisna olarak kabul edilebilmesi için, hissedarlığın takvim yılı başında sermayenin en az %10’u oranında olması gerekir (yani, hesap yılı başında asgari %10’luk devralmanın gerçekleşmiş olması gerekir). Bu istisna, Almanya’da aşağıdaki şirket türleri için tanınmamaktadır:

  • Bankalar ve finansal hizmet kuruluşları (banks and financial services institutions): Bu koşul, hisseleri ticari hisse senedi olarak elinde bulunduran bu tür şirketler için geçerlidir.
  • Finans şirketleri (financial companies): Bankaların veya finansal hizmet şirketlerinin %50’den fazlasına sahip olduğu şirketler olup, aynı zamanda holding şirketleri için de geçerlidir.
  • Sigorta şirketleri (insurance companies): İstisna hayat ve sağlık sigortası şirketleri için geçerli değildir.
  • Seçili fon türleri (selected types of funds): Burada, istisnanın uygulanmadığı emeklilik fonları yer alır.

Amerika Birleşik Devletleri(9)

Amerika Birleşik Devletlerinde (ABD) bir şirket veya yatırım fonu kâr elde ettiğinde, bazen bu kârı hissedarlarıyla paylaşır. Hissedarlara tipik olarak her üç ayda bir yapılan ödemeler temettü olarak adlandırılır. Çoğu şirket temettüyü nakit olarak öder, ancak bunları hisse senedi, hisse senedi hakları veya mal/emlak olarak almak mümkündür.

ABD’de;

  • Nitelikli (qualified) ve
  • Niteliksiz (nonqualified/“ordinary”)

olmak üzere iki tür temettü vardır.

Bir hisse senedi belirli bir süre elde tutulduysa, bu hisse senedinden sağlanan temettü genellikle nitelikli olarak adlandırılır. ABD Gelir İdaresi’ne (IRS) göre, eski temettü tarihinden 60 gün önce başlayan 121 günlük dönem boyunca bir hisse senedinin 60 günden fazla elde tutulması nedeniyle elde edilen temettü “niteliklidir”. Şirketler, bir hissedarın elindeki hisse senedinin bir sonraki temettü ödemesini almaya hak kazanacak kadar uzun süre elde tutulup tutulmadığını belirlemek için eski temettü tarihlerini kullanır.

Adi/sıradan temettü olarak da adlandırılan “niteliksiz” temettü ise, çalışanlara işletmelerce verilen hisse senedi opsiyonları ve gayrimenkul yatırım ortaklıklarından (GYO) elde edilen diğer temettüleri içerir. İki tür temettü arasındaki en büyük fark, ödenen vergi oranındadır.

ABD’de temettü geliri özellikle emekliler arasında yaygındır. Emeklilik hesabından elde edilen gelir üzerinden vergi ödenmediğinden, burada kazanılan temettüler de vergilendirilmez.

IRS, temettü ödemelerini gelir olarak kabul etmekte, bu nedenle genellikle bunlar için vergi ödenmesi gerekmektedir. Federal hükümet, nitelikli olmayan temettüyü olağan gelir vergisi oranlarına göre vergilendirir. Nitelikli temettüler ise, daha düşük sermaye kazancı vergi oranlarına tabidir.

2021 yılında elde edilen ve 2022 yılı içerisinde gerçek kişilerce beyan edilecek olan temettü gelirlerine ilişkin vergilendirme rejimi aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Tablo 1: ABD’de Temettü Gelirlerinin Gerçek Kişiler Bakımından Vergilendirilmesi
Nitelikli Temettülerde Durum
Vergi Oranı (%)(tax-filing status)Bekâr (single)Evli-Eşlerin Ortak Beyanı(married, filing jointly)Evli-Eşlerin Ayrı Ayrı Beyanı(married, filing separately)Hane Halkı Reisi(head of household)
00 - 40.400 $0 - 80.800 $0 - 40.400 $0 - 54.100 $
1540.401 $ - 445.850 $80.801 $ - 501.600 $40.401 $ - 250.800 $54.101 $ - 473.750 $
20445.851 + $501.601 + $250.801 + $473.751 + $
Adi/Niteliksiz Temettülerde Durum
Vergi Oranı (%)BekârEvli-Eşlerin Ortak BeyanıEvli-Eşlerin Ayrı Ayrı BeyanıHane Halkı Reisi
100 - 9,950 $0 - 19.900 $0 – 9.950 $0 - 14.200 $
129.951 - 40.525 $19.901 - 81.050 $9.951 - 40.525 $14.201 - 54.200 $
2240.526 - 86.375 $81.051 - 172.750 $40.526 - 86.375 $54.201 - 86.350 $
2486.376 - 164.925 $172.751 - 329.850 $86.376 - 164.925 $86.351 - 164.900 $
32164.926 - 209.425 $329.851 - 418.850 $164.926 - 209.425 $164.901 - 209.400 $
35209.426 - 523.600 $418.851 $ - 628.300 $209.426 - 314.150 $209.401 – 523.600 $
37523.601 + $628.301 + $314,151 + $523.601 $ +
Not: 2021 yılı için bu tutarlar 2020’ye göre değişmemiştir. Ancak, her bir dilime ilişkin gelir eşikleri enflasyon hesaba katılarak her yıl ayarlanmaktadır.

ABD bakımından, temettülerin vergilendirilmesinde ayırt edici bir başka husus da şöyledir:

  1. Bir sigorta şirketinin ödediği sigorta tazminatları (premiums an insurance company kicks back) temettü olarak sayılmaz ve vergilendirilmez.
  2. Kredi birliklerinin üyelere yaptığı yıllık dağıtımlar (annual distributions credit unions) temettü olarak kabul edilmez ve vergilendirilmez.
  3. Kooperatiflerden (co-ops) veya vergiden muaf kuruluşlardan (tax-exempt organizations) elde edilen “temettüler” de temettü olarak kabul edilmez ve vergilendirilmez.

Özetle, ABD’de temettü gelirlerinin vergilendirilmesinde temel ölçütler;

  • Hisse senedinin elde tutulma süresi,
  • Temettü gelirinin elde edildiği kurum (şirket, vergiden muaf kuruluş, kredi birliği, sigorta şirketi vb.),
  • Beyanın bekâr veya evli kişilerce verilme durumu.

Çin(10)

Çin’de, yerleşik olmayan bir şirkete ödenen temettüler için, vergi anlaşmaları uyarınca oran düşürülmediği sürece, %20 yasal orandan indirilen %10 oranında bir stopaj uygulanır.

Fransa(11)

Fransa’da 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren elde edilen temettü gelirleri (dividend income) artan oranlı gelir vergisine (progressive income tax rates) tabidir. Bu nedenle, isteğe bağlı sabit oran (optional flat rate) kaldırılmış ve yerine zorunlu (compulsory) bir stopaj vergisi getirilmiştir. Artık vergi beyannamesinin, gelirin alındığı ayı takip eden ayın en geç 15 günü içerisinde stopaj ve vergilendirilen sosyal güvenlik ile birlikte mükellef tarafından doldurulması gerekmektedir. Oranlara gelince, zorunlu stopajın oranı temettü geliri için %21, faiz geliri içinse %24’tür.

Fransa ve Belçika arasında imzalanan Fransa temettü stopajı ve çifte vergilendirmenin önlenmesine ilişkin anlaşmaya göre Fransız stopaj vergisi %12,8 olup, bu oran aşılamaz. Aynı anlaşma gereğince, Belçika’da stopaj vergisi %15’i geçemez.

Diğer yandan, yabancı şirketler ve Fransız kaynaklı temettüler söz konusu olduğunda stopaj vergisi oranı %28’dir. Bu konuda bir anlaşma imzalanırsa, oran daha düşük olabilir. Mevcut düzenlemelere göre, bir Avrupa Birliği ülkesinden elde edildiğinde ve ana şirket en az iki yıl süreyle bir Fransız bağlı ortaklığın en az %10’una sahipse, 2021 yılı için dağıtılan temettülere %26,5, 2022 yılında alınacak temettülere ise %25 vergi oranı uygulanacaktır.

Fransa’da Ocak 2020’den itibaren, yabancı lehtarlara ödenen Fransız kaynaklı temettü gelirlerine yeni stopaj vergisi oranları uygulanacaktır. Yeni oranlar şöyle olacaktır:

2019’daki oran ile aynı olan %12,8’lik stopaj vergisi oranı: Bu oran, Fransa’nın imzaladığı çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmasında öngörüldüğü takdirde azaltılabilir, hatta ortadan kaldırılabilir.

Ocak 2020’den itibaren %28 oranında stopaj uygulanmaya başlanmıştır. Bir öncekinde olduğu gibi bu vergide de indirim veya kesinti yapılabilir. Bu %28’lik stopaj vergisi oranının, şirketlerin özel hak sahiplerine ödenen tüm Fransız kaynaklı temettü gelirleri için geçerli olduğunu da belirtmek gerekir.

Hindistan

Hindistan’da 1 Nisan 2020 tarihinden önceki vergi rejimine göre, temettü dağıtım vergisi (Dividend Distribution Tax/DDT) vardı. 1 Nisan 2020’den önceki dönemde temettü vergisi, temettü dağıtan şirket tarafından %15 (artı geçerli ek ücret ve kesintiler) olarak ödenmekteydi. Kurum dışı yerleşik vergi mükellefleri (non-resident shareholder) de, 1 milyon Rupiyi aşan temettü gelirleri üzerinden %10 (artı geçerli ek ücret ve kesintiler) oranında ek vergiye tabiydi.

1 Nisan 2020 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere temettü dağıtım vergisi DDT kaldırılmıştır. Hindistan yerel gelir vergisi yasasına göre, Hintli bir şirketin hisselerinden elde edilen temettü gelirleri %20 oranında vergiye (artı geçerli ek ücret ve kesintiler) tabidir. Ayrıca, Hindistan’ın başka ülkelerle yaptığı vergi anlaşmaları bulunmaktadır.

Hindistan’da aşağıdaki dağıtımlar temettü olarak kabul edilmektedir:

Birikmiş kârların şirket hissedarlarına dağıtılması,

Şirketin birikmiş kârlarından pay sahiplerine tahvil veya mevduat sertifikası dağıtılması ve birikmiş kârlardan imtiyazlı pay sahiplerine bedelsiz hisse verilmesi,

Şirketin birikmiş kârlarının tasfiyesi halinde ortaklara dağıtılması,

Şirketin sermayesinin azaltılması sonucunda birikmiş kârlardan hissedarlara dağıtım yapılması,

Halka kapalı bir şirket (closely held company) tarafından hissedarlarına birikmiş kârlardan kredi veya avans (loan or advance) verilmesi.

Hollanda(12)

Hollanda’da şirket ortaklarına dağıtılan kârlar üzerinden temettü vergisi kesintisi yapılır. Temettüler için genel temettü vergisi oranı %15 olup; pay sahipleri, ödedikleri stopaj tutarını gelir vergisi veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden ödenecek vergiden indirebilirler. Bazı durumlarda, bir şirket temettü vergisinden kısmi veya tam muafiyet veya temettü vergisi iadesi hakkına da sahip olabilir.

Japonya(13)

İlke olarak, temettüler ya (i) diğer gelir kaynaklarıyla birleştirildikten sonra kademeli oranlarda veya (ii) diğer gelir kaynaklarından ayrı olarak vergilendirilir; ancak, belirli sermaye kayıpları temettü gelirini emmek için kullanılabilir. Japonya’da temettü karada ödenirse, stopaja tabidir. Payları borsada işlem gören şirketler tarafından ödenen temettüler, %20,315’lik sabit bir oranda vergilendirilir (yani, %15,315 ulusal vergi ve %5 yerel sakin vergisi).

İngiltere(14)

İngiltere’de 2021/2022 vergilendirme dönemi için gerçek kişilerce elde edilen ücretlerin 12.570 Sterlinlik (£) kısmı gelir vergisinden istisnadır (personal allowance). Bu tutarın yanı sıra gerçek kişilerce aynı dönemde elde edilen temettü gelirlerinin 2.000 £’lik kısmı da vergiden müstesnadır [dividend allowance (2017/2018 dönemi ve öncesinde istisna tutarı 5 bin £ idi)].

Dolayısıyla gerçek kişilerce 2 bin Sterlinin üzerinden sağlanan temettü gelirleri gelir vergisinde tabi olacaktır.

Tablo 2: İngiltere’de Temettü Gelirlerinin Gerçek Kişiler Bakımından Vergilendirilmesi
Uygulanan Oran (tax band)Vergi Oranı (%)Gelir Tutarı [taxable income (£)]
Temel oran (basic rate)7,52.000 - 37.500
Daha yüksek oran (higher rate)32,537.701 - 150.000
Artırılmış oran (additional rate)38,1150.000 + £
Not: İngiltere’de 2021/2022 döneminde ücretlere ilişkin vergi dilimleri ve oranları şöyledir: 12.570 £ için %0; 12.571 - 50.270 £ aralığı için %20; 50.271 - 150.000 £ aralığı için %40 ve 150.000 £’nin üzeri için %45.

İngiltere’de bireysel tasarruf hesaplarından (Individual Savings Accounts/ISAs) elde edilen gelirler gelir vergisine tabi değildir. Vergiye tabi olmayan bireysel tasarruf hesapları (BTH) şunlardan oluşur:

  • Nakit (cash) BTH’lar,
  • Hisse senetleri (stocks) ve ortaklık payları (shares) BTH’ları,
  • Yenilikçi finans (innovative finance) BTH’ları,
  • Ömür boyu (lifetime) BTH’lar.

Ömür boyu BTH’lar, ilk evin satın alınması veya sonraki yaşam için birikim yapılmasını teşvik için açılan hesaplar olup, bu hesabı açmak için 18 yaş veya daha büyük ancak 40 yaşın altında olunması gerekir. 50 yaşına gelene kadar her yıl 4.000 £’a kadar para yatırılabilir. İngiltere hükümeti bu birikimlere yılda en fazla 1.000 £ olmak üzere %25 de katkı (bonus) sağlar.

Geleneksel olarak 6 Nisan’dan 5 Nisan’a kadar olan her vergi yılının sonundan önce temettü vergisinin ödenmesi gerekir.

İspanya(15)

İspanya’da gerçek kişilere ve kurumlara yapılan temettü ödemelerinde, dağıtımı yapan şirketlerin %19 oranında stopaj kesintisi yapmaları ve bunları vergi dairelerine aktarmaları gerekmektedir. Dağıtımı yapan şirketlerde %5’ten fazla hisseye sahip tüzel kişilere yapılan temettü dağıtımları (dividend payment) ise stopaja tabi değildir.

Beri taraftan, diğer grup şirketlerine ait olanlar da dâhil olmak üzere, en az bir yıl süre ile en az %5 hisseye sahip olunan İspanya’da yerleşik şirketlerden elde edilen temettüler için %95 oranında istisnadan (exemption) yararlanılabilir. Bunun anlamı, temettü gelirlerinin tamamı %1,25 oranında vergilendirilebilir. Ancak, %5’ten daha az oranda bir paya sahip olunduğunda İspanya’da yerleşik şirketlerden alınan temettüler, alıcı bakımından tamamıyla vergiye tabidir.

Diğerlerinin yanı sıra aşağıdakiler için de özel kurallar geçerlidir:

  • Temettünün/sermaye kazancının (dividends/capital gains) şirket brüt gelirinin %70’ini aşması durumunda, temettü veya diğer şirketlerdeki hisse devirlerinden elde edilen sermaye kazançları/temettüler.
  • Temettü alan şirketlerdeki hisse devirlerinden (transfers of interests) elde edilen sermaye kazançları veya temettülerin/sermaye kazançlarının şirketin brüt gelirinin %70’ini aştığında, hisse devirlerinden elde edilen sermaye kazançları.

İsviçre(16)

İsviçre kanunları, İsviçre’de yerleşik anonim şirketlerin (public limited liability companies), genel yedek akçelerin (general reserves) ödenmiş sermayenin (paid-up share capital) %20’sine ulaşmaması halinde, yıllık bilançodaki net kârlarının %5’ini genel yedek akçelere ayırmalarını şart koşmaktadır. Ayrıca net kâr (net profit), şirket tarafından belirlenen diğer hükümlere tabidir.

Temettü, ancak yürürlükteki yasalara ve şirket esas/ana sözleşmesine (company’s articles of association) göre tüm uygun tahsisler yapıldıktan sonra dağıtılabilir. Temettünün kesin tutarı, genel kurul toplantısında belirlenir ve pay sahiplerinin oyuyla işlem tamamlanır.

İsviçre merkezli işletmeler söz konusu olduğunda, yerel mevzuat (local legislation), şirket temsilcilerinin temettüler üzerinden vergi indirimi için başvurabileceklerini, ancak bunun yalnızca hissedarların şirket sermayesinde %10’luk bir paya sahip olduğu durumlarda yapabileceğini öngörmektedir. Aynı hak, şirketin borsaya kote edilen paylarının 1.000.000 İsviçre frangının (CHF) üzerinde olması durumunda da geçerlidir.

Temettü vergisi, İsviçre stopaj vergisinin (withholding tax/WHT) bir parçası olup, yasalar İsviçre’de temettü gelirlerinin %35 oranında stopaja tabi olmasını şart koşar. Bir şirketin hissedarı, temettüyü gelir vergisi beyanına eklemek zorundadır. Brüt temettü, stopaj kesintisinden önceki temettü tutarını (value of the dividend) temsil eder ve net temettü, stopaj vergisi düşüldükten (tax deductions on the dividends) sonra kalanı ifade eder.

İsviçre’de temettü gelirleri için standart stopaj oranı %35 iken, bu ülkenin imzaladığı çifte vergi anlaşmaları (double tax treaties) kapsamında aşağıdaki indirimli oranlar da mevcuttur:

  • En düşük oran %0 olup, Bulgaristan, Belçika, Kolombiya ve Çek Cumhuriyeti gibi devletlerle yapılan anlaşmalar için geçerlidir.
  • Kanada, Çin, Hırvatistan, Güney Kore, ABD gibi ülkelerle çifte vergilendirme anlaşmaları kapsamında %5’lik bir oran mevcuttur.
  • Endonezya, Jamaika, Peru, Pakistan ve Tayland ile yapılan çifte vergi anlaşmaları kapsamında %10’luk bir oran uygulanmaktadır.
  • İsviçre’nin Fransa ile yaptığı çifte vergi anlaşmaları kapsamında %15’lik bir oran söz konusudur.
  • Diğer birkaç ülke ile varılan özel anlaşmalar kapsamında başka oranların uygulandığı durumlar da mevcuttur.

İsviçre’de holding şirketi olarak kurulan işletmelerde, temettünün vergilendirilmesine ilişkin düzenlemeler gereğince, bu tür şirketlerin temettülerle ilgili giderlerden tam indirim elde edebileceklerini öngörmektedir. Bu olanak, İsviçre holding şirketi rejimi uyarınca, bu şirketlerin diğer bağlı ortaklıklardaki yatırımların en az üçte ikisine sahip olması durumunda geçerlidir. Aynı zamanda, holding şirketlerine ilişkin politika, bu şirketlerin gelirlerinin en az üçte ikisinin temettülerden elde edilmesini de şart koşar.

Sonuç Yerine

Bu yazıda, kâr paylarının vergilendirilmesi konusuna değinilmiş olup; kâr paylarının vergilendirilmesinin, ülkeden ülkeye büyük farklılıklar göstermesinin yanında, karmaşık bir vergilendirme tekniğine sahip olduğu görülmektedir.

(Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.)

1- Bu konuda ayrıntılı bilgi için bkz. Hasan KARSLIOĞLU, Anonim Şirketlerde Kâr Payının Hesaplanması ve Dağıtım İlkeleri, Ankara Barosu Dergisi, 2019/3, ss.187-188, http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2019-3/5.pdf; Rüştü ERİMEZ, Şirketlerde Kâr Dağıtımı, Yedek Akçeler ve Vergileme, Temel Yayınları, 1985; Yaşar KARAYALÇIN, Muhasebe Hukuku, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1988; Nazmi KARYAĞDI, Tüm Yönleriyle Kâr Dağıtımı, Oluş Yayıncılık, 2014; Yavuz AKBULAK, Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler, Bilgi Toplumunda Hukuk Ünal Tekinalp’e Armağan, Cilt: I, İstanbul, 2003, ss.171-199
2- TDK sözlüğü için bkz.  https://sozluk.gov.tr/ 
3- 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda kâr ve kâr payı kavramlarının tanımı yapılmamakla birlikte, aşağıdaki maddelerde kâr ve kâr payı kavramları geçtiği görülmektedir:
   -Kolektif şirketler: m.227/1, m.228/1, m.249/1
   -Komandit şirketler: m.312, m.323/1
   -Anonim şirketler: m.478/2, m.509, m.511, m.512/1, m.519/2(c), m.523
   -Limited şirketler: m.608, m.616/1(e), m.644/1(b)
4- Kâr Payı Tebliği (II-19.1), RG 23.01.2014/28891
5- Kâr paylarının vergilendirilmesi konusunda bkz. Menkul Sermaye İradı Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi, GİB, Şubat 2022, Yayın No: 416, ss.12-13, https://gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/beyannamerehberi/2022/2022_menkulsermayeiradirehber.pdf  erişim tarihi 04 Nisan 2022
6- Gelir vergisi tarifesinin ikinci diliminde yer alan tutardır.
7- RG 22.12.2021/31697
8- Bu konuda şu bağlantılara bakılabilir: https://taxsummaries.pwc.com/germany/individual/income-determination#:~:text=Dividend%20income%20is%20subject%20to,Related%20expenses%20cannot%20be%20deducted.   https://www.companyformationgermany.com/taxation-of-dividends-in-germany 
9- Bu konuda şu bağlantılara bakılabilir: https://www.irs.gov/taxtopics/tc404 https://www.nerdwallet.com/article/taxes/dividend-tax-rate#:~:text=What%20is%20the%20dividend%20tax,a%20higher%20dividend%20tax%20ratehttps://smartasset.com/taxes/dividend-tax-rate 
10- Bu konuda bkz.  https://taxsummaries.pwc.com/peoples-republic-of-china/corporate/income-determination 
11- Bu konuda şu bağlantılara bakılabilir:  https://www.lawyersfrance.eu/dividend-tax-in-france  https://taxsummaries.pwc.com/france/individual/income-determination#:~:text=Dividend%20income,and%20social%20surtaxes%20at%2017.2%25
12- Bu konuda bkz.  https://www.government.nl/topics/taxation-and-businesses/dividend-tax 
13- Bu konuda bkz.  https://taxsummaries.pwc.com/japan/individual/income-determination#:~:text=Dividend%20income&text=Dividends%20paid%20by%20corporations%20listed,5%25%20local%20inhabitant's%20tax). 
14- Bu konuda bkz.  https://www.gov.uk/tax-on-dividends 
15- Bu konuda şu bağlantılara bakılabilir:  https://santandertrade.com/en/portal/establish-overseas/spain/tax-system#:~:text=Capital%20gains%2C%20interest%20and%20dividends,for%20a%20six%2Dyear%20period.  https://taxsummaries.pwc.com/spain/corporate/income-determination 
16- Bu konuda şu bağlantılara bakılabilir: https://www.companyformationswitzerland.com/dividend-tax-in-switzerland  https://taxsummaries.pwc.com/switzerland/individual/income-determination#:~:text=In%20general%2C%20dividends%20from%20Swiss,declared%20correctly%20and%20in%20full

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor