Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Araştırmalar

Yavuz AKBULAK
Yavuz AKBULAK
889OKUNMA

Gelirin tespitinde ‘Net Değer Artışı’ yöntemi: Amerika Birleşik Devletleri Gelir İdaresi (IRS) Uygulaması

Amerika Birleşik Devletleri’nde Gelir İdaresi (Internal Revenue Service-IRS), beyan edilmeyen geliri kanıtlamak için dolaylı bir yöntem olan net değer yöntemini(1) (de) kullanabilir.

Net değer (artışı) yöntemi, net değerde bir bireyin beyan edilen geliri ile eşleşmeyen artışları göstermek için ikinci dereceden kanıtlara dayanmaktadır.

Net Değer yöntemi: Genel olarak

Net değer yöntemine göre, bir kişinin belirli bir yılın sonunda o yılın başında olduğundan daha fazla servete sahip olması ve bu artışın hediye, borç veya miras gibi vergiye tabi olmayan kaynaklardan kaynaklanmaması nedeniyle, artış tutarı o yıl için vergiye tabi gelirdir.

Net değer yöntemini kullanmayı seçerse, IRS derinlemesine bir mali araştırma yapmalıdır. Esasen, soruşturma ve sonuçta ortaya çıkan hesaplama, bir bireyin söz konusu vergi yılı/yılları öncesinde ve sırasındaki mali yaşamını tasvir eder. IRS, ikinci dereceden kanıtlar kullanarak bireyin gelirini tahmin ettiğinden, net değer kanıt yönteminde, bireyin beyan edilmemiş vergiye tabi geliri olduğunu makul bir şüphenin ötesinde kanıtlamak için IRS’in kanıtının yeterince güvenilir olmasını sağlamak için belirli gereksinimler vardır.

IRS, bireyin açılış net gelirini makul bir kesinlikle belirlerse ve daha sonra söz konusu her yıl net değerde artışlar gösterirse, net değer yöntemi kapsamında bir ilk görüşte (prima facie) durumu ispatlar, bu da vergiden düşülmeyen harcamaları ekleyerek ve beyan edilen vergilendirilebilir geliri önemli miktarda aşan bilinen vergiye tabi tutulmayan faturaları hariç tutar.

Net Değer Yöntemi vakasında temel adımlar

Aşağıdakiler, net değer yöntemi durumunda gerekli olan temel adımlardır:

  1. Vergilendirme dönemi sonunda net değerin makul bir kesinlikle belirlenmesi.
  2. Aynı vergilendirme döneminin başında net değerin belirlenmesi, bunun daha sonra yılsonundaki vergilendirilebilir net değerden düşülmesi.
  3. İndirilemeyen harcamaların eklenmesi.
  4. Vergiye tabi olmayan faturaların gelir kaynaklarından çıkarılması.
  5. Varsa, eksik bildirim tutarını belirlemek için bu rakamın kişi tarafından bildirilen vergiye tabi gelir tutarıyla karşılaştırılması.

Defterler ve muhasebe kayıtları

Net değer yöntemi, bir bireyin vergilendirilebilir gelirini doğrudan kanıtlarla belirlemenin zor veya imkânsız olduğu durumlarda sıklıkla kullanılır. Örneğin;

  • Bir kişinin kasten gelir ve giderleri belgeleyen defter ve kayıtları tutmaması gibi veya
  • Bir kişinin defterleri ve kayıtları yetersiz veya yanlış olduğunda.

Defterler ve kayıtlar yardımcı olsa da, net değer ispat yöntemi için çok önemli değildir.

Net Değeri kanıtlamanın koşulları

Net değer yöntemini kullanırken, IRS şunları yapmalıdır:

  1. Söz konusu yıl için makul bir kesinlikle bir açılış net değeri belirlemek,
  2. Bir kişinin net değerini, söz konusu yılın kapanışında, açılış net değeri üzerindeki herhangi bir tutar net değer artışı olacak şekilde belirlemek,
  3. Olası bir vergilendirilebilir gelir kaynağı belirlemek veya vergiye tabi olmayan gelir kaynaklarını reddetmek ve
  4. Vergiye tabi olmayan olası gelir kaynakları vb. hakkında birey tarafından verilen makul ve zamanında yönlendirmeleri araştırmak.

Açılış (Dönem başı) net değeri

Net değer artışları, bir bireyin açılış net değeri ile aynı yılın kapanışındaki net değeri karşılaştırılarak belirlenir. Söz konusu vergilendirme yılından hemen önceki yılın 31 Aralık, açılış net değerinin belirlenmesinde başlangıç noktasıdır.

Örneğin: IRS bir bireyin 2018 vergi yılını araştırıyorsa, 2018 için açılış net değer tutarı için bireyin 31 Aralık 2017 rakamını kullanır.

Cezai vergi davalarında, bir bireyin yasayı ihlal etme niyeti, genellikle birkaç vergi yılını kapsayan ikinci dereceden kanıtlarla belirlenir. Eksik beyan edilen geliri kanıtlamanın net değer yönteminin temeli, açılış net değer rakamı olduğundan, IRS’in bu rakamı makul bir kesinlikle belirlemesi esastır. IRS’in, matematiksel bir kesinlik olmadan, açılış varlıklarını ve borçlarını belirlemek için her türlü çabayı göstermesi gerekmektedir.

IRS, açılış net değerini makul bir kesinlikle belirledikten sonra, eğer varsa, açılış net değeri rakamına itiraz etmek için makul ve zamanında yol göstermezlerse, bu bireye/mükellefe zarar verir.

Kapsamlı soruşturma

IRS, açılış net değeri rakamının “makul kesinlik” eşiğini karşılamak için destekleyici kanıtlarla birlikte kapsamlı bir soruşturma yürütmelidir. Genellikle IRS, söz konusu yıl için açılış net değer rakamından makul ölçüde emin olduklarından emin olmak için söz konusu yıldan birkaç yıl önce bir bireyin mali durumunu araştırır.

IRS’in soruşturması, bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla, olası krediler dâhil kayıtlar için finansal kurumlara verilen celpleri, alım/satım/mülkiyet için yerel emlak kayıtlarının kontrollerini, miras için yerel veraset kayıtlarının kontrollerini ve tanıkların görüşmelerini içerir.

Açılış net değerini oluşturan kanıt

Açılış net değeri rakamı, hediyeler, krediler ve miraslar gibi vergiye tabi olmayan fon kaynaklarından kaynaklanan varlıklar ve vergiye tabi gelirden kaynaklanan varlıklar dâhil olmak üzere, bireyin makul bir şekilde belirlenen tüm varlıklarını içermelidir. Söz konusu yıldan önceki yıllarda edinilen varlıkları belirlemek, hem doğru bir açılış net değer rakamı hem de söz konusu yıldaki varlıkları elde etmek için mümkün olan fon temeli için önemlidir.

Örneğin: Kişi 2017’de 150.000 ABD doları miras aldıysa ve IRS, bireyin 2018 vergi dönemine ilişkin araştırmasında önceki yıl alınan 150.000 ABD doları mirasını bulamadıysa, IRS’in açılış net değeri 150.000 ABD doları ile olduğundan daha az gösterilir. Kişi 2018 yılında gayrimenkul satın almak için 150.000 dolarlık mirası kullanmışsa, net değer hesaplaması bu net değer artışını yanlış bir şekilde mükellefin 2018 vergi yılına bağlar. IRS’in hatasının net etkisi, bireyin vergilendirilebilir gelirini 2018’de 150.000 dolar abartmak olur.

IRS, açılış net değer hesaplamaları için başlangıç noktası olarak bireyin IRS’ye ve/veya finansal kurumlara sunduğu önceki gelir vergisi beyannamelerini ve mali tablolarını kullanır.

Eldeki nakit

Açılış nakit bakiyesi, net değer davalarında sıklıkla sorgulanır. Eldeki nakit, kişinin üzerinde taşıdığı parayı içermekle birlikte, bir bankaya veya başka bir finans kuruluşuna yatırılmayan, kişinin kolayca kullanabileceği tüm nakitleri de kapsar, örneğin:

  • Bir kasada,
  • Evde/ofiste bir kasada ve/veya
  • Kişinin mülkiyetinde/üzerinde gizli.

Büyük bir açılış nakit bakiyesi içeren bir savunma, nakit istiflemesi olarak adlandırılır. Bu gibi durumlarda, bireyler, söz konusu yıldan önceki yıllarda, ailelerinden/arkadaşlarından aldıkları nakit hediyeler veya bir miras vb. yoluyla, daha sonra söz konusu yıl boyunca harcadıkları birçok/birkaç yıl boyunca fon biriktirdiklerini iddia etmektedirler.

IRS, nakit istifinin varlığını çürüterek, bireyin eylemlerinin büyük miktarda nakit erişimi olan bir bireyle tutarsız olduğunu gösterebilir, örneğin:

  • Yüksek faizli kredi çekmek,
  • Faturaları ödemek için aileden/arkadaşlardan nominal meblağlarda borç almak,
  • Karşılıksız çekler için NSF ücretlerinin ödenmesi,
  • Ev eşyalarını kredi veya taksitli ödemelerle satın almak veya
  • ATM’den küçük tutarlarda para çekme işlemi yapmak.

IRS ayrıca, bireye nakit istifi hakkında aşağıdakiler de dâhil olmak üzere çok ayrıntılı sorular soracaktır:

  • Fonların kaynağı/kaynakları neydi?
  • Fonlar nerede tutuldu?
  • Hep aynı yerde mi tutuldular?
  • Fonlardan başka kim haberdardı?

Söz konusu yıl içinde bir varlık nakit olarak satın alınmışsa ve bir banka hesabından çekilmeye kadar takip edilemiyorsa, IRS’in nakit istifini reddetmek için kanıt sağlaması gerekir.

Bir kişi, açıklanamayan bir gelire dayanak olarak bir akraba veya arkadaştan borç veya miras aldığını bildirirse, IRS vergi dosyalama geçmişini gözden geçirebilir veya aile üyesinin/arkadaşının basit bir net değerini, gelirin doğruluğuna ilişkin araştırmalarında oluşturabilir.

Kanıt yükü

IRS’in soruşturması, makul bir kesinlikle, eldeki nakit açılış tutarını ortaya çıkaramazsa, eldeki nakit tutarları veya “nakit istifini” kanıtlama yükü bireye düşer. Eldeki nakit olup olmadığı ve tutarı, nihai olarak jüri tarafından belirlenecek bir konudur.

Kabul

IRS, bireyin açılış net değerini belirlerken bir birey tarafından yapılan açıklamalara güvenebilir. Bu tür beyanlar, üçüncü şahıslara veya acentelere sözlü olarak yapılabilir ve/veya mali tablolar vb. şeklinde yazılabilir. Bu tür ifadeler, yargılama işlemleri sırasında bireyin kabulü olarak sunulabilir.

IRS, suçtan önce yapılan itirafları doğrulamak zorunda değildir. Suç sonrası kabuller, genel bir kural olarak, doğrulanmalıdır. IRS’in, net değeri doğrudan teyit ederek veya bir bireyin vergi suçunu destekleyen davranışının kanıtı olarak suç sonrası beyanlarını destekleyebileceği tespit edilmiştir. Ayrıca, böyle bir beyanın geçerliliği jüri kararına bırakıldığından, bir kişinin eldeki nakit beyanının doğrulanmasının gerekli olmadığı da tespit edilmiştir.

Bir bireyin vergi beyannameleri, bir açılış net değer rakamının hesaplanmasında net değer durumlarında yaygın olarak kullanılır. Söz konusu yıllara ait vergi beyannameleri ve söz konusu yıllardan önceki vergi beyannameleri üzerinde yapılan beyanlar, Federal Kanıt Kuralı 801(d)(2)(A) uyarınca bir kişi tarafından kabul olarak kullanılabilir.

Finansal kuruluşlara sağlanan kredi başvuruları ve finansal tablolar hakkında sağlanan bilgiler, IRS tarafından açılış net değerlerinin ve eldeki nakit tutarlarının belirlenmesinde kullanılabilir. Bu belgeler aynı zamanda görevden alma amacıyla da kullanılabilir.

Net değer durumlarında IRS, varlıkların değerini, borçların değerini, önceki yılların mali durumunu, eldeki nakit tutarlarını ve söz konusu yıllardaki ticari faaliyetleri belirlemek için bireyin defterlerini ve kayıtlarını kullanabilir. Defterler ve kayıtlar da kabul olarak kullanılabilir.

Bir muhasebeci-müşteri ayrıcalığı iddiasının yokluğunda, bir kişi vergilerle ilgili sorular için denetim görevlilerini muhasebecisine yönlendirirse, muhasebeci tarafından yapılan herhangi bir beyan, kişinin Federal Kanıt Kuralı 801(d)(2)(D) kapsamında bir kişi tarafından kabul olarak kullanılabilir.

Bireyden alınan ve normal iş akışında tutulan muhasebeci çalışma kâğıtları, eldeki nakit, varlıklar ve yükümlülükler için açılış net değer tutarlarını belirlemek için kullanılabilir.

Amerika Birleşik Devletleri Vergi Yasası Başlık 26, Madde 7525(2)(A) ve (B) uyarınca, cezai vergi konularında muhasebeci-müşteri ayrıcalıkları ileri sürülemez:

(a) Federal yetkili uygulayıcılar ile vergi mükellefi iletişimlerine tek tip başvuru

(1) Genel kural

Vergi danışmanlığı ile ilgili olarak, bir vergi mükellefi ile bir avukatı arasındaki iletişim için geçerli olan aynı ortak hukuk gizliliği korumaları, iletişimin ayrıcalıklı bir iletişim olarak kabul edileceği ölçüde, vergi mükellefi ile federal olarak yetkilendirilmiş herhangi bir vergi uygulayıcısı arasındaki iletişim için de geçerli olur.

(2) Sınırlamalar. Paragraf (1) sadece şu durumlarda ileri sürülebilir:

(A) Gelir İdaresi’nden önce herhangi bir cezai olmayan vergi konusu ve

(B) Federal mahkemede Birleşik Devletler tarafından veya Birleşik Devletler aleyhine açılmış herhangi bir cezai olmayan vergi takibi.

(3) Tanımlar. Bu alt bölümün amaçları için;

(A) Federal yetkili vergi uygulayıcısı

“Federal olarak yetkili vergi uygulayıcısı” kavramı, Federal yasa uyarınca, bu tür bir uygulamanın Amerika Birleşik Devletleri Yasası başlık 31’in 330. maddesi uyarınca Federal düzenlemeye tabi olması durumunda, Gelir İdaresi nezdinde çalışmak üzere yetkilendirilmiş herhangi bir kişi anlamına gelir.

(B) Vergi danışmanlığı

“Vergi tavsiyesi” terimi, bireyin (A) alt paragrafında açıklanan uygulama yetkisi kapsamındaki bir konuyla ilgili olarak bir birey tarafından verilen tavsiye anlamına gelir.

Muhasebeci, bir Kovel anlaşması uyarınca, bireyin avukatı tarafından avukata bireyi temsil etmede yardımcı olmak üzere tutulmuşsa, muhasebecinin beyanları avukat-müvekkil ayrıcalığı kapsamına girebilir.

Bir bireyin avukatı tarafından yapılan açıklamalar Federal Kanıt Kuralı 801(d)(2) uyarınca kabul edilebilir. Ayrıca, kişi tarafından yetkilendirilmişse vekil beyanı imtiyazlı değildir. Vergi beyannamesinin düzenlenmesi genellikle avukat-müvekkil gizliliği kapsamında değerlendirilmez.

Fonların kaynağı ve uygulanması

Eldeki açılış parasını belirlemenin ek bir tekniği, söz konusu yıl(lar)dan hemen önceki yıllarda bireyin mevcut mali durumunun gözden geçirilmesidir. Buna kaynak ve fon uygulaması yöntemi denir. Bu yöntemle devlet, bireyin önceki yıllarda kullanabileceği fonları ve bireyin harcadığı miktarı hesaplar.

Net varlık değeri

Genel olarak, bir bireyin net varlık değeri belirlenirken, varlıklar adil piyasa değeriyle değil maliyet değeriyle yansıtılır. Söz konusu yılda önceden var olan varlıklar, yalnızca temelleri ölçüsünde vergiye tabi olmayan fon kaynağıdır.

Örneğin: Bir kişi 2020 yılında 200.000 dolar karşılığında bir ev satın alırsa ve incelenen yılda değeri 350.000 dolara yükselirse, net değer yöntemi gerçek maliyetleri ve harcamaları dikkate aldığı için ev 200.000 dolar net değer varlığı olarak yansıtılır.

IRS tarafından yönlendirildiği gibi, miras (merhumdan miras kalan mülk, ölüm anında adil piyasa değeri üzerinden belirlenir) ve hediye (hediyeler ve güvene dayalı transferler yoluyla elde edilen mülk, bireye verilen hediye miktarıyla değerlenir) olmak üzere, maliyet esaslı kuralın istisnaları vardır. Hizmetler mülkte ödeniyorsa, söz konusu mülkün adil piyasa değeri, net değer hesaplamasında gelir tutarı olarak kullanılır.

Genel varlıklar

Bireyin açılış yılında sahip olduğu ve söz konusu yıllar boyunca maliyetinde herhangi bir azalma veya artış olmaksızın sahip olmaya devam ettiği bir varlık, genel bir varlık olarak kabul edilir. Genel bir varlık net değer hesaplamasını değiştirmediğinden, IRS bu varlığı hesaplamalarının dışında tutmayı seçebilir.

Örneğin: Bir kişi, söz konusu üç yıldan iki yıl önce 38.000 ABD doları tutarında hisse senedi satın aldıysa ve söz konusu üç yıl boyunca hisseyi elinde tuttuysa. Maliyet esası aynı kaldığından, bu genel bir varlık olacaktır.

Banka hesapları/Aday hesapları

Banka hesaplarında bulunan bakiyeler, vadesi gelmemiş çekler ile mevduat hesaplarının mutabakatı yapıldıktan sonra net değer hesaplamasına aktif olarak yansıtılır. IRS ayrıca bir bireyin aile veya arkadaşlar adına açmış olabileceği banka hesaplarını da arar.

Eş veya çocukların varlıkları/yükümlülükleri

Bireyin eşinin ve çocuklarının varlıkları ve borçları, net değer hesaplamasına dâhil edilip edilmeyeceklerini veya tutarların önemsiz (de minimus) olup olmadığını belirlemek için gözden geçirilir.

Ortaklık faizi

Bireyin ortaklık sermayesindeki payı bir varlıktır. Ortaklık sermayesinin yüzdesini ayıran bir ortaklık sözleşmesi yoksa her ortağın eşit paya sahip olduğu belirlenir.

Yükümlülükler

IRS, bir bireyin yükümlülüklerine ilişkin makul bir kesinlikle kanıt sunmalıdır. Borçlar daha sonra bir bireyin net değerine ulaşmak için varlıklardan çıkarılır.

İndirilemeyen harcamalar

Net değer artışı, açılış net değerinden biten net değer çıkarıldıktan sonra belirlenir. Artış, daha sonra, geçim giderleri ve varlık olarak yansıtılmayan diğer kalemler de dâhil olmak üzere, bireyin söz konusu yıl için indirilemeyen harcamaları eklenerek ayarlanır.

Net değer artışına eklenen harcamaların, indirilebilir giderler değil, indirilemeyen harcamalar olduğunu bağımsız belgesel veya tanıklık kanıtlarıyla kanıtlamak IRS’in sorumluluğundadır. Bireyin eşi veya çocukları adına yapılan indirilemeyen harcamalar net değer artışına eklenir.

Net değer artışına eklenecek indirilemeyen harcamalara örnekler şunlardır:

  • Gıda,
  • Giyim,
  • Ev gereçleri,
  • Hediyeler,
  • Tatil,
  • Eğlence veya
  • Ev yardımı.

IRS kesin yaşam giderlerini belirleyemezse, jüri, bireyin IRS’in kanıtladığından daha fazla gerekli yaşam giderlerine sahip olduğu sonucuna varabilir.

Net değerde düşüş

Net değer hesaplamasının nedeni, bir bireyin vergilendirilebilir gelirini belirlemektir. Bu nedenle, devlet, söz konusu yılda bireyin aldığı vergiye tabi olmayan kalemleri mahsup etmeye özen göstermelidir.

Vergiye tabi olmayan masraflar şunları içerir:

  • Hediyeler,
  • Miraslar,
  • Vergiden muaf faiz,
  • Hayat sigortası gelirleri,
  • Vergiye tabi olmayan emekli maaşları veya
  • Gazilik maaşları.

Kişi veya kişinin muhasebecisi tarafından kasıtsız bir hesaplama hatası yapılırsa, IRS’in net değer hesaplamasında hatanın tutarı kişi aleyhine tutulmaz.

Net değer artışlarını vergilendirilebilir delire atfetme

IRS, net değer artışlarını tespit ederken, vergiye tabi gelirin muhtemel kaynağını ispatlar veya vergiye tabi olmayan gelir kaynaklarını ortadan kaldırır.

IRS, vergilendirilebilir gelirin muhtemel kaynağını desteklemek için doğrudan veya ikinci dereceden kanıtlar kullanabilir. Bir bireyin gayrimenkul yatırımları, bir ortak girişimdeki mülkiyeti, hisse senetleri ve tahvillerin mülkiyeti ve bir işletmenin mülkiyeti, bildirilmeyen vergiye tabi gelirin muhtemel kaynaklarını gösterebilir.

IRS, olası vergilendirilebilir gelir kaynağını desteklemek için yasadışı faaliyet kanıtları sunabilir. Bu tür yasadışı kaynaklar şunları içerir:

  • Kumar (gambling),
  • Paralardan para yürütme (skimming),
  • Zimmete para geçirme (embezzlement) veya
  • Yasadışı uyuşturucular (illegal drugs).

Vergiye tabi olmayan fon kaynaklarının çürütülmesi

IRS’in, vergiye tabi olmayan geliri ortadan kaldırmak için aşırı önlemler alması gerekmez. Kapsamlı bir soruşturma yürüttüğünü ve birey tarafından sağlanan makul ve zamanında yönlendirmeleri izlediğini gösterebilirse, IRS net değer hesaplamasından vergiye tabi olmayan geliri çürütme şartını yerine getirmiş demektir.

Makul müşteri adayları

IRS, ilgili kişi tarafından sağlanan ve makul olarak kontrol edilebilecek olası ipuçlarını zamanında araştırmalıdır.

Net değer çizelgeleri

IRS, tipik olarak, davanın sonunda, kanıtları özetlemek ve bireyin net değerinin kanıt programlarını/hesaplamalarını sunmak için bir tanık çağırır.

(Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.)

1- IRS’in gelir tespitinde kullandığı net değer artışı yöntemi için bkz. IRS Internet Sitesi: “Part 9. Criminal Investigation, Chapter 5. Investigative Process, Section 9. Methods of Proof, 9.5.9 Methods of Proof, 9.5.9.5 (11-05-2004) Net Worth Method of Proof”, IRS, September 03, 2020,  https://www.irs.gov/irm/part9/irm_09-005-009  erişim tarihi 13 Eylül 2022

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor